نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری، گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
2 استاد گروه مدیریت ورزشی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
3 گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
چکیده
هدف این پژوهش، ارائه چارچوب اجرای خط‌مشی‌های توسعه ورزش قهرمانی بانوان با رویکرد ساختاری تفسیری بود. روش تحقیق، توصیفی- پیمایشی و به لحاظ هدف کاربردی بود. داده‌های تحقیق به‌صورت میدانی و به شیوه آمیخته (کیفی و کمی) جمع‌آوری شد. در بخش کیفی 18 نفر از خبرگان به‌صورت هدفمند انتخاب شدند. جامعه آماری در بخش کمی، شامل مدیران و کارشناسان ورزش قهرمانی بانوان در فدراسیون‌ها و ادارات ورزش و جوانان بودند که ابتدا به‌صورت تصادفی خوشه‌ای و سپس به‌صورت در دسترس 384 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار تحقیق، پرسشنامه محقق‌ساخته شامل 46 شاخص اجرای خط‌مشی‌های توسعه ورزش قهرمانی بانوان و فرم خودتعاملی ساختاری بود که روایی پرسشنامه توسط 10 نفر از اساتید مدیریت ورزشی و پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ تأیید شد (83/0=α). در این تحقیق، برای سطح‌بندی مؤلفهها از تکنیک مدلسازی ساختاری تفسیری استفاده شد.
براساس یافته‌ها، در ابعاد خط‌مشی‌ها و مجریان، الزامات مدیریتی و شرایط محیطی و فرهنگی-اجتماعی 46 شاخص مؤثر بر اجرای خط‌مشی‌های توسعه ورزش قهرمانی بانوان در قالب 14 مؤلفه شناسایی شد و مدل تحقیق، ساختاردهی مؤلفهها را در هفت سطح نشان داد. مؤلفه‌های قابلیت‌ها و توان مجریان و مالی و سرمایه‌گذاری در سطح زیربنایی مدل تحقیق قرار گرفتند. می‌توان گفت توانمندسازی منابع انسانی مدیریتی، فنی و تخصصی و بالا بردن قابلیت و توان مجریان خط‌مشی‌ها، افزایش درآمدزایی و جذب منابع مالی بخش خصوصی در ورزش قهرمانی بانوان دستیابی به مؤلفه‌های اجرای خط‌مشی‌ها و توسعه ورزش قهرمانی بانوان را تسهیل می‌کند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Providing a framework for the implementation of women's championship sports development policies with an interpretative structural approach
نویسندگان [English]
- Sara Khandan 1
- Ahmad Torkfar 2
- Seyed Mohammad Ali Mirhosseini 3
- Rahim Shirazinejad 3
1 1- PHD, Department of Physical Education and Sports Sciences, Shiraz Branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran
2 Professor of Sports Management Department, Shiraz Branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran
3 3- Department of Physical Education and Sports Sciences, Shiraz Branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran
چکیده [English]
The research is to present a framework for the implementation of women's championship sports development policies through interpretative structural approach. The research method was descriptive-survey and practical in terms of purpose. The research data was collected in the field and in a mixed (qualitative and quantitative) way. In the qualitative section, 18 experts were selected purposefully. The statistical population in the quantitative part included managers and experts of women's championship sports in federations and sports and youth departments, who were first randomly selected as a cluster and then 384 people were selected as a sample. The research tool was a researcher-made questionnaire, including 46 indicators of the implementation of women's championship sports development policies and a structured self-interaction form, the validity of the questionnaire was confirmed by 10 sports management professors and its reliability was confirmed by Cronbach's alpha test (α=0.83).In this research, interpretive structural modeling technique was used to level the components. Based on the findings, in the dimensions of policies and executives, management requirements and environmental and socio-cultural conditions, 46 effective indicators on the implementation of women's championship sports development policies were identified in the form of 14 components, and the research model showed the structuring of the components in seven levels. The components of capabilities and power of executives and financial and investment were placed at the basic level of the research model. It can be said that empowering managerial, technical and specialized human resources and increasing the ability and power of policy implementers, increasing income generation and attracting financial resources of the private sector in women's championship sports will facilitate the achievement of policy implementation objectives and the development of women's championship sports
کلیدواژه‌ها [English]
- Policy
- policy environment
- interpretive structural model
- women'؛ s championship sport
ارائه چارچوب اجرای خط مشی‌های توسعه ورزش قهرمانی بانوان با رویکرد ساختاری تفسیری
سارا خندان
احمد ترکفر
سیدمحمدعلی میرحسینی
رحیم شیرازی‌نژاد
10.22034/SSYS.2024.3194.3329
تاریخ دریافت مقاله: 29/12/1402
تاریخ پذیرش مقاله: 08/07/1403
مقدمه
توسعه تربیت بدنی و ورزش نیز به عنوان زمینه‌ساز تأمین نیروی انسانی سالم و تندرست، بخشی از برنامه‌های توسعه ملی به شمار می‌آید و حضور زنان به عنوان بخش مهمی از پیکره جامعه ما در عرصه ورزش ضرورتی انکار ناپذیر است (خاموشی و همکاران، 1400). ورزش برای زنان فرصت‌های یادگیری، تجربة موفقیت، کار جمعی و لحظات ممتاز فراهم میسازد. حال ورزش زنان، جدا از مسائل فنی و ورزشی مقولهای است فرهنگی، اجتماعی و سیاسی که رشد و ترقی آن در هر کشوری بیانگر رفتارهای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی تمام طیف‌های جامعه در قبال رویکرد زنان به ورزش است (اندام و همکاران، 1395: 1) و ورزش بانوان در سال‌های اخیر از محبوبیت بیشتری برخوردار شده است (قوی پنجه و همکاران، 1403).
بانوان نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند واین واقعیت بر هیچ کس پوشیده نیست که بدون در نظر گرفتن بانوان، دستیابی به توسعه ورزش قهرمانی و حرفه‌ای میسر نخواهد بود (آجورلو و همکاران، 1400: 159). از اینرو پرداختن به ورزش‌های بانوان و مخصوصاً ورزش‌های قهرمانی بانوان ایران از جمله دغدغه‌های امروز است. ورزش نقش مهمی در سلامت بانوان، حضور در جامعه و سایر عوامل فرهنگی و اجتماعی خواهد شد. البته این نیز فراموش نشود که ورزش بانوان چه در سطح قهرمانی، چه سطح حرفه‌ای به دلیل کمبود منابع مالی، فقدان پشتیبانی حامیان، نبود پخش رسانه‌ای و تلویزیونی و به مراتب کمبود تماشاگران و سایرمسائل اجتماعی و فرهنگی دچار عقب ماندگی و کاستی‌هایی است (گچی و همکاران، 1398: 1) با توجه به افزایش چشمگیر نقش ورزش در توسعه کشورها و اهمیت ورزش در سلامت فردی و اجتماعی بانوان، مشارکت و حضور آنان در فعالیت‌های ورزشی محدود است و هنوز جامعه ایران به اهمیت و ضرورت ورزش در بین زنان و دختران پی نبرده است (مشکل‌گشا، 1402: 123، فغانی و همکاران، 1400: 940).
موفقیت بین المللی ورزشکاران زن در رقابت‌های بینالمللی و المپیکی، تقویت کنندة وجهه و اعتبار آن کشور در سطح جهانی میشود. اهمیت موفقیتهای بین المللی بانوان، فرصت‌هایی برای یادگیری، تجربۀ موفقیت، کار جمعی و لحظات ممتاز فراهم میسازد. البته ورزش قهرمانی بانوان جدا از مسائل فنی و ورزشی مقولهای است فرهنگی، اجتماعی و سیاسی به‌شمار می‌رود که رشد و ترقی آن در هر کشوری بیانگر توسعۀ کلی جامعه است (بنار و همکاران، 1392: 11). قهرمانان ورزشی سرمایه‌های ملی هستند و می‌توانند نقش مهمی در رشد و توسعه ورزش کشور داشته باشند. زنان ورزشکار، توانایی لازم برای رسیدن به سکوهای افتخار را دارند و با متحمل شدن تلاش، رنج و زحمت فراوان در طول دوران ورزشی‌شان برای کشور افتخار آفرینی کرده‌اند و پرچم جمهوری اسلامی ایران را به اهتزاز درآورده‌اند (ممسنی و همکاران، 1400). در رقابت‌های بین المللی نیز زنان می‌توانند بخش مهمی از برتری کشورها را رقم بزنند. به عنوان مثال، با بررسی گزارش‌های سایت کمیته بین المللی المپیک در دو دوره اخیر المپیک، حدود 60 درصد از مدال‌های چین، 50 درصد از مدال‌های روسیه، 45 درصد از مدال‌های امریکا و 42 درصد از مدال‌های آلمان توسط زنان کسب شده است و این کشورها در بین برترین‌های المپیک قرار داشته‌اند. بنابراین، به نظر می‌رسد که در این کشورها، زنان و مردان از فرصت‌های برابری برای مشارکت در ورزش برخوردارند. در حقیقت، زنان همانند مردان برای رشد بیشتر در ورزش قهرمانی به وجود اماکن و زیرساخت‌های ورزشی استاندارد، تجهیزات مناسب و باکیفیت، منابع مالی کافی، آموزش و پرورش رسمی در مدارس، دانشگاه‌ها و بخش عمومی، تشویق و حمایت اجتماعی و مواردی از این دست نیاز دارند (ابراهیمی و همکاران، 1395: 90، پاملا و همکاران، 2013: 54). در همین راستا نیز وزارت ورزش و جوانان و فدراسیونهای ورزشی، برای ورزش قهرمانی بانوان، مأموریت‌ها و چشم اندازهایی را دنبال می‌کنند. ضمن این که در سند جامع تربیت بدنی (1382) اهدافی مبنی بر ارتقای رکوردهای ورزشی و کسب رتبه و مدال که شامل ورزش قهرمانی بانوان و آقایان تدوین شده است که در واقع خط‌مشی‌های توسعه ورزش قهرمانی شمرده می‌شوند.
خطمشی، عبارت است از بیانیه‌ای که توسط حکومت درباره آنچه قصد دارد در ارتباط با مسأله عمومی انجام دهد. چنین بیانیه‌ای ممکن است در قانون اساسی، اساسنامه و مقررات در هر سطحی ابلاغ شود (بیرکلند ، 2020: 38). خطمشی به قواعد، استراتژی‌های مدیریتی، فرایندها و طرح‌هایی اشاره دارد که مدیران در پی اجرای آن هستند. همچنین خط‌مشی‌ها، همان اهدافی هستند که سازمان‌ها به دنبال رسیدن به آن‌ها هستند (هیرش ، 2017: 148). برخی از صاحب‌نظران، خط‌مشی‌گذاری را مجموعه‌ای از اعمالی می‌دانند که به‌منظور دستیابی به هدفی به اجرا درمی‌آید و برخی آن را به معنای آنچه دولت‌ها انتخاب می‌کنند که انجام بدهند یا انجام ندهند تعریف کرده‌اند (دی ، 2017). در واقع خط‌مشی‌گذاری باید بهترین و مناسب‌ترین راه‌حل‌ها را برای حل مشکلات یا جلوگیری از آن‌ها اتخاذ کند (مارشال لاکونا و سگال ، 2017: 83). اما موفقیت خط‌مشی‌ها، فقط تابع مرحله تدوین خطمشی نیست (بوستان‌زر و همکاران، 1401: 29). اجرایی نشدن خط‌مشی‌ها، یا اجرای ناموفق آن‌ها، هم موجب بی‌اعتمادی مردم به مجریان و خط‌مشی‌گذاران و هم کاهش انگیزه متفکران این حوزه، جهت خلاقیت‌های جدید و هم از جهت عدم بهره‌گیری از بازخوردهای اجرا، موجب نحیف شدن دانش اجرای خطمشی در ایران شده است (قراباغی و همکاران، 1400: 243، قانونی و همکاران، 1401: 145).
در گذشته در فرایند خط‌مشی‌گذاری، توجه چندانی به اجرا نمی‌شد و اکثر تصمیمات و خط‌مشی‌ها، بدون توجه به جنبه‌های اجرایی آن، تهیه و تصویب می‌شد. اما امروزه جزء جدایی ناپذیر و مکمل خطمشی محسوب میشود و تأثیر آن روی شکل‌گیری خطمشی، اجتناب ناپذیر است و امروزه اجرای مناسب خطمشی سنگ‌زیرین آن محسوب میشود (استیلمن ، 2021). اجرای خط‌مشی‌ها محوری‌ترین و در عین حال پیچیده‌ترین موضوعات فرآیند خط‌مشی‌گذاری است (رحیمی مقدم و همکاران، 1401). اجرای خط‌مشی‌ها، نقش بسیار حیاتی در حل معضلات و مشکلات برعهده دارند (پیکانی و همکاران، 1399: 109). برخی محققان، مرحله اجرای خطمشی را قطب فرایند خط‌مشی‌گذاری می‌دانند (طاهری و همکاران، 1400: 177). اصلی‌ترین مسئله اجرا این است که بعد از اتخاذ تصمیم برای اجرای فعالیت‌ها، آن‌گونه عمل شود که تشابهی معقول و منطقی با آنچه که در مورد آن تصمیم گرفته شده، وجود داشته باشد و در چارچوب آن به‌خوبی عمل شود (بوستان‌زر و همکاران، 1401: 29، الوانی و شریف‌زاده، 1396).
در برخی موارد اگر خطمشی به شکست بینجامد، ممکن است ناشی از ضعف نظریه باشد و به دلیل اجرای نامناسب نباشد. به همین دلیل بسیاری از محققان، در اجرای موفقیت‌آمیز خط‌مشی‌ها، تدوین و اجرای توأم را مورد توجه قرار می‌دهند. چرا که اجرا و تدوین در هم تنیدگی دارد. در مطالعات پیاده‌سازی خطمشی بیان میشود، لازم است خط‌مشی‌ها هم به‌لحاظ محتوایی و هم در فرایند اجرا، مورد توجه قرار گیرند (دون ، 2018). علاوه بر این، تعامل نامناسب اداره و اجرا، فقدان مبنای تئوریک مناسب برای خطمشی، فناوری اطلاعات ضعیف، ابزار اجرای نامناسب، سیستم نظارتی نامناسب و هماهنگی ناکافی در اجرا موانعی هستند که در اجرای خط‌مشی‌ها در سازمان‌های دولتی وجود دارد (رنگریز، 1397: 127).
نظام خط‌مشی‌گذاری به ویژه در بخش ورزش در ایران، بنیادهای معرفتی و نظری خاصی دارد که به وجود آورنده ابزارها و فنون متناسب با خود هستند؛ از اینرو، برای شناخت سیاست و سیاستگذاری، شناخت این بنیادها از یک سو به بهینه سازی فرایندهای آینده کمک قابل توجهی می‌کند و از سوی دیگر ما را با قوت‌ها، ضعف‌ها و خلأهای موجود آشنا می‌کند (الوانی و شریف‌زاده، 1396). فقدان یکپارچگی در نظام سیاستگذاری و وجود نهادهای متعدد سیاستگذار و تصمیمگیر در عرصه ورزش قهرمانی و حرفه‌ای نظیر وزارت ورزش و جوانان، کمیته ملی المپیک و پارالمپیک و فدراسیونهای ورزشی منجر به نداشتن وحدت رویه در این نهادها در عرصه سیاستگذاری ورزش قهرمانی و عدم ثبات در کسب مدال شده است (گیاه‌شناس بن بازاری و همکاران، 1399: 29). در زمینه اجرای خطمشی نیز علی آبادی و همکاران (1397) موانع اجرا را موانع ماهیتی (فقدان متولی واحد، فقدان استانداردسازی قوانین، تعدد قوانین و همسو نبودن قوانین)، موانع مشارکتی (فقدان مشارکت مجریان و ذینفعان)، موانع مربوط به مجریان (نبود مسئولیت‌پذیری در مجریان، فقدان آموزش مناسب برای مجریان، ضعف و ناکارآمدی مجریان، فقدان هماهنگی مناسب بین مجریان و تغییر مجریان کارآمد)، موانع محیطی (شرایط محیطی نامناسب، ساختار اداری نامناسب، اراده سیاسی ناکافی و عدم پای‌بندی به برنامه)، موانع پیاده‌سازی (عدم نیازسنجی برای اجرا، زمان اجرا نامناسب، فقدان ابزار اجرا و ظرفیت ناکافی اجرا) و موانع نظارتی (نظارت نامناسب بر اجرا، فقدان ضمانت اجرایی، وجود دستگاه‌های نظارتی مستقل، ابزار نامناسب ارزیابی و عدم دریافت و انعکاس بازخور) عنوان کرده‌اند. همچنین کاستا (2016) براین باور است، فقدان ارتقاء ظرفیت فناوری، فقدان آموزش فناوری جدید، نبودن تضمین خطمشی از طرف مقامات بالایی خط‌مشی‌گذار، فقدان افزایش تعهد نمایندگان دولت از موانع اجرای خطمشی عمومی است.
فعالیت‌های ورزشی چه به صورت ورزش‌های حرفه‌ای و چه ورزش‌های قهرمانی، فرصت‌هایی نابرابر برای حضور زنان و محدودیت‌های فراوان وجود داشته و دارد. محدودیت‌های مدیریتی، ساختاری، فرهنگی، اجتماعی و امکاناتی از جمله این محدودیت‌ها است. لیکن این محدودیت‌ها در ایران به عنوان یک کشور اسلامی به دلیل شرایط فرهنگی، اجتماعی و اعتقادی برجستگی بیشتری دارد (کوبلوا ، 2021). عیوضی کلش و همکاران (1401) هم در تحقیق خود به موانع برنامه‌ریزی و سازماندهی، منابع مالی و بازاریابی، امکانات و تجهیزات، قوانین و مقررات، منابع انسانی، نظارت و کنترل و عامل اطلاع‌رسانی به عنوان موانع ساختاری توسعه جایگاه زنان در ورزش دست یافتند.
با توجه به اهمیتی که مسئولان در دهه‌های اخیر برای ورزش بانوان قائل شده‌اند، تحقیقاتی در این رابطه انجام شده است. اما تحقیقات اجرای خط‌مشی‌های ورزشی اندک است. در ادامه به اختصار یافته‌های برخی از تحقیقات انجام شده در ورزش بانوان و خطمشی ورزشی مرور میشود. ساگر و گوفن (2022) پژوهشی در ارتباط با اجرای خطمشی سازمان انجام دادند. آن‌ها در پژوهش خود دریافتند که اجرای خطمشی مرحله شکل‌دهنده از فرآیند خطمشی است. اجرای خطمشی در یک محیط سازمانی مشخص صورت می‌گیرد و ساختار و سازمان خاصی نیاز است تا خطمشی اجرا شود. آن‌ها نیز بیان کردند که همکاری عمودی و افقی در سطوح خرد و کلان، با اجرای خطمشی مرتبط است. خسنیس و همکاران (2021) عوامل مؤثر بر اجرای موفق خط‌مشی‌های ورزش المپیک هند را اهداف واضح و روشن، مناسب بودن راه حل خطمشی، تامین منابع کافی، داشتن افراد با دانش و مهارت های مناسب در اجرای خطمشی، تعامل و ارتباطات و حمایت مستمر می‌دانند. ین ایلماز (2021) در تحقیق خود اشاره کرد که حقوق نابرابر، در دسترس نبودن امکانات ورزشی برای بانوان، انتشار نادرست رسانه‌ها و فشارهای خانواده از جمله عوامل محدودکننده حضور بانوان در ورزش ترکیه است. پاتواردهان و همکاران (2015) یکی از مهمترین محدودیت‌ها و چالش‌های ورزش بانوان را نابرابری‌ها در مدیریت می‌دانند. ضمن این که بانوان سهم اندکی در انتخاب شدن برای رتبه‌های بالای مدیریت سازمانی داشته‌اند. زارعی و همکاران (1402) در تدوین مدل اجرای خط‌مشی‌های کمیته ملی المپیک به اثرگذاری مؤلفه‌های منابع انسانی، عوامل ساختاری، عوامل محیطی، وحدت رویه، عوامل سازمانی، منابع مالی، ارتباطات، اطلاعات و هماهنگی میان سازمانی، عوامل مدیریتی، قوانین و مقررات و مجریان خطمشی دست یافتند. گیاه شناس بن بازاری و همکاران (1399) در بررسی خط‌مشی‌گذاری ورزشی دریافتند که روند ناپایدار ورزش قهرمانی و حرفه‌ای و تعدد نهادهای تصمیمگیر در ورزش ایران منجر به عدم تحقق مطلوب برنامه‌های پنج ساله شده و فعالیت‌های موازی، فقدان هم افزایی نهادهای تاثیرگذار در ورزش، ضعف در بسترسازی ورزش قهرمانی، عدم بهره‌گیری از ظرفیت‌های اقتصاد ورزشی، تعارض در اهداف از جمله چالش‌های اجرای خط‌مشی‌های ورزشی ایران است. میرشکاران و همکاران (1398) در بررسی عوامل توسعه ورزش قهرمانی بانوان به امکانات عمومیِ ورزش قهرمانی، امکانات اختصاصی بانوان، منابع درآمدی و ساختار مدیریتی، توسعه حرفه‌ای، مدیریت استعداد و آماده سازی عمومی، عوامل فنی-ورزشی و دسترسی به منابع انسانی، شایستگی‌ها، حمایت‌ها و محدودیت‌های عرفی نیز در بستر اجتماعی دست یافتند. شعبانی و همکاران (1398) در تدوین الگوی ساختاری تحلیلی توسعه ورزش قهرمانی زنان به حمایت مالی، ساختار، سیاستگذاری ورزش و رقابت‌های بین المللی به‌عنوان اثرگذارترین عوامل دست یافتند.
برای توسعه ورزش قهرمانی بانوان خط‌مشی‌هایی تعیین و تدوین شده است که اگر به‌طور موفقیت‌آمیزی اجرا شود، توسعه ورزش قهرمانی بانوان تضمین خواهد شد. از طرفی در دهه‌های اخیر، اغلب کشورها توجه جدی به توسعه ورزش قهرمانی بانوان دارند و در این رابطه سرمایه‌گذاری فزاینده‌ای انجام می‌دهند. لذا این دغدغه وجود دارد که در صورت اجرای ناقص خط‌مشی‌ها و یا شکست در اجرای خط‌مشی‌های توسعه ورزش قهرمانی بانوان، فقدان توسعه ورزش قهرمانی بانوان را درپی داشته باشد و در رویدادهای آسیایی، جهانی و المپیکی با درجا زدن در کسب افتخارات و نزول مدال آوری، جایگاه فعلی نیز متزلزل و ضعیف‌تر از گذشته شود. از اینرو پرداختن به توسعه ورزش قهرمانی بانوان اهمیت بسیار بالایی دارد. بنابراین پژوهش حاضر ابتدا به دنبال شناسایی شاخص‌ها و مؤلفه‌های اثرگذار بر اجرای خط‌مشی‌های توسعه ورزش قهرمانی بانوان بود و سپس با توجه به دشواری در تمرکز همزمان بر همه مؤلفهها و لزوم تعیین اولویت‌های اقدام، به‌دنبال سطح‌بندی و تعیین مؤلفه‌های اثرگذار و اولویت‌دار در اجرای خط‌مشی‌های توسعه ورزش قهرمانی بانوان بود.
روش‌شناسی پژوهش
روش تحقیق، توصیفی-پیمایشی و به لحاظ هدف، کاربردی است که به شیوه آمیخته کیفی و کمی انجام شد. نمونه آماری در بخش کیفی 18 نفر از خبرگان ورزش قهرمانی بانوان بودند که براساس تخصص، تجربه، تسلط نظری، تمایل و دسترسی به صورت هدفمند براساس معیارهای سابقه فعالیت، سطح تحصیلات و تألیفات انتخاب شدند که در جدول شماره 1 نشان داده شده است.
جدول 1. ویژگی‌های نمونه کیفی تحقیق
ردیف محل خدمت سمت سطح تحصیلات سابقه خدمت سابقه مدیریت تألیفات
کارشناسی ارشددکتری10 الی
20 سال بالاتر از 20 سال کمتر از
10 سال بالاتر از 10سال کتاب مقاله
P1 فدراسیون ورزش قهرمانی مدیر * * * * *
P2باشگاه ورزشیمدیر***
P3هیأت ورزش قهرمانیمدیر***
P4 فدراسیون ورزش قهرمانی مدیر * * * * *
P5 دانشگاه هیأت علمی * * * *
P6 دانشگاه هیأت علمی * * * * *
P7فدراسیون ورزش قهرمانیکارشناس***
P8باشگاه ورزشیمدیر***
P9باشگاه ورزشیمدیر* **
P10فدراسیون ورزش قهرمانیمدیر***
P11فدراسیون ورزش قهرمانیمدیر* **
P12هیأت ورزش قهرمانیمدیر***
P13فدراسیون ورزش قهرمانیمدیر***
P14هیأت ورزش قهرمانیمدیر***
P15هیأت ورزش قهرمانیمدیر***
P16 دانشگاه هیأت علمی * * * * *
P17فدراسیون ورزش قهرمانیمدیر***
P18فدراسیون ورزش قهرمانیمدیر* **
جامعه آماری در بخش کمی، شامل مدیران و کارشناسان ورزش قهرمانی بانوان در فدراسیون‌ها، هیأت‌ها و باشگاه‌های ورزش قهرمانی و مسئولان ورزش بانوان در وزارت ورزش و جوانان و ادارات ورزش و جوانان در استان‌ها و شهرستان‌ها بودند که ابتدا به‌صورت تصادفی خوشه‌ای استان‌های تهران، ایلام، بوشهر، گیلان، مرکزی، البرز، خراسان جنوبی، فارس، کرمان و آذربایجان شرقی انتخاب شدند و سپس به دلیل نامحدود بودن جامعه آماری، تعداد 384 نفر به‌صورت در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند.
داده‌های پژوهش حاضر به صورت مطالعه کتابخانه‌ای، اینترنتی، روش پرسشنامه و همچنین مصاحبه‌های عمیق و نیمه ساختارمند از مشارکت کنندگان به‌دست آمد. داده‌های اولیه حاصل از ادبیات پیشینه و متن مصاحبه‌ها، تعداد 91 مفهوم (کد) بود که پس از یکسان سازی و جمع بندی به 69 مفهوم کاهش یافت (24 مفهوم از ادبیات پیشینه و 45 مفهوم از متن مصاحبه‌ها). پس از آن برای استحکام داده‌ها و قابلیت اعتماد آن‌ها، متون مصاحبه‌ها و کدهای ادبیات پیشینه در اختیار دو کدگذار به غیر از گروه تحقیق قرار گرفت و بازبینی شد و با اصلاحات جزئی مورد تأیید قرار گرفت. علاوه بر این، کدهای احصاء شده از متن مصاحبه‌ها به 5 نفر از مشارکت کنندگان برگردانده شد تا بازنگری لازم را انجام دهند و نظر خود را در رابطه با این‌که آیا کدها به درستی استخراج شده است یا خیر، اعلام نمایند که درستی کدهای استخراج شده مورد تأیید مشارکت کنندگان بود. سپس پنل دلفی تشکیل شد و داده‌ها به منظور بازنگری، ویرایش، اضافه نمودن مفهوم جدید و یا حذف موارد کم اهمیت و یا بی‌ارتباط در اختیار اعضای پنل دلفی قرار گرفت. پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها، نظرات اصلاحی داده شد و در مرحله اول، داده‌ها از 69 مفهوم (شاخص) به 56 شاخص کاهش داده شد. در واقع، عوامل کم اهمیت و یا بی‌ارتباط حذف شد. در ادامه برای بازنگری در مرحله دوم، داده‌ها، دوباره در اختیار پنل دلفی قرار گرفت و اصلاحات لازم انجام شد. موارد مشابه یکسان سازی شد و تعداد شاخص‌ها به 49 مورد کاهش یافت. در مرحله سوم، نیز به منظور توافق نهایی، شاخص‌ها به اعضای پنل دلفی ارسال شد و اعضای پنل دلفی بر اثرگذاری 46 شاخص بر اجرای خط‌مشی‌های توسعه ورزش قهرمانی بانوان توافق کردند. در آخرین مرحله به منظور دسته بندی شاخص‌ها در قالب مؤلفهها و ابعاد مجددأ برای اعضای پنل دلفی ارسال شد و 46 شاخص در ابعاد خط‌مشی‌ها و مجریان، الزامات مدیریتی و شرایط محیطی و فرهنگی-اجتماعی و در قالب 14 مؤلفه (ویژگی خط‌مشی‌ها، محیط خطمشی، ویژگی‌های روانشناختی و شخصیتی مجریان خط‌مشی‌ها، قابلیت‌ها و توان مجریان، عوامل ساختاری، برنامه محوری، فرایندهای اجرایی، مدیریت ارتباطات، عدالت محوری، توسعه منابع انسانی، عوامل اجتماعی، عوامل فرهنگی، مالی و سرمایه‌گذاری و زیرساخت‌ها) دسته بندی شدند. سپس ترتیب و اهمیت عوامل و همچنین تهیه پرسشنامه انجام شد و در نهایت توافق کلی اعضا، حاصل گردید. روایی پرسشنامه توسط 10 نفر از اساتید مدیریت ورزشی دانشگاه و پایایی این پرسشنامه نیز با استفاده از محاسبه آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت (83/0α=). لازم به ذکر است که پرسشنامه پس از توزیع بین نمونه کمی و جمع‌آوری آن، تحلیل شد و نتایج تحلیل عاملی تأییدی، نشان دهنده بار عاملی بالاتر از 3/. مؤلفهها و شاخص‌ها و نیز ضریب استاندارد و برازش مطلوب گویه‌ها بود که به دلیل محدودیت حجم مطالبب این بخش از تحقیق، ارائه نشده است.
در بخش دوم تحقیق به منظور ساختاردهی مؤلفهها و تعیین اولویت‌های تصمیم‌گیری و اقدام، روش مدل سازی ساختاری تفسیری انتخاب شد. زیرا بر اساس نظر فایسال و همکاران (2006)، یکی از اصلی‌ترین منطق‌های مدل ساختاری تفسیری آن است که همواره عناصری که در یک سیستم اثرگذاری بیشتری بر سایر عناصر دارند از اهمیت بالاتری برخوردارند (فایسال و همکاران، 2006). به همین منظور تعداد 14 مؤلفه شناسایی شده مؤثر بر اجرای خط‌مشی‌های توسعه ورزش قهرمانی بانوان در جدول ماتریس خود تعاملی ساختاری درج گردید و به صورت پرسشنامه در اختیار نمونه کیفی پژوهش (خبرگان) قرار گرفت و از آنان درخواست شد که مؤلفهها را دو به دو به‌صورت زوجی مقایسه کنند به این صورت که چنانچه مؤلفه i بر مؤلفه j تاثیر می‌گذارد حرفV ، در صورتی که مؤلفه j بر مؤلفه i تاثیر می‌گذارد حرفA ، اگر تاثیر دو طرفه هست، حرف X و در صورتی که مقایسه ارتباط دو عامل، هیچکدام بر دیگری تاثیر نمی‌گذارد، حرف O بنویسند. در ادامه برای تعیین روابط علی-معلولی عوامل، از روش مدل سازی ساختاری-تفسیری استفاده شد.
یافته‌های پژوهش
اولین یافته‌های پژوهش حاضر، ویژگی‌های دموگرافی نمونه پژوهش بود که در نتایج در جدول شماره 1 درج شده است.
جدول 1. ویژگی‌های نمونه تحقیق
نمونه پژوهش جنسیت فراوانی درصد تحصیلات فراوانی درصد سابقه فعالیت فراوانی درصد
کیفی زن 17 44/94 دکتری 6 33/33 بیش از 10سال 17 44/94
مرد156/5کارشناسی ارشد950کمتر از 10 سال156/5
کارشناسی367/16
با بررسی کتابخانه‌ای و نظرات خبرگان ورزش‌های قهرمانی بانوان با بهره‌گیری از روش دلفی در ابعاد خط‌مشی‌ها و مجریان، الزامات مدیریتی و شرایط محیطی و فرهنگی-اجتماعی، تعداد 46 شاخص مؤثر بر اجرای خط‌مشی‌های توسعه ورزش قهرمانی بانوان در قالب 14 مؤلفه شناسایی شد. جدول شماره 2 مؤلفهها و شاخص‌ها نشان می‌دهد.
جدول2. شاخص‌ها و مؤلفه‌های مؤثر بر اجرای خط‌مشی‌های توسعه ورزش قهرمانی بانوان
شاخص‌ها مؤلفهها ابعاد
وجود اهداف روشن و سازگار در خط‌مشی‌گذاری ورزش قهرمانی بانوان
ویژگی خط‌مشی‌ها
خط‌مشی‌ها و مجریان
ﻫﻢﺳﻮیی ﺧﻂمشی‌ها ﺑﺎ ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎ و ارزشﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎعی
تدوین مناسب خطمشی در توسعه ورزش قهرمانی بانوان
عدم وجود اهداف متناقض سازمانی در توسعه ورزش قهرمانی بانوان
ﺗﻮاﻓﻖ همگانی در ﻣﻮرد ﺧﻂمشی‌های تدوین شده
محیط خطمشی
روش‌های انجام کار از پیش تعریف و تعیین شده در محیط خطمشی
نقش‌های هدایتگر در تدوین و اجرای خطمشی
فرهنگ سازمانی حاکم در تدوین و اجرای خطمشی
عقاید و ایده‌های مجریان درگیر اجرای خطمشی ورزش قهرمانی بانوانویژگی‌های روانشناختی و شخصیتی مجریان خط‌مشی‌ها
تعهد مجریان در اجرای خط‌مشی‌ها
انگیزش کافی مجریان برای اجرای دقیق خطمشی
تمایل مجریان به اجرای خطمشی
ادراک مجریان خطمشی از مفید بودن خطمشی
باور مجریان به خط‌مشی‌ها و اجرای آن‌ها
توانمندی و تسلط مجریان خطمشی در انجام وظایف
قابلیت‌ها و توان مجریان
تسلط تکنولوژیکی مجریان خطمشی
توان مجریان در هنگام پذیرش نقش‌های مرتبط با اجرای خطمشی
قابلیت‌های کاری مجریان از طریق تفویض اختیار
یکپارچگی و وحدت مدیریت در توسعه ورزش قهرمانی بانوان
عوامل ساختاری
الزامات مدیریتی
مشارکت بانوان در تصمیم گیری‌ها و اختصاص پست‌های مدیریتی به بانوان
اتخاذ رویکردهای مشارکتی در اجرای خط‌مشی‌های ورزش قهرمانی بانوان
افق و چشم انداز ورزش قهرمانی بانوانبرنامه محوری
تدوین طرح‌های توسعه ورزش قهرمانی در راستای خط‌مشی‌های تدوین شده
اقدامات راهبردی متناظر با خط‌مشی‌های ورزش قهرمانی بانوان
توسعه لیگ‌ها و باشگاه‌های قهرمانی بانوان در رشته‌های مختلف ورزشی
فرایندهای اجرایی
نظام نوین مربیگری در ورزش قهرمانی بانوان
بستر و زمینه لازم جهت بروز استعدادها و توانایی‌های ورزشی بانوان
میزبانی رویدادهای بزرگ قاره‌ای و جهانی ورزش بانوان
ارتباط با کشورهای پیشرو به‌منظور الگوگیری در تدوین و اجرای خطمشی ورزش قهرمانی بانوان
مدیریت ارتباطات
افزایش تعامل با نهادهای آموزشی و علمی-ورزشی
تعامل و هماهنگی مجریان و تدوین کنندگان خط‌مشی‌های ورزش قهرمانی بانوان
ارتباطات مناسب ذینفعان و مجریان خطمشی
تقسیم عادلانه منابع مالی و مادی در ورزش قهرمانی بانوان و آقایانعدالت محوری
ایجاد فرصت‌های برابر با مردان در خط‌مشی‌گذاری و اجرای خطمشی
توانمندسازی منابع انسانی مدیریتی، فنی و تخصصی مجریان خط‌مشیتوسعه منابع انسانی
متناسب بودن نیروهای متخصص از قبیل مربی و داور با تعداد بانوان ورزشکار
توسعه شناختگی و تجلیل از بانوان قهرمان رشته‌های مختلف ورزشی در جامعه
عوامل اجتماعی
شرایط محیطی و فرهنگی-اجتماعی
حمایت اجتماعی از بانوان ورزشکار و مربیان نخبه
حمایت خانواده‌ها از مشارکت ورزشی بانوان
ارتقاء سطح فرهنگی جامعه و سازوکارهای مناسب برای رفع برخی محدودیت‌های اجتماعیعوامل فرهنگی
وجود بستر فکری و فرهنگی جامعه در زمینه ورزش قهرمانی بانوان
وضعیت اقتصادی و معیشتی خانواده‌های بانوان مستعد در رشته‌های مختلف ورزشی مالی و سرمایه‌گذاری
تقویت سرمایه گذاری در رشته‌های ورزشی انفرادی و پر مدال بانوان
استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و توسعه درآمدزایی در اجرای خطمشی
امکانات برگزاری رویدادهای ملی و بین المللی (اماکن تمرینی، مسابقه، اسکان و...)زیرساخت‌ها
ساخت اماکن ورزشی مدرن، ایمن و استاندارد با توجه به مقتضیات فرهنگی، اجتماعی و اقلیمی
جهت بررسی و سطح‌بندی و تعیین ارتباط عوامل اصلی در این پژوهش از روش مدلسازی ساختاری تفسیری استفاده شد. ابتدا جهت تشکیل ماتریس خودتعاملی ساختاری، یک ماتریس 14 در 14 شامل مؤلفه‌های اجرای خط‌مشی‌های ورزش قهرمانی بانوان در اختیار خبرگان قرار داده شد. آن ها بر اساس اصول زیر ماتریس را تکمیل کردند. سپس براساس نظر اکثریت، جدول خودتعاملی ساختاری تکمیل شد. نتایج در جدول شماره 3 درج گردیده است.
کد 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
1 زیرساخت‌ها A A A X X O O A X X V X V
2 مالی و سرمایه‌گذاری O O X X O X O X V V X A
3 توسعه منابع انسانی A O X X A V V V V X A
4 قابلیت‌ها و توان مجریان V V O O V V V V X X
5 محیط خطمشی A O A A A X A O A
6 برنامه محوری X A A X X V A A
7 عوامل ساختاری A A A X O O X
8 ویژگی‌های روانشناختی و شخصیتی مجریان A V V A V X
9 عدالت‌محوری V V V O X
10 عوامل اجتماعی X A X A
11 ویژگی خط‌مشی‌ها X V A
12 مدیریت ارتباطات V A
13 فرایندهای اجرایی A
14عوامل فرهنگی
جدول 3. ماتریس خود تعاملی ساختاری مؤلفه‌های مؤثر بر اجرای خط مشی توسعه ورزش قهرمانی بانوان
برای به‌دست آوردن ماتریس دست یابی، نمادهای تعاملی ساختاری، برحسب قواعد زیر به صفر و یک تبدیل شدند. حرف A در ورودی I به صفر و در وردی J به یک، حرف V در ورودی I به یک و در ورودی J به صفر، حرف X در ورودی I و J به یک و O در ورودی I و J به صفز تبدیل شد. سپس به منظور تفکیک نتایج به‌دست آمده از نظرات خبرگان تحقیق، قدرت نفوذ (امتیاز 1 به‌دست آمده از سطر) میزان وابستگی (امتیاز 1 به‌دست آمده از ستون) مشخص شد. نتایج در جدول شماره 4 درج شده است.
جدول 4. ماتریس دسترسی نهایی مؤلفه‌های مؤثر بر اجرای خط مشی توسعه ورزش قهرمانی بانوان
کد 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 قدرت نفوذ
1 1 0 0 0 1 1 0 0 0 1 1 1 1 1 8
2 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 10
3 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 11
4 1 0 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 11
5 1 1 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 4
6 1 1 1 0 1 1 1 0 0 1 1 1 0 0 9
7 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 1 1 0 1 5
8 0 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 9
9 1 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 10
10 1 1 0 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0 8
11 1 0 0 0 1 1 1 0 0 1 1 1 1 0 8
12 0 0 0 0 1 0 0 1 0 1 1 1 1 0 6
13 1 1 1 1 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 8
14 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 13
میزان وابستگی106731113855111311106
نمودار تحلیلی MICMAC از دو محور افقی و عمودی تشکیل شده است. این نمودار برحسب میزان وابستگی و قدرت نفوذ حاصل شده در ماتریس دسترسی نهایی تشکیل می‌گردد. در تجزیه و تحلیل MICMAC متغیرها بر حسب قدرت هدایت و وابستگی به چهار دسته تقسیم می‌شوند. گروه اول (خودمختار) شامل معیارهایی هستند که دارای نفوذ و وابستگی ضعیف هستند.گروه دوم (وابسته) شامل متغیرهایی هستند که دارای نفوذ ضعیف و میزان وابستگی بالا هستند. گروه سوم (پیوندی) شامل متغیرهایی هستند که نفوذ و وابستگی قوی دارند. گروه چهارم (نفوذی) شامل متغیرهایی هستند که دارای قدرت نفوذ بالا و وابستگی ضعیف هستند.
14
1413
12
3411
2910قدرت نفوذ
689
11101،138
7
126
75
54
3
2
1
1413121110987654321
میزان وابستگی
شکل 1. نمودار MICMAC مؤلفه‌های مؤثر بر اجرای خطمشی توسعه ورزش قهرمانی بانوان
نتایج نمودار MICMAC مشخص نمود که عوامل 1، 6، 10، 11 و 13 از اثرگذاری و همچنین وابستگی بالایی برخوردارند و در ناحیه پیوندی واقع شده‌اند و مؤلفه‌های 5، 7 و 12 وابستگی بالا و اثرگذاری کمتری برخوردار هستند. بنابراین در ناحیه وابسته واقع شده‌اند. همچنین مؤلفه‌های 2، 3، 4، 8، 9 و 14 در ناحیه نفوذی جا گرفته است. هیچ یک از مؤلفهها در ناحیه خودمختار قرار نگرفته است.
برای تعیین سطح، با استفاده از ماتریس دستیابی مجموعه قابل دستیابی (خروجی) و مجموعه پیش نیاز (ورودی) و عناصر مشترک برای هر عامل تعیین شد. در اولین جدول تکرار، آن عامل، دارای بالاترین سطح (سطح اول) است که مجموعه خروجی و عناصر مشترک آن کاملاً یکسان باشد. پس از تعیین این متغیرهای سطح اول، کدهای آن‌ها از ادامه جدول حذف شد، با بقیه متغیرهای باقی مانده در ادامه جدول، برای تعیین سطح دوم نیز همانند جدول اول متغیر سطح دوم مشخص شد. این کار تا تعیین سطح همه متغیرها ادامه داده شد. سپس ماتریس استاندارد تشکیل شد. نتایج تعیین سطوح مؤلفه‌های مؤثر بر اجرای خطمشی توسعه ورزش قهرمانی بانوان در جدول شماره 5 درج شده است.
جدول 5. تعیین سطوح مؤلفه‌های مؤثر بر اجرای خطمشی توسعه ورزش قهرمانی بانوان
سطوح کد خروجی‌ها ورودی‌ها اشتراک‌ها سطح
سطح اول
11،5،6،10،11،12،13،141،2،3،5،6،9،10،11،131،5،10،11،13-
21،2،5،6،8،10،11،12،132،5،6،10،132،5،6،10،13-
31،3،5،6،7،8،9،10،11،12،133،4،6،7،8،133،6،7،13-
41،3،4،5،6،9،10،11،12،13،144،13،144،13،14-
51،2،5،6،111،3،4،5،6،9،10،11،12،141،2،5،6،111
61،2،3،5،6،7،10،11،121،2،3،4،6،7،8،9،10،11،12،131،2،3،6،7،10،11-
73،6،7،11،143،6،7،8،9،10،11،143،6،7،11،141
83،5،6،7،8،10،11،13،142،3،8،9،12،143،8،14-
91،5،6،7،8،9،10،11،12،141،3،4،9،141،9،14-
101،2،5،6،7،10،11،131،2،3،4،6،8،9،10،11،13،141،2،6،10،11،13-
111،6،7،10،11،12،131،2،3،4،5،6،8،9،10،11،12،141،6،7،10،11،12-
125،8،11،12،131،2،3،4،6،8،9،10،11،12،13،148،11،12،13-
131،2،3،4،10،12،131،2،3،4،8،10،11،12،13،141،2،3،4،10،12،131
142،3،4،5،6،7،8،9،10،11،12،13،141،4،7،8،9،144،7،8،9،14-
سطح دوم
11،6،10،11،12،141،2،3،4،6،9،10،111،10،11-
21،2،6،8،10،11،122،6،102،6،10-
31،3،6،9،10،11،123،4،6،83،6،13-
41،3،4،6،9،10،11،12،144،144،14-
61،2،3،6،10،11،121،2،3،4،6،8،9،10،11،12،141،2،3،6،10،11،122
83،6،8،10،11،142،3،8،9،12،143،8،14-
91،6،8،9،10،11،12،141،3،4،9،141،9،14-
101،2،6،10،111،2،3،4،6،8،9،10،11،141،2،6،10،112
111،6،10،11،121،2،3،4،6،8،9،10،11،12،141،6،10،11،122
128،11،121،2،3،4،6،8،9،10،11،12،148،11،122
143،4،6،8،9،10،11،12،141،4،8،9،144،8،9،14-
سطح سوم
11،141،2،3،4،91-
21،2،8 22-
31،3،9 3،4،83-
41،3،4،9،144،144،14-
83،8،142،3،8،9،143،8،143
91،8،9،141،3،4،9،141،9،14-
143،4،8،9،141،4،8،9،144،8،9،143
سطح چهارم
111،2،3،4،914
21،222-
31،3،91،3،41،3-
41،3،4،944-
91،91،3،4،91،94
سطح پنجم
22225
333،435
43،4445
مدل ساختاری تفسیری مؤلفه‌های مؤثر بر اجرای خطمشی توسعه ورزش قهرمانی بانوان بر حسب سطوح حاصل شده در جدول شماره 4 به ترتیب از بالا به پایین تنظیم شده‌اند. در پژوهش حاضر مؤلفهها در 5 سطح در شکل شماره 2 نمایش داده شده است.
.
شکل 2. مدل ساختاری تفسیری مؤلفه‌های مؤثر بر اجرای خط‌مشی‌های توسعه ورزش قهرمانی بانوان
بحث و نتیجه‌گیری
این تحقیق با هدف ارائه چارچوب اجرای خط‌مشی‌های توسعه ورزش قهرمانی بانوان با رویکرد ساختاری تفسیری انجام شد. براساس یافته‌ها در اجرای موفق خط‌مشی‌های توسعه ورزش قهرمانی بانوان 46 شاخص در قالب مؤلفه‌های ویژگی خط‌مشی‌ها، محیط خطمشی، ویژگی‌های روانشناختی و شخصیتی مجریان خط‌مشی‌ها، قابلیت‌ها و توان مجریان، عوامل ساختاری، برنامه محوری، فرایندهای اجرایی، مدیریت ارتباطات، عدالت محوری، توسعه منابع انسانی، عوامل اجتماعی، عوامل فرهنگی، مالی و سرمایه‌گذاری و زیرساخت‌ها اثرگذار هستند. این مؤلفهها در ابعاد خط‌مشی‌ها و مجریان خط‌مشی‌ها، الزامات مدیریتی و شرایط محیطی و فرهنگی-اجتماعی قرار دارند. آگاهی مدیران از این مؤلفهها در توسعه ورزش قهرمانی بانوان ارزشمند است. اما مدیران با این چالش مواجه خواهند شد که در وهله اول بر کدام عوامل تمرکز کنند. چون توجه همزمان بر همه عوامل ضمن دشوار بودن موجب هدررفت هزینه و انرژی خواهد شد. بنابراین ضرورت دارد که ابتدا بر دستیابی به مؤلفه‌هایی بپردازند که ضمن اثرگذاری مستقیم بر اجرای موفق خط‌مشی‌ها، موجب تقویت و یا ایجاد دیگر مؤلفه‌های اثرگذار می‌شوند. در این تحقیق برای تعیین اولویت‌های تصمیم و اقدام از مدل‌یابی ساختاری تفسیری استفاده شده است. براساس یافته‌ها، مؤلفهها در پنج سطح ساختاردهی شدند. در ادامه مؤلفه‌های هریک از سطوح بررسی میشود.
یافته‌ها نشان داد در سطح اول مدل ساختاری تفسیری این تحقیق، محیط خطمشی، عوامل ساختاری و فرایندهای اجرایی قرار گرفته‌اند. این یافته‌ها با یافته‌های ساگر و گوفن (2022)، زارعی و همکاران (1402)، میرشکاران و همکاران (1398) و شعبانی و همکاران (1398) همخوان است. در سلسله مراتب اثرگذاری مدل ساختاری تفسیری، عواملی که در سطح اول قرار می‌گیرند، ممکن است عوامل مهمی باشند، اما ویژگی این متغیرها اثرگذاری بر دیگر متغیرها نیست و دستیابی به آن‌ها به متغیرهای سطوح پایین وابسته است و به همین دلیل در اولویت اقدام مدیران قرار ندارند. در این تحقیق مشخص شد که محیط خطمشی، عوامل ساختاری و فرایندهای اجرایی در صورتی با سهولت بیشتری محقق خواهد شد و به اجرای موفق خط‌مشی‌های ورزش قهرمانی بانوان کمک خواهند کرد که مجریان خط‌مشی‌ها توانایی و قابلیت مطلوب داشته باشند و منابع انسانی توسعه یابد و کمبودهای مالی و تسهیلاتی مانع اجرای موفق خط‌مشی‌ها نشود. با این وجود، علاوه بر این موارد، لازم است در ﻣﻮرد ﺧﻂمشی‌های تدوین شده، توافق مدیران مرتبط با فدراسیونهای ورزش قهرمانی در بخش بانوان حاصل شود و روش‌های از پیش تعیین شده در اجرای خط‌مشی‌ها وجود داشته باشد. ضمن این‌که یکپارچگی و وحدت مدیریت و مشارکت بانوان در تصمیم گیری‌ها و اختصاص پست‌های مدیریتی در توسعه کیفی هرچه بیشتر لیگ‌ها و رویداها کمک خواهد کرد.
مؤلفه‌های سطح دوم تحقیق حاضر، مدیریت ارتباطات، ویژگی خط‌مشی‌ها، برنامه‌ریزی و عوامل اجتماعی هستند. این یاته‌ها با یافته‌های خسنیس و همکاران (2021)، ین ایلماز (2021)، زارعی و همکاران (1402)، رضایی و همکاران (1401)، گیاه شناس بن بازاری و همکاران (1399) و میرشکاران و همکاران (1398) همخوان است. می‌توان گفت، مؤلفه‌های سطح دوم هم مانند مؤلفه‌های سطح اول، ویژگی اثرپذیری آن‌ها بیشتر از ویژگی اثرگذاری است. بنابراین در اولویت اقدام و تصمیم مدیران قرار ندارند. اما پس از دستیابی به متغیرهای سطوح پایین‌تر لازم است مورد توجه قرار گیرند. با این وجود توجه به ﻫﻢﺳﻮ بودن ﺧﻂمشی‌ها ﺑﺎ ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎ و ارزشﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎعی و نبودن اهداف متناقض سازمانی در توسعه ورزش قهرمانی بانوان مهم است. همچنین توسعه تعاملات و ارتباطات با نهادها و سازمان‌های مؤثر داخلی و خارجی و نیز فعالیت در چارچوب برنامه استراتژیک اهمیت بالایی دارد. بنابراین ضرورت دارد، ضمن توسعه ارتباطات با کشورهای اسلامی پیشرو در توسعه ورزش بانوان و نیز ارتباط تنگاتنگ با مراکز علمی و پژوهشی، فدراسیونهای ورزش قهرمانی برای بخش ورزش قهرمانی بانوان با در نظر گرفتن اسناد و اساسنامه‌ها، افق و اهداف شفاف و روشنی را بری توسعه ورزش بانوان ترسیم کنند و برای دستیابی به این اهداف در قالب برنامه راهبردی اقدام نمایند.
یافته‌ها نشان داد در سطح سوم ویژگی‌های روانشناختی و شخصیتی مجریان و عوامل فرهنگی و در سطح چهارم، زیرساخت‌ها و عدالت‌محوری قرار دارند. این یاته‌ها با یافته‌های ین ایلماز (2021)، پاتواردهان و همکاران (2015)، رضایی و همکاران (1401) و میرشکاران و همکاران (1398) همخوان است. در مدل ساختاری تفسیری، متغیرهایی که در سطوح میانی قرار می‌گیرند، از ویژگی اثرگذاری و اثرپذیری نسبتاً مطلوب برخوردارند. بنابراین کنش و واکنش نشبتاً مطلوبی دارند. با این وجود در اولویت اول اقدام قرار ندارند. اما به اقتضای زمان، ضرورت دارد مورد توجه قرار گیرند و غفلت از متغیرهای میانی ممکن است خساراتی به سازمان وارد کند. البته در این تحقیق به‌دلیل این که پنج سطح حاصل شده است، مؤلفه‌های زیرساخت‌ها و عدالت‌محوری که در سطح چهارم واقع شده‌اند از جمله مؤلفه‌های اولویت‌دار به‌شمار می‌روند. در این رابطه لازم است نسبت به رفع تبعیض جنسیتی و توزیع عادلانه منابع سخت‌افزاری و مالی مورد توجه مدیران ارشد مانند رؤسای فدراسیونهای ورزش قهرمانی و حوزه ورزش قهرمانی وزارت ورزش و جوانان و ادارات کل تابعه قرار گیرد و اماکن ورزشی کافی، مدرن و استاندارد برای بانوان در نظر گرفته شود.
در آخرین سطح مدل تحقیق که سطح زیربنایی محسوب میشود، مؤلفه‌های قابلیت‌ها و توان مجریان، توسعه منابع انسانی و حمایت‌های مالی و سرمایه‌گذاری جای دارند. خسنیس و همکاران (2021) به تأمین منابع کافی و داشتن افراد با دانش و مهارت‌های مناسب در اجرای خطمشی اشاره کردند. همچنین این یافته‌ها با یافته‌های زارعی و همکاران (1402)، گیاه شناس بن بازاری و همکاران (1399) و شعبانی و همکاران (1398) همخوان است. در تحقیق حاضر مؤلفه‌های سطح پنجم به‌لحاظ بیشترین میزان اثرگذاری و هدایت‌گری نسبت به دیگر مؤلفهها در اولویت اول اقدام و تصمیم مدیران قرار دارند. بنابراین شایسته است مدیران ارشد ورزش قهرمانی کشور، توانمندسازی منابع انسانی مدیریتی، فنی و تخصصی و متناسب بودن نیروهای متخصص از قبیل مربی و داور با تعداد بانوان ورزشکار، اهتمام بورزند و نسبت به توانمندسازی و تسلط مدیران (مجریان خط‌مشی‌ها) و بالا بردن قابلیت و توان آن‌ها در ایفای نقش‌های مجریان در دستور کار مدیران ارشد قرار گیرد. از طرفی نیز در طول سالیان گذشته همواره به ورزش قهرمانی مردان، توجه بیشتری نسبت به بانوان شده است. همین مسأله باعث شده است که مردان از ظرفیت‌های مالی و حتی اماکن ورزشی بیشتری نسبت به بانوان برخوردار شوند. در این زمینه لازم است ضمن توسعه احداث اماکن ورزشی ویژه بانوان، تقویت سرمایه‌گذاری در رشته‌های ورزشی انفرادی و پرمدال بانوان و استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و توسعه درآمدزایی در اجرای خط‌مشی‌های توسعه ورزش قهرمانی بانوان با جدیت پیگیری شود و تحقق یابد.
نیمی از جمعیت جوامع را بانوان تشکیل می‌دهند و در دهه‌های اخیر توجه جدی به توسعه ورزش بانوان شده است. بر همین اساس مسابقات و رویدادهای جهانی رشته‌های مختلف ورزش بانوان برگزار میشود و در بازی‌های المپیک نیز مدل‌های فراوانی به ورزش بانوان تعلق دارد. در همین راستا نیز در ایران خط‌مشی‌هایی (اهداف و مأموریت‌ها) برای توسعه ورزش قهرمانی بانوان تدوین شده است. اجرای موفقیت‌آمیز این خط‌مشی‌ها، توسعه ورزش قهرمانی بانوان را تضمین خواهد کرد. اجرای موفق خط‌مشی‌های توسعه ورزش قهرمانی بانوان نیازمند مدلی بود تا مدیران ورزش قهرمانی بانوان از آن بهره بگیرند و به توسعه بیش از پیش ورزش قهرمانی بانوان بپردازند. در مدل به دست آمده در تحقیق حاضر، با شناسایی شاخص‌ها و مؤلفه‌های اثرگذار بر اجرای خط‌مشی‌های توسعه ورزش قهرمانی بانوان، موجب افزایش آگاهی مدیران شده و تعیین اولویت‌های اقدام و تصمیم بینش جدیدی به مدیران خواهد داد و مدیران از بلاتکلیفی در اولویت‌گذاری فعالیت‌ها خارج خواهند شد.
براساس یافته‌ها، توسعه منابع انسانی در پایین‌ترین سطح مدل ساختاری تفسیری قرار گرفته است. از طرفی توسعه هر سازمان بدون منابع انسانی متخصص و توانمند دشوار است. بنابراین پیشنهاد میشود که ضمن جذب مدیران با دانش و منابع انسانی فنی و تخصصی در ورزش قهرمانی بانوان، نسبت به برگزاری مستمر دوره‌های توانمندسازی منابع انسانی، برگزاری همایش‌های علمی در راستای توسعه ورزش قهرمانی بانوان و الگوگیری از کشورهای پیشرو اسلامی در توسعه ورزش قهرمانی بانوان و بومی‌سازی آن اقدام لازم انجام شود. همچنین براساس یافته‌ها، مؤلفه مالی و سرمایه‌گذاری در سطح پنجم مدل تحقیق حاضر قرار گرفته است. از طرفی در اغلب ورزش‌های تیمی و گروهی مردان، مانند فوتبال، فوتسال، هندبال و غیره سرمایه‌گذاری بیشتری نسبت به ورزش بانوان انجام میشود. به‌طوری که لیگ‌های کشوری از ورزش قهرمانی به ورزش حرفه‌ای تبدیل شده است. بنابراین پیشنهاد میشود نسبت به حساس نمودن مسئولین ضمن پرهیز از تبعیض جنسیتی تدابیری بیاندیشند تا بخش خصوصی در ورزش قهرمانی بانوان سرمایه‌گذاری بیشتری نسبت به قبل انجام دهد و با جذب به‌کارگیری بازاریابان مجرب نسبت به بازاریابی اقدام نموده و درآمدزایی در ورزش بانوان افزایش یابد.
این تحقیق با محدودیت‌هایی مانند پراکندگی جغرافیایی، انگیزه پایین برخی از مشارکت کنندگان و کمبود مطالعات اجرای خطمشی در سازمان ورزشی و ناسازگاری بسیاری از متغیرهای اجرای خطمشی سازمان‌های غیر ورزشی با اجرای خطمشی ورزش قهرمانی بانوان مواجه بود.
منابع
- آجورلو، فاطمه؛ قدیمی، بهرام؛ محمدکاظمی، رضا؛ آزادفدا، شیوا (1400) طراحی مدل جایگاه ورزش بانوان در بهبود شاخص های توسعه یافتگی در ایران، مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، دوره 20، شماره 53، ص 159-174.
- ابراهیمی، عبدالحسین؛ مهدی‌پور، عبدالرحمن؛ ازمشا، طاهره (1395). تأثیر زیرساخت‌های ورزشی و ویژگی‌های دموگرافی بر میزان مشارکت ورزشی شهروندان اهوازی با استفاده از مدل چند سطحی (HLM)، مجله پژوهش‌های کاربردی در مدیریت ورزشی، دوره 5، شماره 1، ص 90-77.
- الوانی، سید مهدی؛ شریف‌زاده، فتاح (1396) فرآیند خط‌مشی‌گذاری عمومی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
- اندام، رضا؛ آقایی، علی اکبر؛ عنبریان، مهرداد؛ پارساجو، علی (1395) تحلیل راهبردی ورزش قهرمانی بانوان استان همدان با استفاده از تکنیک SWOT، پژوهش‌های معاصر در مدیریت ورزشی، دوره 6، شماره 12، ص 1-16.
- بنار، نوشین؛ احمدی، نسرین؛ کریمی، فریب.ا (1392) بررسی مشکلات ورزش قهرمانی زنان استان گیلان، نشریۀ مدیریت منابع انسانی در ورزش، دوره 1، شماره 1، ص 11-25.
- بوستان‌زر، جمال؛ رحمان سرشت، حسین؛ شریف‌زاده، فتاح (1401) مدل اجرای هوشمند خط‌مشی‌های عمومی در سازمان‌های دولتی: مطالعه‌ای با روش داده بنیاد، علوم مدیریت ایران، دوره 17، شماره 65، ص 29-51.
- پیکانی، مهربان هادی؛ رشیدپور، علی؛ اسعدی، محمود (1399) شناسایی عوامل مؤثر بر اجرای خط‌مشی‌های عمومی گمرک جمهوری اسلامی ایران، مطالعات راهبردی ناجا، دوره 5، شماره 17، ص 109-146
- خاموشی، مینا؛ محرم‌زاده، مهرداد؛ عزیزیان کهن، نسرین (1400) بررسی عوامل مؤثر بر توسعه ورزش فوتسال بانوان استان اردبیل، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی
- رحیمی مقدم، فاطمه و امیری، مجتبی و صفری، حسین و خوش چهره، محمد (1401) اجرای خطمشی در فرایند خط‌مشی‌گذاری عمومی درحوزه رفاه و تأمین اجتماعی؛ معرفی مدل کاربردی، پنجمین کنفرانس بین المللی مدیریت، حسابداری، بانکداری و اقتصاد.
- رنگریز، حسن؛ خیراندیش، مهدی؛ لطیفی جلیسه، سلیمه (1397) بررسی موانع اجرای خط‌مشی‌های عمومی در سازمان‌های دولتی با استفاده از روش فراترکیب، سیاستگذاری عمومی، دوره 4، شماره 1، ص 127-142.
- زارعی، محسن؛ نودری، ولی؛ امیرحسینی، سیداحسان (1402) انسجام بین سازمانی در اجرای خط‌مشی‌های کمیته ملی المپیک، رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج.
- شعبانی، اکرم؛ رضوی، سید محمد حسین؛ هادوری، فریده (1398) تدوین الگوی ساختاری تحلیلی توسعه ورزش قهرمانی زنان، پژوهش‌های معاصر در مدیریت ورزشی، سال 9، شماره 18، ص 53-64.
- طاهری، مها؛ معمارزاده طهران؛ غلامرضا؛ موسی خانی، مرتضی (1400) شناشایی موانع اجرای خط‌مشی‌ها در سازمان امور مالیاتی، مدیریت توسعه و تحول، ویژه‌نامه 1400، 177-189
- علی آبادی، ابراهیم؛ عزیزی، محمد؛ عالم تبریز، اکبر؛ داوری، علی (1397) شناسایی موانع اجرای خط‌مشی‌های کارآفرینی و نوآوری در برنامه های توسعه جمهوری اسلامی ایران، ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره 8، شماره 3، ص 95-132.
- عیوضی کلش، علیدوست قهفرخی، ابراهیم؛ دهقان قهفرخی، امین (1401) ارائه الگوی موانع ساختاری رشد و توسعه جایگاه زنان در ورزش ایران، مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، مقالات آماده چاپ.
- فغانی، گیتی؛ حضرتی صومعه، زهرا؛ امیرظاهری، امیرمسعود (1400) بررسی تطبیقی عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر ورزش قهرمانی بانوان ایران و مالزی در 50 سال اخیر، جامعه شناسی سیاسی ایران، دوره 4، شماره 4، ص 940-975.
- قراباغی، میثم؛ مقیمی، سیدمحمد؛ لطفی، میثم (1400) فراترکیب مطالعات اجرای خط‌مشی‌های عمومی در ایران، سیاستگذاری عمومی، دوره 7، شماره 3، ص 243-260
- قانونی، حسین؛ هاشمی، علی؛ کریمی خوزانی، علی (1401) چهارچوب ارزیابی عملکرد کلانتری ها بر اساس طرح تحول کلانتری و پاسگاه، پژوهش های مدیریت انتظامی (مطالعات مدیریت انتظامی)، دوره 17، شماره 1، ص 135-177.
- قوی‌پنجه، ناهید؛ کلاته سیفری، معصومه؛ تابش، سعید (1403) طراحی الگوی هم آفرینی ارزش در اکوسیستم فوتبال بانوان ایران، مطالعات مدیریت ورزشی، آماده انتشار
- گچی، آرش؛ غفوری، فرزاد؛ کارگر، غلامعلی (1398) شناسایی سهم عوامل تعیین کننده موفقیت فردی و ملی در توسعه ورزش قهرمانی، چهارمین کنفرانس ملی رویکردهای نوین در آموزش و پژوهش، محمودآباد، 1-12.
- گیاه شناس بن بازاری، جواد؛ ساعی، احمد؛ زیباکلام، صادق و ملک محمدی، حمیدرضا (1399) بررسی خط‌مشی‌گذاری ورزشی در ایران بر اساس مدل مرجعیت‌های تصمیم‌گیری پیرمولر، فصلنامه خط‌مشی‌گذاری عمومی در مدیریت، دوره 11، شماره 40، ص 29-48.
- مشکل گشا، الهام (1402) مروری بر چالش‌ها و چشم‌اندازهای مشارکت ورزشی بانوان با رویکرد بازاریابی اجتماعی، مطالعات راهبردی جامعه شناختی در ورزش، دوره 3، شماره 2، ص 123-132.
- ممسنی، مرضیه؛ سرداری، نسرین؛ یوسفی، بهرام (1400) مفهوم شناسی رقابت و قهرمانی از دیدگاه زنان نخبه ورزشی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خلیج فارس، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
- میرشکاران، زهره؛ بحرالعلوم، حسن؛ باقری، هادی (1398) بررسی عوامل مؤثر بر توسعه ورزش قهرمانی زنان ایران، پژوهش‌های معاصر در مدیریت ورزشی، دوره 9، شماره 18، ص 1-14.
- Birkland, A. (2020). An Introduction to the Policy Process Theories, Concepts, and Models of Public Policy Making, 5th Edition, Copyright Year 2020, ISBN 9781138495616, Published July 3, 2019 by Routledge, 448 Pages 38 Color & 7 B/W Illustrations.
- Costa, M. (2016). Water policy implementation in the state of São Paulo, Brazil: Key challenges and opportunities, Environmental Science & Policy, 60, 1–11
- Dunn, w.n. (2018). Public Policy Analysis, Graduate School of Public and International Affairs University of Pittsburgh
- Dye, T. R. (2017). Understanding Public Policy (15th ed.). Florida State University.: Pearson
- Hirsch, C. (2017) Makers and shapers of environmental policy making: Power and participation in forest legislation in Bolivia, Journal of Rural Studies, 2017, 50(4): 148-158
- Khasnis,U., Toering,T., - Collins, D. (2021) Policy implementation in Indian Olympic sport: International Journal of Sport Policy and Politics, 2021. 13(4): 623-640.
- Warner S. (2019) Sport as medicine: How F3 is building healthier men and communities. Sport Management Review. 2019;22(1):38.52.
- Koblova, V. S. (2021). Women’s freestyle wrestling in global sports movement: progress analysis. Theory & Practice, 3 (2), 74-86
- Marsal-Llacuna, M., & Segal, M. (2017). The Intelligenter Method (II) for smarter, urbanThe Intelligenter Method (II) for smarter urban policymaking and regulation drafting. Cities, 83-95
- Sager, F. & Gofen, A. (2022) The polity of implementation:Organizational and institutional arrangements in policy implementation.Governance, 2022, 35(2): 347–364.
- Stillman, R. (2021). Public Aministration (Concept and Cases). Houghton Mifflin. 2021
- Pamela, W., Kirstin, H., Christoph, B. (2013). Analyzing the impact of sport infrastructure on sport participation using geo-coded data: Evidence from multi-level model sneighbourhoods, Journal of Sport Management Review, 16, 54– 67
- Patwardhan, V., Mayya, S., Joshi, H. G. (2015). Determinants of career progression for woman in hospitality industry: Reflections of woman managers in five Star hotels in India. African Journal of hospitality, tourism and leisure, 4(2), 123-42.
- Yenilmez, M. (2021) Gender Inequality and Female Sports Participation in Turkey, Central European Journal of Sport Sciences and Medicine, 27(33), 27-41
)