نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم ، جهرم، ایران
2 استادیار جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم ، جهرم، ایران
3 دانشیار جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم ، جهرم، ایران
چکیده
تحقیق حاضر باهدف مطالعه پدیدارشناختی زمینه‌های اجتماعی مؤثر بر مدیریت بدن بانوان جوان در آستانه ازدواج طراحی و اجرا گردید. تحقیق حاضر ازجمله تحقیقات کیفی بود که به‌صورت میدانی اجرایی گردید. روش کیفی مورداستفاده در تحقیق حاضر از نوع پدیدارشناسی بود. مشارکت‌کنندگان در تحقیق شامل بانوان جوان در آستانه ازدواج شهر شیراز بودند. مشارکت‌کنندگان در این پژوهش با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند و با رویکرد انتخاب نمونه‌گیری همگون و درعین‌حال با رعایت حداکثر تنوع نمونه‌گیری شدند. این مسئله تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. درنهایت 15 مصاحبه انجام گردید. ابزار گردآوری اطلاعات در تحقیق حاضر مصاحبه نیمه‌ساختاریافته بود. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، از تحلیل موضوعی استفاده گردید.
نتایج نشان داد که 6 مضمون اصلی و 44 مضمون فرعی وجود دارد. با توجه به نتایج تحقیق حاضر عوامل اجتماعی مؤثر بر مدیریت بدن بانوان جوان در آستانه ازدواج در 6 بخش سبک زندگی، مدگرایی، مقبولیت اجتماعی، شغل، نقش‌ها و طبقه اجتماعی و تحصیلات قابل دسته‌بندی هستند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A phenomenological study of social contexts affecting the body management of young women on the verge of marriage
نویسندگان [English]
- Fatemeh Akbarzadeh 1
- Majid Reza Karimi 2
- Karamat Alah Rasekh 3
1 PhD Student in Sociology, Islamic Azad University, Jahrom Branch, Jahrom, Iran
2 Assistant Professor of Sociology, Islamic Azad University, Jahrom Branch, Jahrom, Iran
3 Associate Professor of Sociology, Islamic Azad University, Jahrom Branch, Jahrom, Iran
چکیده [English]
The research is to study the social contexts affecting the body management of young women on the verge of marriage. It was a qualitative researches that was carried out in the field. The qualitative method used in this research was phenomenological. The participants included young women on the verge of marriage in Shiraz Whom were selected using purposeful sampling through the approach of selecting homogeneous sampling and at the same time observing the maximum diversity. This problem was formed until theoretical saturation was reached. Finally, 15 interviews were conducted in this regard. The data collection tool was a semi-structured interview. In order to analyze the data, thematic analysis was used.
The results showed that there are 6 main themes and 44 sub-themes. According to the results, the social factors affecting the body management of young women on the eve of marriage were identified in 6 sections including lifestyle, fashion, social acceptability, Job, roles and social class and education.
کلیدواژه‌ها [English]
- body management
- social issues
- young women
- marriage
مطالعه پدیدارشناختی زمینه‌های اجتماعی مؤثر بر مدیریت بدن بانوان جوان در آستانه ازدواج
فاطمه اکبرزاده[1]
مجیدرضا کریمی[2]
کرامت‌الله راسخ [3]
10.22034/ssys.2023.2446.2763
تاریخ دریافت مقاله: 02/05/1401
تاریخ پذیرش مقاله: 23/05/1402
مقدمه
جنسیت به‌عنوان یک حوزه پژوهشی در جامعه‌شناسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ازآنجایی‌که زنان نیمی از نیروی انسانی را تشکیل می‌دهند و نقش مؤثری در توسعه هر جامعه ایفا می‌کنند (خواجه‌نوری و کوچانی، 2021: 136). اهمیت مسائل جنسیتی سبب گردیده است تا مقوله‌ای ازجمله مدیریت بدن به‌عنوان یک مسئله مهم در محیط‌های اجتماعی درک گردد (ریلی و همکاران، 2008: 24). استفاده از بدن به‌عنوان کالا مفهومی است که بوردیو در نظریات خود از آن بهره می‌جوید و با طرح مفهوم سلیقه / ذائقه معتقد است که ذائقه مصرف را جهت‌دهی می‌کند. بوردیو معتقد است که گروههای خاص، به‌ویژه طبقات اجتماعی – اقتصادی از میان انواع کالاهای مصرفی، روش لباس پوشیدن، غذا خوردن و آرایش کردن و ... انتخاب‌های انجام می‌دهند تا سبک و روش زندگی خود را از سایرین متمایز کنند. بر این اساس افراد می‌کوشند تا بر اساس سرمایه فرهنگی خودبین خودشان با دیگران تمایز قائل شوند درنتیجه سرمایه فرهنگی سبب گرایش افراد به سبک‌های زندگی خاص می‌شود. منظور از مدیریت بدن، انجام تغییراتی در سبک روزمره زندگی، در عادات فردی و اجتماعی و... می‌باشد. مورد اهمیت قراردادن بدن و توجه به آراستگی و زیبای ظاهری ازجمله رفتارهای است که در جامعه برای تعامل بیشتر (ایجاد ارتباط مؤثرتر)، نمایش دادن خود و یا به دست آوردن محبوبیت در میان افراد (ایجاد مقبولیت جسمانی) رایج شده است (کیان پور، 2021: 119).
لاغری یکی از مسائلی می باشد که سبب گردیده است تا مدیریت بدن بیش از پیش از سوی زنان دنبال گردد (عبدالحسینی و حقیقتیان، 2018: 10). به نظر می‌رسد که به‌تدریج لاغری پیش‌نیاز بدن زیبا به شمار می‌رود و بدن لاغر بر بدن فربه و چاق رجحان می‌یابد. بسیاری از دختران برای رسیدن به احساس رضایت از بدن و تصور بدنی مثبت از خود، سعی در مدیریت بر بدن‌هایشان دارند، اما در این مسیر دچار عوارض جانبی فراوانی می‌شوند زیرا بیشتر اقدام‌ها بدون مشورت با پزشک است (خواجه‌نوری و همکاران، 1390: 24). سوالاگانت (2016) نیز در پژوهش‌های خود مشخص نمود که پژوهش در حوزه مدیریت بدن می بایستی به صورت بومی و با توجه به شرایط فرهنگی هر کشور انجام گردد. مدیریت بدن همواره از سوی بانوان به‌صورت جدی‌تری دنبال می‌شده است (رینالدی و همکاران، 2016: 12). گروههای مختلفی از بانوان جوان درگیر مدیریت بدن میباشند و این مسئله را به‌عنوان یک بحث مهم در سبک زندگی خود مدنظر قرار داده‌اند (مارکولا و همکاران، 2008، 3؛ کوان، 2010: 145؛ ویگینز، 2008، 25).
اصغرپور و همکاران (1392) در مقاله‌ای تحت عنوان "بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر مدیریت بدن دختران نوجوان شهرستان مشهد " پرداخته‌اند. نتایج تحقیقات حکایت از میزان بالای توجه دختران به بدن خود دارد. بین متغیرهای اعمال مدیریت بدن و متغییر های دین‌داری، سرمایه فرهنگی، سرمایه اقتصادی، پایگاه اجتماعی و اقتصادی، هویت فردی، تأثیرگذاری دوستان صمیمی، مصرف‌گرایی، استفاده از رسانه‌ها و جلب‌توجه جنس مخالف رابطه وجود دارد. برساس رگرسیون چندگانه، چهار متغییر دین‌داری، جلب‌توجه جنس مخالف، مصرف‌گرایی و استفاده از رسانه‌ها که به ترتیب وارد معادله شدند درمجموع 40/4 درصد از واریانس متغیر مدیریت بدن را تبین کردند. همچنین، پژوهش‌های خواجه‌نوری و همکاران (1390)، مارکولا (2007)، دیگیاسومو و همکاران (2018)، مالسون و همکاران (2009) و اسمیت و هولم (2010) نشان‌دهنده آن است که اعمال مدیریتی و اصلاحی در مورد بدن در میان طبقات پایین بیشتر از طبقات متوسط رخ می‌دهد. این وضعیت نشان از این واقعیت دارد که بدن پدیده‌ای اجتماعی- فرهنگی و تاریخی است (مالسون و همکاران، 2009: 332). طبقات پایین جامعه به واسطه وجود مشکلات مالی در برخی گروه ها در تلاش هستند تا با مدیریت بدن برخی کاستی های ماهیتی موجود در این طبقه را کمرنگتر نمایند (قاضی و همکاران، 2021: 326). همچنین طبقات پایین اجتماعی به واسطه مدیرین بدن در جستجو بهبود هویت فردی و حضور اجتماعی مطلوب تر میباشند (لین و راوال، 2020: 98).
مدیریت بدن در میان بانوان جوان از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد. به‌عنوان‌مثال از مسائل مهم در حوزه جامعه‌شناسی موردتوجه پژوهشگران مختلفی قرارگرفته است. گروههای مختلفی از بانوان جوان درگیر مدیریت بدن میباشند و این مسئله را به‌عنوان یک بحث مهم در سبک زندگی خود مدنظر قرار داده‌اند (مارکولا و همکاران، 2008، 3، کوان، 2010، 145؛ ویگینز، 2008، 25). سوالاگانت (2016) نیز در پژوهش‌های خود مشخص نمود که پژوهش در حوزه مدیریت بدن ضروری می‌باشد. عبدالحسینی و حقیقتیان (2018) نیز مشخص نمودند که توجه به مدیریت بدن به‌عنوان یک مسئله امروزه در میان گروههای مختلفی ازجمله بانوان جوان کاملاً مشهود می‌باشد. به‌صورت کلی می‌تواند اعلام داشت که مدیریت بدن به‌عنوان یک مسئله مهم و غیرقابل‌انکار در میان برخی گروه‌ها به‌ویژه در میان بانوان جوان به‌صورت جدی دنبال گردیده است.کنترل و دستکاری بدن با منظور دست‌یابی به مهار ت‌های بدنی و فنی لازم جهت ارتباط مؤثر، افزایش ضریب نفوذ کلامی و افزایش اثرگذاری از طریق زبان بدن و... شیوه‌ای است که امروزه در جامعه ایران بسط و گسترش‌یافته است. اگرچه تحقیقاتی در حوزه مدیریت بدن انجام‌شده است اما این مسئله لازم به ذکر است که فرایندهای زمانی سبب می‌گردد تا ماهیت مسائل اجتماعی درگیر در خصوص مدیریت بدن بانوان جوان از اهمیت بیشتری برخوردار شود. به‌صورتی که نیاز است تا با مطالعات عینی شرایطی جهت بهبود و ایدئال‌سازی مدیریت بدن بانوان جوان در کشور ایران و به‌خصوص شهر شیراز درک گردد. ابهام در مسیر شناسایی بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر مدیریت بدن بانوان جوان سبب گردیده است تا امروزه نتوان از تکنیک های علمی سعی در شناسایی عوامل اجتماعی مؤثر بر مدیریت بدن بانوان جوان داشت. این مسئله منجر به خلأ تحقیقاتی که روند بهبود مدیریت بدن با توجه به الگوها و هنجارهای موجود را تحت شعاع قرار داده است. از طرفی نبود مطالعات جامع در این خصوص سبب گردیده است تا دغدغه کافی و لازم در جهت توجه به مسائل مربوط به مدیریت بدن در میان بانوان جوان شکل نگردد. این مسئله سبب گردیده است تا تحقیق حاضر سعی در پاسخ به این سؤال داشته باشد:
زمینه های اجتماعی مؤثر بر مدیریت بدن بانوان جوان در آستانه ازدواج چه می‌باشد؟
روش‌شناسی پژوهش
تحقیق حاضر ازجمله تحقیقات کیفی بود که به‌صورت میدانی اجرایی گردید. روش کیفی مورداستفاده در تحقیق حاضر از نوع پدیدارشناسی است. پدیدارشناسی به بررسی تجربیات واقعی افراد می‌پردازد و اعتقاد بر این است که در این تجربیات جوهره‌هایی وجود دارند که قابل‌فهم و بررسی هستند. مشارکت‌کنندگان در تحقیق حاضر شامل بانوان جوان شهر شیراز بودند. مشارکت‌کنندگان در این پژوهش با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند و با رویکرد انتخاب نمونه‌گیری همگون و درعین‌حال با رعایت حداکثر تنوع نمونه‌گیری شدند. این مسئله تا رسیدن به اشباع نظری شکل گرفت. درنهایت تعداد 15 مصاحبه در این خصوص انجام گردید.
ابزار گردآوری اطلاعات در تحقیق حاضر مصاحبه نیمه ساختاریافته است. مصاحبه نیمه ساختاریافته یکی از معمول‌ترین انواع مصاحبه است که در تحقیقات کیفیِ مورداستفاده قرار میگیرد. این مصاحبه بین دو حد نهایی ساختاریافته و بدون ساختار قرار میگیرد که گاهی به آن مصاحبه عمیق هم می‌گویند که در آن از تمام پاسخگوها سؤال‌های مشابهی پرسیده می‌شود، اما آن‌ها آزادند که پاسخ خود را به هر طریقی که مایل‌اند ارائه دهند. در این مورد مسئولیت رمزگشایی پاسخ‌ها و طبقه‌بندی آن‌ها بر عهده پژوهشگر است. در پژوهش حاضر جهت بررسی روایی از قابلیت باورپذیری (اعتبار)، انتقال‌پذیری و تأیید پذیری استفاده گردید. بدین منظور محقق به منظور بررسی قابلیت باورپذیری از تأیید فرایند پژوهش توسط هشت متخصص و همچنین استفاده از دو کدگذار جهت کدگذاری چند نمونه مصاحبه برای کسب اطمینان از یکسانی دیدگاه کدگذاران استفاده گردید. همچنین به منظور بررسی انتقال‌پذیری از نظرات سه متخصص که در پژوهش مشارکت نداشتند در مورد یافته‌های پژوهش مورد مشورت قرار گرفتند. همچنین برای بررسی قابلیت تأیید پذیری از ثبت و ضبط تمامی مصاحبه‌ها و بررسی آنان در زمان‌های موردنیاز استفاده گردید. به منظور بررسی پایایی، از کمیته‌های تخصصی استفاده گردید. بدین‌صورت که از اعضای این کمیته تخصصی برای کدگذاری موازی برخی مصاحبه‌ها و همچنین ارزیابی و برنامه‌های مربوط به مصاحبه‌ها استفاده شد. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌های کیفی، از تحلیل موضوعی استفاده گردید که از کارآمدترین روش‌های تحلیل داده‌های کیفی به‌ویژه در پژوهش‌های پدیدارشناختی است. در طی انجام این تحلیل، مضمون‌های فرعی واصلی در خصوص اهداف تحقیق شناسایی شد.
یافته‌های پژوهش
یافته‌های توصیفی مربوط به مشارکت‌کنندگان تحقیق حاضر در جدول 1 به نمایش گذاشته‌شده است.
جدول 1: ویژگی مشارکت‌کنندگان
|
ویژگی‌های جمعیت شناختی |
گروه‌ها |
فراوانی |
درصد |
|
سطح تحصیلات |
کارشناسی و بالاتر |
7 |
7/46 |
|
کاردانی و کارشناسی |
5 |
3/33 |
|
|
دیپلم و پایین‌تر |
3 |
0/20 |
|
|
رده سنی |
زیر 20 سال |
2 |
3/13 |
|
20-30 سال |
6 |
0/40 |
|
|
بالای 30 سال |
7 |
7/46 |
همچنین از میان نمونههای پژوهش افراد دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و بالاتر با 7/46% بیشترین تعداد را دارا میباشند. نتایج توصیفی نشان داد که افراد بارده سنی بالای 30 سال با 7/46 درصد بیشترین فراوانی را دارا بودند.
طی این پژوهش 6 مضمون اصلی و 44 مضمون فرعی استخراج گردید. در ادامه به ارائه توضیحاتی در این خصوص اقدام گردید.
مضمون اصلی اول: تحصیلات
تحصیلات نقش مهمی در نگرش، رفتارها و سبک زندگی افراد دارد. این مسئله می‌تواند تعیین‌کننده در خصوص مدیریت بدن بانوان جوان گردد. در این تحقیق 6 مضمون فرعی شامل وضعیت سطح تحصیلات، وضعیت رشته تحصیلی، کیفیت دانشگاه محل تحصیل، وضعیت تحصیلاتی اعضای خانواده، وضعیت تحصیلاتی دوستان و وضعیت تعاملات دانشگاهی فرد مشخص گردیدند.
مشارکت‌کننده شماره 4: "جو تحصیلی و گروهی که توی آن قرار داشتم خیلی روی من تأثیرگذار داشت. این جو می‌تواند نقش مهمی در تصمیم‌گیری شما در خصوص خودتان شود. به نظرم جو و گروه تحصیلی که در آن قرار دارم یک شاخص و عامل مهم در مدیریت بدن بانوان جوان می‌باشد. شما دقت کنید که در دانشگاه‌ها به طبع افراد تغییراتی را انجام می‌دهند. لذا این مسئله بر شاخص مدیریت زبان بدن هم تأثیرگذار باشد. به نظرم تحصیلات و محیط تحصیلی فرد به‌صورت جدی می‌تواند نقش مهم و اساسی بر شرایط فرد در خصوص مدیریت زبان بدن داشته باشد. ".
مضمون اصلی دوم: نقش‌ها و طبقه اجتماعی
نقش‌ها و طبقه اجتماعی می‌تواند تأثیرگذار بر رفتارهای بانوان جوان در خصوص مدیریت بدن خود باشند. این مسئله نشان می‌دهد که نقش‌ها و طبقه اجتماعی به‌عنوان یک عامل مهم در این حوزه می‌تواند نقش داشته باشد. در این تحقیق 8 مضمون فرعی شامل جایگاه اجتماعی فرد، محبوبیت اجتماعی فرد، وضعیت تعاملات اجتماعی فرد، شناخت فرد از طبقه اجتماعی خود، اهداف و ارزش‌های موجود در طبقه اجتماعی فرد، وضعیت پایگاه اجتماعی-اقتصادی فرد، رقابت‌پذیری فرد با محیط و طبقه اجتماعی خود و پذیرش عمومی فرد در گروههای اجتماعی مشخص گردیدند.
مشارکت‌کننده شماره 5: "همه ما به طبع در گروههای اجتماعی حضور داریم و هر فردی برحسب شرایط و ویژگی‌های خود در یک گروه‌هایی مشغول به فعالیت می‌باشد. این گروه‌ها و شرایط آن می‌تواند تأثیرگذار بر مسائل اجتماعی افراد باشد و نگرش و رفتارهای آنان را تحت شعاع قرار دهد. من خودم در گروههای مختلف اجتماعی حضورداشته‌ام که آن گروه سبب گردیده است تا من توجه بیشتری به مدیریت بدن داشته باشم. به عبارتی در مورد خودم این مسئله را بگم که طبقه و نقش اجتماعی توانسته است تا من مدیریت زبان بدن را به‌صورت مناسب و مطلوب‌تری پیاده‌سازی کنم. به نظرم طبقه اجتماعی می‌تواند مسیری در بانوان جوان در جهت ایجاد و پیاده‌سازی مدیریت بدن داشته باشد. ".
مضمون اصلی سوم: شغل
در این تحقیق 7 مضمون فرعی شامل ماهیت شغل فرد، امنیت شغلی فرد، تعاملات اجتماعی فرد در محیط شغلی، میزان فعالیت‌های مشارکتی فرد در محیط شغلی، استرس ناشی از شغل، جایگاه شغلی فرد و وجود ارزش‌های اجتماعی در محیط شغلی مشخص گردیدند.
مشارکت‌کننده شماره 4: "شغل و محیط پیرامون آن‌یکی از مسائل مهم و تأثیرگذار بر هر فردی می‌باشد. بر خود من محیط شغلی بسیار تأثیرگذار بود و به‌عنوان‌مثال مدیریت بدن در من به‌واسطه حضور در محیط شغلی شکل گرفت. به نظرم من محیط شغلی چون همیشه باهاش در ارتباط هستیم و به‌نوعی در کنار محیط زندگی؛ بیشتر از هرزمانی در محیط شغلی می‌باشیم می‌تواند سبب تأثیرگذاری بر نحوه رفتار و عملکرد فرد در خصوص مدیریت بدن باشد. شما دقت کنید یک فرد بیشتر از اینکه در محیط زندگی خود باشد؛ در محیط شغلی حضور دارد. حال این محیط شغلی می‌تواند سبب ایجاد خیلی رفتار در وی شود. جایگاه فرد در شغل و اون ارزش‌هایی که در شغل وجود دارد می‌تواند در این خصوص تأثیرات جدی را برجای گذارد ".
مضمون اصلی چهارم: مقبولیت اجتماعی
مقبولیت اجتماعی می‌تواند سبب ایجاد نقش‌های فردی و گروهی در جوامع گردد. همچنین مقبولیت اجتماعی رفتارها و نگرش‌های بانوان جوان در خصوص مدیریت بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این تحقیق 7 مضمون فرعی شامل احترام اجتماعی فرد، اعتبار فرد در اجتماع، ارزش‌آفرین بودن در جامعه، هویت اجتماعی فرد، پذیرش پیشنهاد‌ها فرد در اجتماع، میزان نفوذ فرد بر محیط اجتماعی خود و وضعیت پذیرش در گروههای همسالان مشخص گردیدند.
مشارکت‌کننده شماره 13: "مقبولیت اجتماعی می‌تواند مثل یک شمشیر دو لبه عمل نماید و حضورش یک فوایدی را ایجاد کند و نبودش هم منجر به ایجاد خلأ شود؛ اما همین مقبولیت اجتماعی و برخی مسائل مربوط به آن ازجمله نفوذ و قدرت فرد در گروههای اجتماعی و پذیرش فرد توسط دیگران می‌تواند تأثیرگذار باشد بر نحوه رفتار و عملکرد فرد در خصوص مدیریت بدن. به نظرم مقبولیت اجتماعی می‌تواند نقش مهمی در این خصوص داشته باشد.".
مضمون اصلی پنجم: مدگرایی
مدگرایی یکی از شاخص‌های مهم اجتماعی در جهت ایجاد مدیریت بدن در میان بانوان جوان می‌باشد. در این تحقیق 5 مضمون فرعی شامل همگام بودن فرد با جامعه، تطابق پوشش فرد با هنجارهای جامعه، میزان مدگرایی گروههای اجتماعی پیرامون فرد، وضعیت فرهنگ مدیریت مدگرایی در فرد و وضعیت تابعیت از مد در ابعاد پوششی و آرایشی مشخص گردیدند.
مشارکت‌کننده شماره 2: "امروزه مدگرایی یک عامل بدون شک مهم و کلیدی در مدیریت بدن بانوان جوان است.
من خودم زمانی به مدیریت بدن ام بیش از اندازه توجه داشتم که دیدم این مساله به عنوان یک مد در جامعه مشخص شده است و من نیز چون مدگرا بودم؛ به طور حتم به مدیریت بدن کشانده می شدم که این مساله نیز رخ دادند".
مضمون اصلی ششم: سبک زندگی
سبک زندگی می‌تواند عاملی مهم و کلیدی در جهت شکل‌گیری مدیریت بدن در میان بانوان جوان باشد. در این تحقیق 11 مضمون فرعی شامل اجتماعی بودن فرد در محیط زندگی، کیفیت انجام فعالیت‌های اجتماعی روزمره فرد در زندگی، کیفیت حضور در مکان‌ها و گروههای اجتماعی فرد، وضعیت سلامت اجتماعی فرد، پیگیری مسائل رسانه‌ای و مجازی از سوی فرد، وضعیت حمایت اجتماعی خانواده از فرد، وضعیت فشار اجتماعی موجود بر فرد، وضعیت رفتار اجتماعی مطلوب در فرد، باورهای دینی محیط پیرامون اجتماعی فرد، میزان فعالیت‌های مجازی فرد و نحوه گذراندن اوقات فراغت مشخص گردیدند.
مشارکت‌کننده شماره 10: "شما دقت کنید مدیریت بدن در میان افراد ناشی از سبک زندگی آنان است. اگرچه عوامل مختلفی می‌تواند تأثیرگذار باشد اما مدیریت بدن تا حد زیادی ناشی از سبک زندگی می‌باشد. بیاییم کمی واقع‌بین باشیم؛ بانوانی که مدیریت بدن برایشان مهم می‌باشد از جمله خود من؛ سبک های زندگی شبیه به یکدیگر داریم".
نتایج نشان داد که 6 مضمون اصلی و 44 مضمون فرعی وجود دارد. با توجه به نتایج تحقیق حاضر عوامل اجتماعی مؤثر بر مدیریت بدن بانوان جوان در 6 بخش شامل سبک زندگی، مدگرایی، مقبولیت اجتماعی، شغل، نقش‌ها و طبقه اجتماعی و تحصیلات مشخص گردید. شکل شماره 1 عوامل اجتماعی مؤثر بر مدیریت بدن بانوان جوان را نشان می‌دهد.
شکل 1: عوامل اجتماعی مؤثر بر مدیریت بدن بانوان جوان
بحث و نتیجه‌گیری
جذابیت جسمانی ازجمله موضوعاتی است که در دوران مدرن استانداردهای جدیدی پیداکرده و از عوامل شکل‌دهنده‌ی روابط افراد محسوب می‌شود، به‌طوری‌که مدیریت بدن در دوران مدرن اهمیت بیشتری پیداکرده است و رفتارهای گوناگون بهداشتی نظیر بدنسازی، رژیم‌های غذایی، تجهیزات ورزشی و آرایشی مختلف در دوره جدید با تحولات جهانی‌شدن به مسئله بدن توجه بسیاری شده است که عواملی ازجمله: پیشرفت برای مراقبت از بدن پدیدار شده است. جای تردید نیست که در اکثر جوامع بانوان جوان در مقایسه با مردان نسبت به وضعیت زیبایی و ظاهر خود و آنچه به چشم می‌آید دقت نظر بیشتری داشته و حساسیت و توجه بیشتری نشان می‌دهند. این توجه وافر ایشان را وا می‌دارد تا رفتارهایی گاه افراطی را به‌منظور مطابقت دادن ویژگی‌های بدن خود با الگوهای فرهنگی زیبایی چهره و اندام که در رسانه‌های جمعی و عوامل تبلیغاتی صنعت زیبایی تبلیغ می‌شود، اتخاذ کنند که بعضاً تبعات سوئی به بار می‌آورد. تصویری که بانوان جوان از خود در ذهن دارند تا چه حد بر احساس رضایتمندی بانوان جوان از خویش و نهایتاً بر سلامت روانی و جسمانی بانوان جوان و بر نحوه‌ی درک و ارتباطشان با بدن‌هایشان تأثیرمی گذارد. این مسئله سبب گردیده است تا تحقیق حاضر باهدف واکاوی پدیدارشناختی عوامل اجتماعی مؤثر بر مدیریت بدن بانوان جوان طراحی و اجرا گردد.
نتایج نشان داد که 6 مضمون اصلی و 44 مضمون فرعی وجود دارد. با توجه به نتایج تحقیق حاضر عوامل اجتماعی مؤثر بر مدیریت بدن بانوان جوان در 6 بخش شامل سبک زندگی، مدگرایی، مقبولیت اجتماعی، شغل، نقش‌ها و طبقه اجتماعی و تحصیلات مشخص گردید. مارکولا (2007)، دیگیاسومو و همکاران (2018) و مالسون و همکاران (2009) اشاره داشتند که مدیریت بدن به‌صورت تخصصی و منطقه‌ای می‌بایستی موردپژوهش قرار گیرد. اصغرپور و همکاران (1392) نیز مشخص نمودند که بین متغیرهای اعمال مدیریت بدن و متغییر های دین‌داری، سرمایه فرهنگی، سرمایه اقتصادی، پایگاه اجتماعی و اقتصادی، هویت فردی، تأثیرگذاری دوستان صمیمی، مصرف‌گرایی، استفاده از رسانه‌ها و جلب‌توجه جنس مخالف رابطه وجود دارد. به نظر می‌رسد عوامل مختلفی ازجمله سبک زندگی، مدگرایی، مقبولیت اجتماعی، مسائل شغلی، نقش‌ها و طبقه اجتماعی و مسائل تحصیلی به‌واسطه ایجاد و ساختن محیط اجتماعی افراد می‌تواند سبب تأثیرگذاری بر رفتارها و نگرش‌های افراد ازجمله مدیریت بدن در میان بانوان جوان گردد. بدون شک توجه به عوامل سبک زندگی، مدگرایی، مقبولیت اجتماعی، مسائل شغلی، نقش‌ها و طبقه اجتماعی و مسائل تحصیلی به‌واسطه بسترسازی اجتماعی در میان بانوان جوان می‌تواند موجب ایجاد رویه‌های جدی در جهت تصمیم‌گیری بانوان جوان جهت حضور در خصوص مدیریت بدن بانوان جوان گردد.
با توجه به نتایج تحقیق حاضر مبنی بر اهمیت عامل سبک زندگی پیشنهاد می‌گردد تا با ایجاد کارگروه‌های فرهنگی؛ روند شکل‌گیری و تغییرات در خصوص مدیریت بدن در میان بانوان جوان رصد و جریان‌های ارزشی موجود در این خصوص مدنظر قرار گیرد. همچنین با توجه به نتایج تحقیق حاضر مبنی بر اهمیت عامل نقش ها و طبقه اجتماعی پیشنهاد می‌گردد تا با ایجاد روندهای آموزشی و فرهنگی ازجمله برگزاری دوره‌های فرهنگی، محتوای آموزشی سبب جریان سازی در خصوص مدیریت بدن بانوان جوان داشت. اگرچه مدیریت بدن و تغییر در چگونگی اعمال آن امری سخت و دشوار می‌باشد اما با ایجاد دغدغه در این خصوص و توجه به شواهد علمی موجود می‌تواند تا حدی پیچیدگی موجود در این حوزه را کاهش داد و محیط‌های اجتماعی مطلوب در جهت اعمال مطلوب آن را فراهم نمود.
منابع
- اصغرپور، احمدرضا؛ ناصری، زهرا و حسنی، غلامرضا. (1392). «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر اعمال مدیریت بدن دختران (مطالعه موردی: دختران نوجوان شهرستان مشهد)». همایش تحولات سبک زندگی در ایران. صص 1-10.
- خواجه‌نوری، بیژن؛ روحانی، علی و هاشمی، سمیه. (1390). «سبک زندگی و مدیریت بدن». فصل‌نامه علمی پژوهشی زنان. 2 (4)، صص 21-48.
- Abdolhosseini, A., & Haghighatian, M. (2018). “A Study of Social Factors Affecting the Body Management (Case Study: Adolescents and Youths of Isfahan City)”.Sociological Studies of Youth, 9(29), 9-26.
- Di Giacomo, D., De Liso, G., & Ranieri, J. (2018). “Self-body-management and thinness in youth: survey study on Italian girls”.Health and quality of life outcomes, 16(1), 1-7.
- Finn, M., & Dell, P. (1999). “Practices of body management: Transgenderism and embodiment”. Journal of Community & Applied Social Psychology, 9(6), 463-476.
- Ghazi, B., Gholizadeh, A., Rashidpoor, A., & Kavosy, E. (2021). “A model for body management with an appearance in woman”. Journal of Iranian Social Development Studies, 13(49), 325-344.
- Kianpour, M. (2021). “Body management as a resource culture to achieve the good life (the keto diet in Iran)”.Culture & Psychology, 27(1), 118-130.
- Khaje Noori, B., & Kuchani, M. (2021). “Gender Comparison, the Impact of Cultural Capital on Body Management”.Quarterly Journal of Women and Society, 12(47), 135-146.
- Kwan, S. (2010). “Navigating public spaces: Gender, race, and body privilege in everyday life”. Feminist formations, 144-166.
- Lin, K. L., & Raval, V. V. (2020). “Understanding body image and appearance management behaviors among adult women in South Korea within a sociocultural context: A review”. International Perspectives in Psychology, 9(2), 96-122.
- Malson, H., Riley, S., & Markula, P. (2009). “Beyond psychopathology: Interrogating (dis) orders of body weight and body management”. J Community Appl Soc Psychol, 19(5), 331-35.
- Markula, P., Burns, M., & Riley, S. (2008). “Introducing critical bodies: Representations, identities and practices of weight and body management”. In Critical bodies(pp. 1-22). Palgrave Macmillan, London.
- Markula, P. (2007). “Section III Meanings of Body Management Practices: Women’s Experiences”. Critical Bodies: Representations, Identities and Practices of Weight and Body Management, 135.
- Riley, S., Burns, M., & Frith, H. (2008). Critical bodies: Representations, identities and practices of weight and body management. S. Wiggins, & P. Markula (Eds.). Basingstoke: Palgrave Macmillan.
- Rinaldi, J., Rice, C., LaMarre, A., Pendleton Jiménez, K., Harrison, E., Friedman, M. & Tidgwell, T. (2016). Through thick and thin: Storying queer women's experiences of idealised body images and expected body management practices. The British Psychological Society.
- Smith, L. H., & Holm, L. (2010). “Social class and body management. A qualitative exploration of differences in perceptions and practices related to health and personal body weight”.Appetite, 55(2), 311-318.
- Thualagant, N. (2016). “Body management and the quest for performative health”.Social Theory & Health, 14(2), 189-206.
- Wiggins, S. (2008). “Section I: Representations and Constructions of Body Weight and Body Management. Critical Bodies”. Representations, Identities and Practices of Weight and Body Management, 23-26.
)