نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری مدیریت ورزشی، گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران
2 گروه تربیت بدنی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران (نویسنده مسئول)
3 گروه تربیت بدنی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.
4 استادیار گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.
چکیده
هدف از این پژوهش، طراحی مدل چالشهای استفاده از شبکههای اجتماعی در سازمانهای ورزشی به‌منظور جذب نوجوانان و جوانان به مشارکت در ورزش و فعالیت بدنی بود. تحقیق از نوع کیفی با رویکرد اکتشافی نظام‌مند انتخاب شد. جامعه آماری شامل دو بخش منابع انسانی (اساتید و مدیران) و منابع اطلاعاتی (کتابها، مقالات، اسناد، رسانهها) بود. نمونهگیری به تعداد قابل کفایت و با روش قضاوتی بر مبنای رسیدن به اشباع نظری انجام شد (18 نفر). ابزار پژوهش شامل مطالعه کتابخانهای نظامند و مصاحبههای اکتشافی ساختارمند بود. روایی ابزار بر اساس اعتبار حقوقی و علمی نمونه، نظر خبرگان و توافق بین مصححان ارزیابی و تأیید گردید. جهت تحلیل یافتهها از روش کدگذاری مفهومی چندمرحله‌ای با رویکرد تحلیل سیستمی استفاده شد. بر اساس چارچوب مفهومی استخراج‌شده شامل 3 کد محوری، 8 مقوله و 28 کدباز بود. مقولهها شامل عوامل اقتصادی، سیاسی/ قانونی، وضعیت شبکههای اجتماعی، محتوای شبکههای اجتماعی، سازماندهی، برنامهریزی، منابع انسانی و ارتباطی بودند که در سه کد محوری درونی، سازمانی و فرا سازمانی قرار گرفتند؛ بنابراین میتوان نتیجه‌گیری کرد که؛ با ایجاد همگرایی بین متخصصان علوم رسانه و ورزش و ایجاد زمینه همکاری برای آن‌ها توسط سازمانهای متولی ورزش کشور و همچنین رسانه ملی، میتواند گروههای کاری متخصص ایجاد کند که بتوانند برنامههای مناسب و کاربردی تهیه و به گرایش افراد به فعالیت بدنی کمک نمایند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Designing a model of the challenges of using social networks in sports organizations in order to attract teenagers and young people to participate in sports and physical activity
نویسندگان [English]
- Seyed Esmaeil Abbasi 1
- Taher Bahlekeh 2
- Zaynalabedin Falah 3
- MohamadAli Nodehi 4
1 PhD student in sports management, Department of Physical Education and sport Sciences, Gorgan Branch, Islamic Azad University, Gorgan, Iran
2 Assistant Professor, Department of Physical Education, Gorgan Branch, Islamic Azad University, Gorgan, Iran
3 Associate Professor of Sports Management, Gorgan Branch, Islamic Azad University, Gorgan, Iran
4 Assistant Professor of Sports Management, Gorgan Branch, Islamic Azad University, Gorgan, Iran
چکیده [English]
The purpose of this research was to design a model of the challenges of using social networks in sports organizations in order to attract teenagers and young people to participate in sports and physical activity. A qualitative research with a systematic exploratory approach was chosen. The statistical population included two parts of human resources (professors and managers) and information sources (books, articles, documents, media). Sampling was done in a sufficient number and with a judgment method based on reaching theoretical saturation (18 people). Research tools included systematic library study and structured exploratory interviews. The validity of the instrument was evaluated and confirmed based on the legal and scientific validity of the sample, expert opinion and agreement between the correctors. In order to analyze the findings, a multi-stage conceptual coding method with a systemic analysis approach was used. Based on the extracted conceptual framework, it included 3 core codes, 8 categories and 28 open codes. The categories included economic, political/legal factors, the status of social networks, the content of social networks, organization, planning, human resources, and communication, which were placed in three core codes: internal, organizational, and extra-organizational. Therefore, it can be concluded that; By creating a convergence between media and sports science experts and creating a field of cooperation for them by the organizations in charge of sports in the country as well as the national media, it can create expert working groups that can prepare appropriate and practical programs and help people's tendency to physical activity.
کلیدواژه‌ها [English]
- virtual space
- human resources
- planning
- sports participation
طراحی مدل موانع استفاده از شبکه های اجتماعی در وزارت ورزش و جوانان به‌منظور جذب نوجوانان و جوانان به مشارکت در ورزش و فعالیت‌بدنی
سیداسماعیل عباسی[1]
طاهر بهلکه[2]
زین‌العابدین فلاح[3]
محمدعلی نودهی[4]
تاریخ دریافت مقاله: 18/6/1402
تاریخ پذیرش مقاله: 19/3/1403
مقدمه
امروزه فضای مجازی و اینترنت به‌عنوان یکی از مظاهر فناوری ارتباطی نوین در زندگی فردی و اجتماعی بشر جایگاهی گسترده و مؤثر دارد و جزء لاینفک مناسبات روزمره محسوب میشود؛ به‌طوری‌که میتوان ادعا کرد برای بسیاری از افراد، زندگی بدون آن امکان‌پذیر نیست یا دست کم مطلوبیتی ندارد. فضای مجازی و شبکههای اجتماعی در دهه اخیر به‌شدت جای خود را بین افراد خانواده‌ها بهویژه جوانان بازکرده است (سلطانی و همکاران، 1401). گرچه آثار مثبت کاربرد فناوری‌های ارتباطی و شبکههای اجتماعی در جهت توانمندسازی شهروندان قابل‌انکار نیست، اما مانند سایر فناوری‌های نوین چون تلویزیون، ویدیو و ماهواره میتواند آثار منفی اجتماعی زیادی نیز به دنبال داشته باشد (گلستانی و همکاران، 1402). وجود شبکه های اجتماعی به تاریخ بشریت بازمی‌گردد، اما شبکههای اجتماعی مجازی، پدیده‌ای است که در چند دهه اخیر معنا و مفهوم پیداکرده است؛ به‌طوری‌که امروزه به‌عنوان ضرورتی اجتناب‌ناپذیر در زندگی بسیاری از کاربران قرارگرفته است. بسیاری از جوانان به فعالیتهای اجتماعی شبکه‌ای اشتغال دارند و در انتخاب سبک زندگی خود از روابط و مناسبات اینترنتی استفاده می‌کنند (مالیپیدی[5] و همکاران، 2022).
اهمیت شبکه های اجتماعی، با افزایش روزافزون تعداد کاربران اینترنتی مضاعف میشود و باعث شکل گیری فلسفه نوینی در بازاریابی به نام «بازاریابی مدرن» گردیده است که مهم‌ترین جنبه در آن، فرآیند تعامل با مشتری است. بنابراین در فضای بازاریابی مدرن، نیاز به آمیخته بازاریابی در شکلی متفاوت از شکل سنتی آن است (کوچلر[6] و همکاران، 2022). تصور جهان بدون شبکه های اجتماعی، تقریباً غیرممکن است و هر فرد خواسته یا ناخواسته در معرض صدها آگهی تبلیغی و ترویجی قرار دارد. شبکه های اجتماعی اثربخش است که توجه مخاطب را جلب کند، تأثیر خاطره‌انگیز داشته باشد، واکنش خرید مخاطب را تحریک و دریافت حسی مخاطب را بیدار کند. تا سالیان متمادی توجه اصلی مدیران به مسئله تولید و فروش محصول انبوه بود، اما در دهه‌های اخیر تأکید بیشتر بر روی مشتری و رفتار مصرف‌کننده قرارگرفته است. رسانههای جمعی سنتی و رسانه های الکترونیکی به‌عنوان ابزار ارتباطی جهت انتقال پیامهای تبلیغی نقش مهمی در اثربخشی تبلیغات ارائه‌شده دارند (سلحشور، 1400).
از طرفی، ورزش و فعالیت بدنی وسیله ارزشمندی است که امروزه پرکننده بخش اعظم اوقات فراغت میلیونها نفر از مردم جهان است. اوقات فراغت، فرصت بسیار مناسب و مطلوبی جهت پرداختن به ورزش است. طی پانزده سال گذشته اطلاعات مردم در زمینه منافع تمرینات بدنی افزایش و برنامه آمادگی جسمانی در سطوح جامعه توسعه یافته و ورزش‌های تفریحی و فراغتی به‌طور غیرقابل‌پیش‌بینی رشد نموده است (فلاحتی و همکاران، 1401). در حقیقت امروزه انگیزه مردم دنیا از شرکت در فعالیتهای ورزشی کسب سلامت، تندرستی، نشاط و دوری از بیماری‌هاست. یافتههای پژوهشی نشان داده‌اند که میزان شرکت در فعالیتهای بدنی دوران کودکی و نوجوانی با دوران بزرگسالی مرتبط میباشد (مارسن[7]، 2022). با وجود این ، میزان شرکت در فعالیتهای بدنی نوجوانان، از میزان توصیه‌شده مراکز سلامتی کمتر میباشد. بر اساس شواهد علمی، نوجوانان روزانه باید حداقل شصت دقیقه فعالیت ورزشی داشته باشند (ماتسن[8] و همکاران، 2019).
در زمینه شبکههای اجتماعی در حال حاضر مطالعات زیادی شکل‌گرفته است که از آن جمله میتوان به این موارد اشاره‌کرد. شرف دوست و همکاران (1401) به بررسی تأثیر شبکههای اجتماعی مجازی بر آسیبهای اجتماعی در دوران پاندمی ویروس کرونا پرداختند. نتایج نشان داد که میزان تمامی متغیرهای تحقیق در کاربران فضای مجازی با ورزش منظم کمتر از کاربران بدون فعالیت ورزشی منظم در دوران شیوع ویروس کرونا میباشد و در همه متغیرهای تحقیق بین کاربران فضای مجازی با و بدون فعالیت ورزشی منظم در دوران شیوع ویروس کرونا تفاوت معناداری وجود دارد. با توجه به رشد روزافزون چالشهای اینترنتی در دوره همه‌گیری ویروس کرونا، باید به فرهنگ‌سازی و آموزش در این باره پرداخت تا با آگاهی‌بخشی به افراد بتوان از وقوع ورزش‌گریزی در این زمینه پیشگیری کرد و زمینه دستیابی افراد به اهداف مرتبط با سلامت نظیر دنبال‌کردن فعالیت‌ها و مباحث مرتبط با موضوعات ورزش و سلامت را فراهم نمود. کسبی و همکاران (1401) به بررسی تأثیر شبکههای اجتماعی مجازی بر آسیبهای اجتماعی کاربران ورزشکار در دوران کووید-۱۹ پرداختند. نتایج نشان داد که از بین عوامل تأثیرگذار، به ترتیب بعد خانوادگی (79/2)، بعد سازگاری (2/53)، بعد عملکردی (2/33) و بعد روانی (2/17) بیش‌ترین رتبه را در بین عوامل شبکههای اجتماعی مجازی و بعد اعتیاد به اینترنت (۴/4)، بعد انزوای اجتماعی (2/72)، بعد تعارض ارزش‌ها (2/49) و بعد افسردگی (1/97) به ترتیب بیش‌ترین رتبه را در بین عوامل آسیبهای اجتماعی در کاربران فضای مجازی با فعالیت ورزشی منظم در دوران شیوع ویروس کرونا دارند. شبکههای اجتماعی مجازی بر آسیب اجتماعی کاربران فضای مجازی با فعالیت ورزشی منظم در دوران شیوع ویروس کرونا اثر معناداری دارد. عیدیزاده و احمدی بلوطکی (1397) در پژوهشی با عنوان «مطالعه رابطه استفاده از شبکههای اجماعی واتس‌آپ و تلگرام با سبک زندگی دانشجویان رشتههای علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی» به این نتایج دست یافتند که بین میزان استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی واتس‌آپ و تلگرام با سبک زندگی و تمامی ابعاد آن رابطه معکوس و معنیداری وجود دارد. به‌عبارت‌دیگر، با افزایش میزان استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی واتس‌آپ و تلگرام کیفیت همه ابعاد سبک زندگی دانشجویان رشتههای علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران کاهش مییابد. همچنین بوو و همکاران[9] (2020) در پژوهشی با عنوان «بازاریابی محتوای شبکههای اجتماعی به‌عنوان یک کاتالیزور برای تبلیغات الکترونیکی» بررسی نمودند که بازاریابی محتوای شبکههای اجتماعی چگونه میتواند تأثیر اجتماعی ایجاد کند و چگونه این تأثیر اجتماعی به نوبه خود میتواند به تبلیغات الکترونیکی منجر شود. یافتههای به‌دست‌آمده از تجزیه‌وتحلیل دادهها بیان میدارد که اطلاعات محتوایی و تعامل اجتماعی با تأثیر اجتماعی عادی و تأثیر اجتماعی اطلاعاتی رابطه مثبت داشتند و تأثیر اجتماعی عادی و تأثیر اجتماعی اطلاعاتی نیز بر روی تبلیغات الکترونیکی تأثیر مثبت گذاشتند. به عبارتی، تأثیرات اجتماعی نقش واسطهای بین بازاریابی محتوای دیجیتال و تبلیغات الکترونیکی را ایفا نمودند.
گارد، دیونیجی و دیونیجی[10] (2018) اشاره داشتند که برنامهریزی و سیاستگذاری در حوزه ورزش همگانی در صورتی منجر به موفقیت میگردد که روند اجرایی مناسبی را طی نماید. با این‌حال یکی از منابعی که ظرفیت‌های بالایی در توسعه فعالیت بدنی و ورزش در جامعه دارد، رسانهها و شبکههای اجتماعی هستند. پژوهشگران زیادی همچون اویانگ[11] و همکاران (2023)، رنتنر[12] و همکاران (2023)، میرر[13] و همکاران (2022) و پریس[14] و همکاران (2022) بر این موضوع تأکید داشتند.
با این‌حال و با گذر از دوران قرنطینه‌های طولانی و طاقت‌فرسای کرونا و نیاز جامعه به توسعه فعالیتهای بدنی، توجه ویژه به برنامههای رسانهای در توسعه فعالیتهای بدنی باید مد نظر قرار گیرد و رسانهها با توجه به کارکردهای خویش همچون آگاهی بخشی، اطلاع‌رسانی و افزایش انگیزه تلاش کنند تا زمینه حضور بیشتر افراد جامعه بهویژه نوجوانان و جوان را که زمان بیشتری از رسانهها استفاده می‌کنند را فراهم نمایند. از طرفی به دلیل گستردگی حوزه تسلط شبکههای اجتماعی مجازی در جوامع امروزی و نیز برخورداری این پدیده از ویژگی سیال‌بودن و حرکت پویامدارانه، لازم است که همگام با رشد و تکامل فناورانه و محتوایی شبکههای اجتماعی مجازی، در ابعاد مختلف، کارکرد آن‌ها بهویژه نقش آن‌ها در تحولات اجتماعی، در عصر جهانی‌شدن مطالعات بیشتری صورت بگیرد. بااین‌حال، بر اساس گزارشها تعداد کمی از نوجوانان به مشارکت فعالیت ورزشی روی می‌آورند. بنابراین، ترویج مشارکت فعالیت ورزشی به‌عنوان یک اولویت سلامت عمومی، در سرتاسر دنیا مورد تأکید است. در ایران نیز با توجه به برنامه چشم‌انداز توسعه 1404 توسعه ورزش به‌خصوص در بخش ورزش‌های همگانی از اولویت‌های دولت‌ها میباشد که برنامه راهبردی آن در سند برنامه چشم‌انداز توسعه گنجانده‌شده است. رسیدن به‌جایی که هر کس حق ورزش‌کردن خواه برای سرگرمی، خواه برای سلامتی، خواه برای لذت بدن یا برنده شدن را داشته باشد و هر کس برای مشارکت در ورزش فرصت داشته باشد، چشم‌اندازی است که در برنامه توسعه ایران در زمینه ورزش لحاظ شده است. با توجه به اهمیت برنامهریزی در توسعه مقوله‌های مختلف و ازجمله ورزش، ضرورت توجه به این مهم در کشور ما نیز بیش‌ازپیش بر مسئولان کشور واجب است. لذا هدف از انجام این پژوهش، طراحی مدل استفاده از شبکههای اجتماعی با تأکید بر نقش وزارت ورزش و جوانان به‌منظور جذب نوجوانان و جوانان به مشارکت در ورزش و فعالیت بدنی میباشد.
روششناسی پژوهش
روش تحقیق از نوع مطالعات کیفی با رویکرد اکتشافی نظام‌مند با رویکرد تماتیک (گلیزر و همکاران، 2011) بود. جامعه آماری پژوهش شامل دو بخش منابع انسانی آگاه و منابع اطلاعاتی مرتبط به موضوع پژوهش انتخاب شد. نمونه انسانی شامل اساتید دانشگاهها، مدیران سازمان و مشاوران حرفهای مرتبط به موضوع پژوهش بود. منابع اطلاعاتی نیز مشتمل بر منابع علمی، اسنادی و کتابخانهای تعیین گردید. نمونه آماری بر مبنای رسیدن به اشباع نظری به‌صورت روش قضاوتی بر افراد و روش هدفمند برای منابع اطلاعاتی برآورد و نمونهگیری شد.
جدول 1: مشخصات نمونه آماری پژوهش
|
|
گروه مطالعه |
نمونهگیری |
نمونه |
|
|
منابع انسانی |
اساتید تربیتبدنی دانشگاهی دولتی و آزاد |
قضاوتی (نظری) |
3 نفر |
18 نفر |
|
مدیران وزارت و ادارات ورزش و جوانان استانهای کشور |
قضاوتی (نظری) |
4 نفر |
||
|
اساتید مدیریت ورزشی دانشگاههای دولتی و آزاد |
قضاوتی (نظری) |
8 نفر |
||
|
مشاوران و تحلیلگران و اساتید حوزه رسانه |
قضاوتی (نظری) |
3 نفر |
||
|
منابع اطلاعاتی |
منابع کتابخانهای و علمی (مقاله، کتاب و..) |
هدفمند |
49 نسخه |
65 نسخه |
|
گزارشها و اسناد اجرایی و حقوقی |
هدفمند |
5 نسخه |
||
|
منابع و آرشیوهای رسانهای |
هدفمند |
11 نسخه |
||
ابزار پژوهش شامل مطالعه کتابخانهای نظام‌مند و مصاحبه اکتشافی (نیمه ساختارمند) بود. مشخصات ابزارهای پژوهش به‌صورت زیر میباشد:
جدول 2: مشخصات ابزارهای پژوهش
|
روش |
مطالعه کتابخانهای |
مصاحبه |
|
ابزار |
رونوشت (چک‌لیست استخراج مفاهیم) |
چارچوب پرسش (پرسشنامه باز پاسخ) |
|
نمونه موردمطالعه |
منابع اطلاعاتی |
منابع انسانی |
|
روایی |
انتخاب نسخههای معتبر به لحاظ علمی و حقوقی روایی محتوایی رونوشت از دیدگاه متخصصان |
انتخاب افراد برحسب شایستگی علمی و فنی روایی محتوایی پرسشنامه از دیدگاه متخصصان |
|
میزان توافق بین کدگذاران و مصححان |
||
استخراج مؤلفه‌ها با بررسی مبانی و پیشینه از طریق مطالعه اسناد، کتابها و مقالات شامل منابع داخلی و خارجی انجام گردید. از مصاحبهها جهت تکمیل و تطبیق عوامل و روابط شناسایی‌شده در مطالعه کتابخانهای استفاده گزدید. انجام مصاحبهها بر اساس چارچوب تحلیلی طراحی‌شده از قبل صورت گرفت. قبل از انجام هر مصاحبه، مصاحبههای قبلی تحلیل‌شده ، مبنای مصاحبه جدید قرار میگرفتند. روایی ابزار با استفاده از روشهای رواییسنجی کیفی، کنترل و مطلوب ارزیابی شد.
در نمونهگیری نظری و هدفمند، پژوهشگر می‌کوشد تا به صورت هدف‌دار بر مبنای اینکه چه نوع اطلاعات خاصی موردنیاز است نمونه‌ها را انتخاب کند تا افراد و اطلاعات منتخب بتوانند به شکلگیری نظریه و تکرارپذیری یافتهها کمک کنند. تکرارپذیری در دو بُعد مدنظر قرار گرفت: 1. تکرارپذیری لغوی که در آن تولید نتایج مشابه با انتخاب موردهای مشابه هدف بود؛ 2. تکرارپذیری نظری که در آن تولید نتایج متضاد از طریق انتخاب موردهایی در قطبهای مخالف هدف بود. در این پژوهش، با ارائه بازخورد به مصاحبهشوندگان و قرار دادن آن‌ها در مسیر پژوهش به‌طوری‌که بر نحوه پاسخ گوئی آن‌ها تأثیر نگذارد، به‌منظور افزایش روایی درونی اقدام شد. در ضمن پس از انجام هر مصاحبه، الگوی به‌دست‌آمده تا آن مرحله ارائه میشد و درصورتی‌که مصاحبهشونده نکاتی را نسبت به الگو داشت، موردبحث قرار می‌داد. این کار پس از انجام مصاحبه انجام میشد تا مصاحبه خالی از هرگونه پیشفرض و جهتگیری انجام شود. همزمان با گردآوری دادهها، کار تحلیل آن‌ها طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی نیز شروع شد. پس از استخراج کدها، آن‌ها طبقهبندی می‌شوند. مقایسه مداوم، تفاوت‌ها و تشابهات بین این کدها را آشکار می‌کند. طبقات جدا و یا ادغام می‌گردند تا نظریه درروند این فرآیند شکل گیرد. منابع و متون موجود نیز درروند تکمیل تئوری مورداستفاده قرار می‌گیرند. کار گردآوری دادهها تا زمانی ادامه یافت که پژوهشگر اطمینان حاصل کند که ادامه کار چیز تازه‌ای به دانسته‌های او نمی‌افزاید. پس از انجام 18 مصاحبه در طی دوره شش ماه، تحلیل دادهها حاکی از اضافه‌نشدن داده جدید به دادههای قبلی بود؛ چراکه درصد بالایی از دادههای مستخرج از مصاحبههای آخر تکراری بود. بنابراین، با رسیدن به حد اشباع نظری، به مصاحبهها پایان داده شد. کدگذاری با استفاده از مطالعات قبلی و نظر چند پژوهشگر انجام شد. مدل پژوهش نیز بر اساس روابط شناسایی‌شده به‌صورت یک چارچوب مفهومی ترسیم گردید. کدگذاری در سه مرحله کدگذاری اول (باز)، کدگذاری دوم (محوری) و کدگذاری سوم (انتخابی) انجام شد تا مقولهها تبدیل به مؤلفه‌ها، سپس ابعاد و درنهایت عاملهای اصلی در مدل مفهومی شوند.
یافتههای پژوهش
نتایج جمعیت‌شناختی پژوهش در جدول 3 گزارش‌شده است:
جدول 3. توصیف ویژگیهای جمعیت‌شناختی مصاحبهشوندگان
|
کد مصاحبهشونده |
جنسیت |
سن |
سطح تحصیلات |
گروه |
کد مصاحبهشونده |
جنسیت |
سن |
سطح تحصیلات |
گروه |
|
P1 |
مرد |
44 |
کارشناسی |
مدیر |
P10 |
مرد |
39 |
کارشناسی |
رسانه |
|
P2 |
زن |
39 |
دکتری |
استاد |
P11 |
مرد |
20 |
کارشناسی |
استاد |
|
P3 |
مرد |
40 |
دکتری |
مدیر |
P12 |
زن |
24 |
کارشناسی |
استاد |
|
P4 |
مرد |
43 |
دکتری |
استاد |
P13 |
مرد |
55 |
دکتری |
استاد |
|
P5 |
مرد |
19 |
کارشناسی |
استاد |
P14 |
مرد |
39 |
دکتری |
استاد |
|
P6 |
مرد |
51 |
دکتری |
استاد |
P15 |
زن |
43 |
دکتری |
استاد |
|
P7 |
مرد |
49 |
دکتری |
استاد |
P16 |
مرد |
47 |
کارشناسی |
رسانه |
|
P8 |
مرد |
48 |
کارشناسی ارشد |
مدیر |
P17 |
مرد |
26 |
کارشناسی ارشد |
استاد |
|
P9 |
زن |
22 |
کارشناسی |
رسانه |
P18 |
مرد |
44 |
کارشناسی ارشد |
مدیر |
یافتههای پژوهش شامل چارچوب کدگذاری مؤلفه‌ها و مدل مفهومی برخاسته از آن است. چارچوب مفهومی استخراج‌شده شامل 8 مقوله (کد محوری) و 28 کدباز بود. نتایج کدگذاری در جدول 4 گزارش‌شده است:
جدول 4: کدگذاری سه مرحلهای مفاهیم شناسایی‌شده
|
مقولهها |
مفاهیم |
کد مصاحبهشوندگان |
|
عوامل اقتصادی |
|
P1, P2, P4, P9, P16, P23 |
|
P2, P3, P5, P15, P24 |
|
|
P1, P3, P6, P10, P17 |
|
|
P1, P3, P5, P8, P16 |
|
|
عوامل سیاسی/قانونی |
|
P1, P3, P4, P14, P15 |
|
P1, P7, P15 |
|
|
P2, P6, P7, P9, P13 |
|
|
P1, P6, P13 |
|
|
P2, P8, P10, P12, P16 |
|
|
10. ممنوعیت استفاده سازمانهای ورزشی از شبکههای اجتماعی فیلتر‌شده |
P1, P11, P13, P16, P18 |
|
|
11. عدم‌اجازه به بخش خصوصی برای تولیدات رسانهای در ورزش در سازمانهای ورزشی |
P3, P5, P12, P17 |
|
|
وضعیت شبکههای اجتماعی |
12. فیلترینگ شبکههای اجتماعی محبوب |
P8, P9, P15, P16 |
|
13. ناکارآمدی شبکههای اجتماعی داخلی |
P4, P6, P10, P13, P18 |
|
|
14. عدم محبوبیت شبکههای اجتماعی داخلی |
P7, P13, P16 |
|
|
محتوای شبکههای اجتماعی |
15. عدم‌استفاده از شخصیتهای محبوب ورزشی در تولید محتواهای ورزشی در شبکههای اجتماعی |
P6, P10, P14, P17 |
|
16. پیروی از مطالب و اخبار زرد و حاشیه‌ای در رسانههای مجازی |
P12, P14, P16, P17 |
|
|
17. تمرکز بیشتر شبکههای اجتماعی شخصی ورزشی برجذب فالور |
P3, P16, P18 |
|
|
سازماندهی |
18. نداشتن متولی شبکههای اجتماعی در سازمانهای ورزشی |
P9, P11, P15 |
|
19. عدم حضور در تمامی شبکههای اجتماعی و تمرکز بیشتر بر روی یک برنامه |
P9, P10, P14 |
|
|
20. نداشتن ادمین پاسخگو در شبکههای اجتماعی |
P7, P9, P10, P13 |
|
|
برنامهریزی |
21. نداشتن برنامه برای برنامه‌سازی |
P7, P10, P16 |
|
22. عدم‌تطابق برنامههای حال حاضر سازمانهای ورزشی نسبت به نیاز جامعه |
P6, P10, P15, P18 |
|
|
منابع انسانی |
23. نبود نیروی متخصص در حوزه تولید محتوا در سازمانهای ورزشی |
P3, P6, P7, P13 |
|
24. نبود نیروی متخصص به‌صورت جداگانه برای هر یک از شبکههای اجتماعی |
P2, P13, P14, P15 |
|
|
25. نبود نیروی متخصص تمام‌وقت در حوزه تدوین، ادیت و برنامههای کاربردی برای تولید محتوا |
P6, P15, P17 |
|
|
ارتباطی |
26. ارتباط ضعیف سازمانهای ورزشی با سازمانهای رسانهای (صداوسیما) |
P6, P12, P15 |
|
27. عدم‌ارتباط سازمانهای ورزشی با سازمانهای بینالمللی درزمینه تولید محتوا |
P5, P8, P10, P16 |
|
|
28. عدم‌ارتباط بخشهای مختلف سازمانهای ورزشی با روابط عمومی |
P6, P6, P |
بر اساس جدول 4، مقولهها شامل عوامل اقتصادی، سیاسی/ قانونی، وضعیت شبکههای اجتماعی، محتوای شبکههای اجتماعی، سازماندهی، برنامهریزی، منابع انسانی و ارتباطی بودند.
با بررسی مبانی نظری و نظر اساتید و برخی از مصاحبهشوندگان، کدگذاری انتخابی انجام شد و نتایج در شکل 1 آورده شده است:
شکل 1: مدل مفهومی پژوهش
بحث و نتیجه‌گیری
هدف از پژوهش حاضر، طراحی مدل استفاده از شبکههای اجتماعی با تأکید بر نقش وزارت ورزش و جوانان به‌منظور جذب نوجوانان و جوانان به مشارکت در ورزش و فعالیت بدنی بود. ترویج مشارکت فعالیت ورزشی، به‌عنوان یک اولویت سلامت عمومی، در سرتاسر دنیا مورد تأکید است. در ایران نیز با توجه به برنامه چشم‌انداز توسعه، پیشرفت ورزش به‌خصوص در بخش ورزش‌های همگانی از اولویت‌های دولت‌ها میباشد که برنامه راهبردی آن در سند برنامه چشم‌انداز توسعه گنجانده‌شده است. رسیدن به‌جایی که هر کس حق ورزش‌کردن خواه برای سرگرمی، خواه برای سلامتی، خواه برای لذت‌بردن یا برنده‌شدن را داشته باشد و هر کس برای مشارکت در ورزش فرصت داشته باشد چشم‌اندازی است که در برنامه توسعه ایران در زمینه ورزش لحاظ شده است. با توجه به اهمیت برنامهریزی در توسعه مقوله‌های مختلف و ازجمله ورزش ضرورت توجه به این مهم در کشور ما نیز بیش‌ازپیش بر مسئولان کشور واجب است. نتایج پژوهش شامل 3 کد محوری، 8 مقوله و 28 کدباز بود. مقولهها شامل عوامل اقتصادی، سیاسی/ قانونی، وضعیت شبکههای اجتماعی، محتوای شبکههای اجتماعی، سازماندهی، برنامهریزی، منابع انسانی و ارتباطی بودند که در سه کد محوری درونی، سازمانی و فرا سازمانی قرار گرفتند.
یافتههای پژوهش نشان دادند که عوامل اقتصادی و سیاسی/ قانونی از جمله عوامل فرا سازمانی چالشهای استفاده از شبکههای اجتماعی در سازمانهای ورزشی به‌منظور جذب نوجوانان و جوانان به مشارکت در ورزش و فعالیت بدنی میباشد که این نتیجه با یافتههای کسبی و همکاران (1401)، رنتنر[15] و همکاران (2023) و میرر[16] و همکاران (2022) همسوست. بر کسی پوشیده نیست که وزارت ورزش و جوانان عالیترین سازمان مسئول ورزش کشور است. بنابراین، برنامههای صحیح و اصولی این وزارتخانه میتواند موجبات توسعه ورزش همگانی در کشور را فراهم کند. بدین منظور، ضروری است که وزارت ورزش و جوانان به تدوین برنامه راهبردی توسعه ورزش همگانی کشور اقدام کند و زمینه اجرای مناسب آن را با تدوین برنامه اجرایی توسعه ورزش همگانی کشور با تأکید بر ادارات و سازمانهای مختلف تابعه فراهم آورد. از سوی دیگر، لازم است که وزارت ورزش و جوانان دست یاری به سمت سازمانهای ذینفع و ذینقش دراز کند تا با همفکری و هماهنگی به طراحی برنامههای ملی در این زمینه اقدام کنند تا همافزایی موجود موجب رشد و گسترش ورزش همگانی در بین اقشار مختلف جامعه شود. همچنین، ضروری است که در این وزارتخانه توجه بیشتری به ورزش همگانی در مقایسه با سایر بخشهای ورزش صورت پذیرد و از نگاه تکقطبی به ورزش کاسته شود. بدین منظور باید بودجه بیشتری برای توسعه ورزش همگانی در نظر گرفته شود و موانع پیشروی توسعه ورزش همگانی مرتفع شود. نظارت دقیق، همهجانبه و کامل بر اجرای برنامههای سایر ادارات و سازمانهای ورزشی سراسر کشور نیز امری ضروری است و با این کار میتوان بر توسعه ورزش کشور نظارت داشته باشد و در صورت مواجهه با مشکلات خاصی، هرچه سریع‌تر نسبت به رفع آن‌ها اقدام شود. در حال حاضر، تمرکز برنامههای ورزش همگانی کشور، پیش از آنکه موضوع ارتقای سطح سلامت عمومی و پیشگیری از بیماریهای غیر واگیر را دنبال کند، برنامههایی نمایشی، تبلیغاتی و در بهترین حالت انگیزشی هستند که توان ایجاد تغییر رفتار در مخاطبان خود را ندارند. برگزاری همایشهای پیادهروی با جمعیت انبوه و با امتیاز پخش مستقیم تلویزیونی، آن‌هم باهدف اعطای جوایز و خودرو به شرکتکنندگان، نمیتواند راهکاری اثربخش محسوب شود.
همچنین یافتههای پژوهش نشان دادند که عوامل منابع انسانی، سازماندهی، برنامهریزی و ارتباطی از جمله عوامل سازمانی چالشهای استفاده از شبکههای اجتماعی در سازمانهای ورزشی به‌منظور جذب نوجوانان و جوانان به مشارکت در ورزش و فعالیت بدنی میباشد که این نتیجه با یافتههای فلاحتی و همکاران (1401)، شرف‌دوست و همکاران (1401)، ساپوترا[17] و همکاران (2022)، کیم[18] و همکاران (2022) و دی کورنیر[19] و همکاران (2023) همسو میباشد. بااین‌حال در کشور ما باید از دودسته نیروی انسانی برای ارتقای کیفیت برنامههای رسانهای استفاده کرد: دسته اول، متخصصان رسانهای، افراد متخصص در تولید و تهیه برنامه همچون کارگردان و ... ؛ دسته دوم، متخصصان علوم ورزشی که آگاه به نیازها و انگیزه‌های افراد برای تماشا و آموزش از طریق رسانه هستند. در این راستا ایجاد همگرایی بین این دو گروه و ایجاد زمینه همکاری برای آن‌ها توسط سازمانهای متولی ورزش کشور و همچنین رسانه ملی میتواند گروههای کاری متخصص ایجاد کند که بتوانند برنامههای مناسب و کاربردی تهیه و به گرایش افراد به فعالیت بدنی کمک کنند. در زمینه همکاری‌های سازمانی نیز میتوان چهار مزیت اساسی را ذکر کرد: اول آنکه تناقض و تنش میان سیاستهای مختلف را از بین می‌برد؛ دوم اینکه با حذف دوباره‌کاری‌ها یا تناقض میان برنامههای مختلف، استفاده بهتر از منابع را امکان‌پذیر می‌کند؛ سوم اینکه به جریان یافتن ایده‌های خوب و همکاری میان سیاستی خاص کمک می‌کند و همافزایی و راه‌های دقیق‌تر ذینفعان مختلف در یک بخش کارکرده را ارتقا می‌دهد و درنهایت اینکه مجموعه‌ای یکپارچه از خدمات مختلف را ایجاد می‌کند. در این راستا هاشمی و همکاران (1400) از عوامل زیر به‌عنوان پایه‌های عقلانی برقراری همکاری میان سازمانی یاد می‌کنند: پایان یا کاهش‌دادن و قطعه قطعه‌شدن سیاست‌ها، بهبود اثربخشی در تدوین و اجرای سیاست‌ها، آگاه‌سازی سازمان‌ها از چشم‌اندازها و جهت‌گیری‌های مختلف، کاهش تنازع میان سازمان‌ها، افزایش بهره‌وری سازمانی، ارتقای کارایی و کاهش موازی کاری میان سازمان‌ها، افزایش توجه به یک اولویت برای برنامههای دارای اشتراک، تغییر فرهنگ‌های سازمانی و تغییر بوروکراسی‌ها، فرهنگ‌های اجرایی و روشهای عمل. البته سازمانهای ورزشی همچون وزارت ورزش و جوانان، فدراسیون‌های ورزشی و ... می‌توانند با همکاری سازمانهای رسانهای به تولیدات رسانهای ورزشی کمک کنند و در کنار جذب مخاطبان برای رشته ورزشی تحت پوشش خود، به ایجاد انگیزه ورزشی در تمام افراد جامعه کمک کنند. در زمینه ساختار سازمانی نیز سازمانهای ورزشی می‌توانند با ایجاد معاونت‌ها و کارگروه‌های تخصصی در حوزه رسانه، هم فعالیتهای رسانهای خود را جهت‌دهی کنند و با تخصیص منابع مالی مناسب به تولیدات رسانههای کمک و در این زمینه با نهادهای دیگر همکاری کنند.
همچنین یافتههای پژوهش نشان دادند که عوامل وضعیت شبکههای اجتماعی و محتوای شبکههای اجتماعی، ازجمله عوامل درونی چالشهای استفاده از شبکههای اجتماعی در سازمانهای ورزشی به‌منظور جذب نوجوانان و جوانان به مشارکت در ورزش و فعالیت بدنی میباشد که این نتیجه با یافتههای اویانگ و همکاران (2023)، رنتنر و همکاران (2023)و میرر و همکاران (2022) همسو میباشد. با نوجه به مطالب بیان‌شده فراگیر شدن و افزایش میزان نفوذ شبکههای اجتماعی در میان کاربران و عموم مردم فرصت‌های تازه‌ای برای افراد علاقه‌مند به تولید محتوا فراهم کرده است تا در سایه این امکان و فرصت بتوانند به‌صورت مستقیم با دیگر کاربران ارتباط برقرار کنند و بدون نیاز به هزینه‌های فراوان برای راه‌اندازی وبگاه به‌صورت آزادکاری به تولید و اشتراک محتوا در این شبکه‌ها بپردازند. بازاریابی محتوا، ارتباط نزدیکی با بازاریابی شبکههای اجتماعی دارد و می‌توانند با یکدیگر پیوند یابند. یکی از بخشهای مهم بازاریابی دیجیتال و بازاریابی محتوا، تولید و خلق محتوای ارزنده است و این مسئله تا آنجا اهمیت یافته که محتوا، شاه و بستر ارائه اطلاعات به‌عنوان ملکه در نظر گرفته‌شده است. علیرغم موارد فوق، شبکههای اجتماعی هنوز در ایران جایگاه مناسبی به دست نیاورده است. وجود برخی تنگناها و مشکلات در کشور، مانع رشد شناسایی شاخصهای تأثیرگذار تولید محتوا در شبکه اجتماعی شده است. نبود قوانین و زیرساخت‌های لازم، آگاهی کم مدیران شرکتهای تولیدی و خدماتی از مزیتهای تأثیرگذار تولید محتوا در شبکه اجتماعی، نداشتن دید تجاری در طراحی سایتها و نبود مکانیزم‌های مناسب تبلیغاتی ازجمله مشکلات شبکههای اجتماعی در ایران می‌باشند. بااین‌حال بیشتر شرکتهای تولیدی و خدماتی ورزشی می‌توانند از شبکههای اجتماعی جهت افزایش شناساندن خدمات و تولیدات خود استفاده کنند و موجب رونق خود شوند.
با رشد شبکههای اجتماعی و گسترش روزانه آن و سرگرم شدن و اشغال وقت نوجوانان و جوانان، زمان توجه و نقش و حضور آنان در امر مهم ورزش کاهش مییابد و در نتیجه در آینده خطر افزایش انحرافات در جوانان کشور پیش‌بینی میشود. افراد با صرف زمان زیاد برای دستیابی به اطلاعاتی که خیلی مواقع بیهوده است، علاوه بر اتلاف وقت خود، دچار آسیبهای این شبکه‌ها از جمله اطلاعات بیهوده، سست شدن اعتقادات، انزوای فردی، ضعف شخصیتی و ضعف توانایی‌های فردی نیز می‌شوند. منزوی شدن از محیط‌های واقعی اجتماع ورزشی، شکلگیری و ترویج سریع شایعات و اخبار کذب ورزشی با فعالیت بیش از حد دانش‌آموز در فضای مجازی، روابط و تعاملات غیرمجازی او با اطرافیان به‌خصوص اعضای خانواده و محیط‌های ورزشی کاهش پیدا می‌کند. از سوی دیگر، با قرار گرفتن در یک موقعیت دو فرهنگی که شامل فرهنگ بومی و فرهنگ تبلیغی فضای مجازی است، دچار چالش در انتخاب و تعارض فرهنگی میشود. در این میان، با توجه به رشد روزافزون چالشهای اینترنتی باید به فرهنگ‌سازی و آموزش در این باره پرداخت تا با آگاهی‌بخشی به افراد بتوان از وقوع ورزش‌گریزی در این زمینه پیشگیری کرد و زمینه دستیابی افراد به اهداف مرتبط با سلامت نظیر دنبال کردن فعالیت‌ها و مباحث مرتبط با موضوعات ورزش و سلامت را فراهم کرد. بدیهی است هر قدر تعداد افراد در دنیای مجازی بیشتر شود، مطالبی که در این رسانه به اشتراک می‌گذارند نیز بیشتر خواهد شد. فضای مجازی نیز میتواند استفاده‌‌های مثبت و قابل توجه برای کاربران داشته باشد. در این فضا بحث‌های آموزشی ساده‌تر و سهل‌الوصول‌تر و قابل دسترس‌تر است. بنابراین پیشنهاد میشود کارگاه‌های آموزشی در جهت آگاهی‌بخشی دانش‌آموزان، اولیای آن‌ها و کارکنان مدارس در مورد آسیبهای شبکههای اجتماعی مجازی بر سلامتی دانش‌آموزان برگزار شود. همچنین پیشنهاد میشود که با ایجاد همگرایی بین متخصصان رسانه و علوم ورزشی و ایجاد زمینه همکاری برای آن‌ها توسط سازمانهای متولی ورزش کشور و همچنین رسانه ملی، گروههای کاری متخصصی ایجاد شود که بتوانند برنامههای مناسب و کاربردی تهیه و به گرایش افراد به فعالیت بدنی کمک کنند.از سوی دیگر، وزارت ورزش و جوانان میتواند با جذب و به‌کارگیری نیروهای متخصص رسانه، فعالیت بیشتری در فضای مجازی داشته باشد و با تولیدات محتوایی جذاب، سعی در جذب بیشتر کاربران فضای مجازی نماید. همچنین میتواند از ورزشکاران محبوب داخلی در تولید محتوای خود استفاده کند.
منابع
- سلحشور، الهام. (1400). «بررسی تأثیر تبلیغات اینترنتی و تبلیغات توصیهای الکترونیک بر قصد خرید مجدد و رضایتمندی مشتریان با نقش میانجی تأیید مثبت مشتریان و نقش تعدیل‌کنندگی تلاش برای پایش اطلاعات (موردمطالعه: دیجی کالا)». دومین کنفرانس بینالمللی مدیریت، علوم انسانی و رفتاری در ایران و جهان اسلام. تهران.
- سلطانی، حسن و مختاری، کیمیا. (1401). «بومی‌سازی آموزش منابع انسانی با رویکرد توسعه شبکههای اجتماعی و جامعه». فصل‌نامه آموزش و بهبود منابع انسانی. 6(1).
- شرف دوست، مژگان و امن اللهی، ناصر. (1401). «تأثیر شبکههای اجتماعی مجازی بر آسیبهای اجتماعی در دوران پاندمی ویروس کرونا». هفتمین همایش بینالمللی پژوهش‌های نوین در علوم ورزشی و تربیتبدنی. همدان.
- عیدیزاده رضا، احمدی بلوطکی، حاجی محمد. (1397). «مطالعه رابطه استفاده از شبکههای اجتماعی واتس‌آپ و تلگرام با سبک زندگی دانشجویان رشتههای علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران». مطالعات جامعه‌شناسی. 1. (38)، صص 43-60.
- فلاحتی، سینا، حکاک زاده، مینا. پور رنجبر، محمد. (1401). «طراحی مدل نقش رسانهها در نهادینه‌سازی فعالیت ورزشی در اوقات فراغت ایران.» فصل‌نامه علمی مدیریت ارتباطات در رسانههای ورزشی.
- کسبی، نسرین؛ عبدوی، فاطمه و بدری آذرین، یعقوب. (1401). «تأثیر شبکههای اجتماعی مجازی بر آسیبهای اجتماعی کاربران ورزشکار در دوران کووید-۱۹». دوفصل‌نامه جامعه‌شناسی و مدیریت سبک زندگی. 8(19).
- گلستانی، علیرضا و نمازی، احمد. (1402). نقش شبکههای اجتماعی و سرمایه اجتماعی در جلب توریسم ورزشی، دومین کنفرانس ملی آسیبهای اجتماعی و روانی با تأکید بر علوم رفتاری. شیراز.
- هاشمی، صفیه سادات و عربیون، ابوالقاسم. (1400). «شناسایی و بررسی مؤلفه‌های مؤثر در همکاری میان سازمانی در سیاستگذاری عمومی». دولت پژوهی. 7(28)، صص 95-120.
- Bu, Y., Parkinson, J., & Thaichon, P. (2020). “Digital content marketing as a catalyst for e-WOM in food tourism”. Australasian Marketing Journal, https://doi.org/10.1016/j.ausmj.2020.01.001.
- De Corniere, A., & Sarvary, M. (2023). “Social media and news: Content bundling and news quality”. Management Science, 69(1), 162-178.
- FitzGerald, J. D., Dalbeth, N., Mikuls, T., Brignardello‐Petersen, R., Guyatt, G., Abeles, A. M. & Neogi, T. (2020). “American College of Rheumatology guideline for the management of gout”.Arthritis care & research, 72(6), 744-760.
- Gard, M., Dionigi, R. A., & Dionigi, C. (2018). “From a Lucky Few to the Reluctant Many: Interrogating the Politics of Sport for All. In Sport and Physical Activity across the Lifespan”. Palgrave Macmillan, London. 67-89.
- Kim, D. Y., & Kim, H. Y. (2022). “Social media influencers as human brands: an interactive marketing perspective”.Journal of Research in Interactive Marketing, 17(1), 94-109.
- Kuchler, T., Russel, D., & Stroebel, J. (2022). “JUE Insight: The geographic spread of COVID-19 correlates with the structure of social networks as measured by Facebook”.Journal of Urban Economics, 127, 103314.
- Mallipeddi, R. R., Kumar, S., Sriskandarajah, C., & Zhu, Y. (2022). “A framework for analyzing influencer marketing in social networks: selection and scheduling of influencers”.Management Science, 68(1), 75-104.
- Marcen, C., Piedrafita, E., Oliván, R., & Arbones, I. (2022). “Physical activity participation in rural areas: a case study”.International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(3), 1161.
- Mathisen, F. K., Kokko, S., Tynjälä, J., Torsheim, T., & Wold, B. (2019). “Leisure‐time physical activity and participation in organized sports: Changes from 1985 to 2014 in Finland and Norway”. Scandinavian journal of medicine & science in sports.
- Mirer, M. (2022). “Just how they drew it up: How in-house reporters fit themselves into the sports media system”.Communication & Sport, 10(3), 438-455.
- Ouyang, Y., Lee, P. C., & Ko, L. M. (2023). “A Systematic Review of the Development of Sport Policy Research (2000–2020)”.Sustainability, 15(1), 389.
- Price, D., Wagstaff, C. R., & Thelwell, R. C. (2022). “Opportunities and considerations of new media and technology in sport psychology service delivery”.Journal of Sport Psychology in Action, 13(1), 4-15.
- Rentner, T. L., & Burns, D. P. (Eds.). (2023). Social Issues in Sport Communication: You Make the Call. Taylor & Francis.
- Saputra, F. (2022). “The Role of Human Resources, Hardware, and Databases in Mass Media Companies”.International Journal of Advanced Multidisciplinary, 1(1), 47-55.
)