شناسایی ظرفیت خیرین در ورزش استان البرز با رویکرد تحلیلی داده‌بنیاد

حسین پورسلطانی زرندی^[1]

 الهام سعیدی^[2]

10.22034/ssys.2023.2710.2958

تاریخ دریافت مقاله: 21/10/1401

                                                                                 تاریخ پذیرش مقاله: 20/1/1402

مقدمه

در سالیان اخیر توجه دولت­ها به ارائه­ خدماتِ با کیفیت به مردم بیش از گذشته نمایان شده است. دولت­ها مایلند به منظور جلب اعتماد مردم و افزایش سرمایه­ اجتماعی خدماتی ارائه کنند که رضایت مردم و سطح مشارکت آنان را در فعالیت­های اجتماعی افزایش دهد. در این زمینه یکی از سازمان­های خدماتی سازمان­های خیریه هستند که تنوع بسیار زیادی دارند و راه­های جذب آن­ها جذابیت زیادی برای متخصصان جامعه پیدا کرده است. همچنین این سازمان­ها می­توانند مورد بحث رفتاری اشخاص مرتبط با خیرخواهی ­باشند (لیمن و جیمز[3]، 2020).

مؤسسات خیریه بنابر ماهیت شکل­گیری خود به افراد علاقمند به کارهای عام­المنفعه و داوطلبانه متکی هستند؛ به طوری که این افراد بازوی اجرایی این مؤسسات محسوب می­شوند و در خط مقدم ارتباط با افراد هدف قرار دارند (فالسی[4]، 2010). با توجه به اینکه توسعه ورزش مستلزم صرف نیرو و بودجه فراوان می­باشد، از طرفی با توجه به وضعیت نا­به­سامان اقتصاد کشور، تأمین منابع مالی در بخش ورزش تنها با اکتفا به بودجه و قراردادهای حمایت مالی میسر نمی­شود. یکی از شیوه­های با ارزش در تامین منابع مالی مراکز و خدمات عمومی، استفاده از فرهنگ وقف و جذب خیرین است. همچنین وقف یکی از موفق­ترین روش­های نشر ارزش­های دینی، فرهنگی و ملی در محیط ورزش است (حیدری فرد و شرفیان، 1396). در همین راستا، لیمن و جیمز (2020) اعتقاد دارند علت کمک‌رسانی خیرین ورزشی بر اساس اهداف مذهبی می­باشد.

بران^[5] (2018) معتقد است گنجاندن ورزش خود به‌عنوان یک هدف خیرخواهانه، موضع دولت را مبنی بر اهمیت ورزش تقویت می­کند و فرصتی برای پر کردن شکاف بودجه با پشتیبانی خصوصی فراهم می­کند، زیرا ورزش نقش بسزایی در سالم­سازی جامعه ایفا می­کند. در نتیجه برای تحقق بخشیدن به فرآیند توسعه ورزش و حمایت ازدولت و مردم دراین راستا می­توان از حضور خیرین بهره برد تا نسبت به شرایط و پتانسیل موجود در جامعه اقدام شود.

اینوی و همکاران^[6] (2018) ادعا کردند که تأثیرات اجتماعی ناشی از رویدادهای ورزشی که با حمایت خیرین و امور خیریه پدید آمده­اند، می­تواند توسعه سرمایه اجتماعی، افزایش هویت، غرور جمعی و در نهایت ارتقای ورزش، سلامت و رفاه را به ­ارمغان آورد و این درصورتی است که گاهی ورزشکاران و افراد حاضر در فعالیت­های ورزشی که با حمایت خیرین مطرح شده­اند، هیچگونه توجهی به نیّت بانیان و واقفان آن ندارند و تمرکز اصلی آن­ها فقط بر کیفیت ورزشی خود است- ژانگ و هو^[7] (2017) در پژوهشی بستر لازم ورود خیرین ورزشی فرهنگ جامعه دانستند. همچنین فیلو، فچنر و اینوئه[8] (2019) عوامل مهم در جذب خیرین ورزشی را تبلیغات، قدردانی، وجهه شخصیتی و اجتماعی، جوایز متنوع و انگیزه دادن به دانستند و والترز و همکاران (2018) معتقدند خیرین ورزشی با فعالیت­های خیرینه خود می­توانند نقش مهمی در سلامت جسمی و تندرستی، روحی و نشاط جامعه داشته باشند. در همین راستا هزینه­های درمان کاهش می­یابد و جامعه کمتر دچار جرم و جنایت می­شود.

امروزه تلاش­های زیادی انجام می­شود تا ورزش و رویدادهای ورزشی نیز در حوزه دید خیرین و واقفان قرار گیرند؛ حتی اگر از محمل ورزش برای برآوردن نیازهای دیگر جامعه بهره برده شود (باندز، براندون-لای و آرمسترانگ[9]، 2016). در این راستا، باید توجه نمود که چه امری باعث حفظ و افزایش حمایت خیرین و افزایش مشارکت آن­ها می­شود. حوزه ورزش و احداث فضاهای ورزشی نیازمند ورود خیرین و کمک آن­ها به دولت می­باشد و هدایت جوانان به عرصه­های ورزشی منجر به توسعه پایدار و تأمین سلامت و آرامش جامعه می­شود. به همین دلیل، ورزش نزد معتمدین و خیرین ورزشی می­تواند از جایگاه ویژه­ای برخوردار شود (حیدری فرد و شرفیان، 1396).

سند آمایشی سرزمینی بعد از سند الگوی اسلامی، ایرانی توسعه بالاترین سند بالادستی ملی است. توزیع نامناسب زیرساخت­های ورزشی، نبود برنامه­های بلندمدت و عدم‌توجه به اسناد بالادستی ورزشی منجر به جهت­دهی سند آسایش ملی شده است و دولت به سمت تسهیل­گیری می­رود و تخصیص دارایی­ سرمایه­های ورزشی کاهش خواهد یافت. به همین دلیل اهمیت بخش خصوصی و خیرین ورزشی در آینده افزایش می­یابد (نظری، یغمایی و سهرابی، 1395). یکی از مسائلی که در امر ورزش مردم شاهد آن هستند، این است که سرانه ورزشی به ازای هر نفر در ایران نسبت به سایر کشورها بسیار کم است. سرانه فضاهای ورزشی در کشور ما حدود 1 متر است، در حالی که سرانه ورزشی در جهان از 6 تا 8 متر می باشد. این روند روبه رشد گرایش مردم به ورزش و کمبود سرانه ورزشی نشان می­دهد که در این حوزه، ادارات ورزش و جوانان به شدت نیازمند مشارکت خیرین می­باشند. علیرغم اینکه در سیاست­های کلی برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور (در تهیه طرح جامع با رویکرد گسترش فرهنگ وقف و امور خیریه)، در بخش فرهنگی آن به اهتمام به توسعه ورزش اشاره شده است؛ اما در عمل مردم شاهد ورود موقوفات در امر گسترش ورزش نیستند (افروزه و همکاران، 1396). از این رو، گسترش کمی و کیفی فرهنگ خیریه ورزشی و فرهنگ­سازی برای مشارکت گسترده مردم در تأمین نیازهای ورزشی در ابعاد مختلف را طلب می­نماید. بر این اساس پیشرفت و توسعه، تفکر گروهی است که جز با مشارکت همگانی و آحاد مردم تحقق نمی­یابد (امیری پریان و همکاران، 1399).

کرمی و همکاران (1401) ایجاد هماهنگی بین ادارات در جهت رفع مشکلات مشارکت خیّرین، هم­اندیشی ارگان­های مرتبط با ورزش، تشکیل جلسه با معتمدین و روحانیون جهت توجیه و بیان اهمت ورزش، از جمله عوامل جذب خیّرین برای توسعه ورزشی شناسایی کردند. همچنین یعقوبی و همکاران (1400) عامل فرهنگی- اجتماعی را مهم­ترین عامل مؤثر بر جذب خیرین در ورزش می­دانند و امیری پریان و همکاران (1399) فقدان کارآمدی برنامه­های اثربخش مدیران، نبود شفافیت چهارچوب فعالیت­ها، نبود نیاز سنجی دقیق از خلا­های موجود مشوق­های خیرین را جزو موانع فعالیت­های خیر­خواهانه در ورزش می­دانند. همچنین خادم (1398) متعقد است که عوامل مدیریتی، اجرایی، ارتباطی، فرهنگی، ساختاری، سیاسی، حقوقی و نظارتی اثر مستقیمی بر جذب خیرین در ورزش می­گذارند و حیدری فرد و شریفیان (1396) موانع قانونی و اجرایی، اعتقادی، فرهنگی و اجتماعی و مانع مربوط به خود ورزش را از موانع مشارکت خیرین در توسعه ورزشی دانسته­اند.

کشور ایران با داشتن سابقه دیرینه در حوزه وقف و خیریه در بیشتر حوزه­های اجتماعی از جمله خیرین سلامت و مدرسه‌ساز، به صورت سازماندهی شده­ای موفق عمل کرده است (کرمی و همکاران، 1401). اما در حوزه ورزش نتوانسته است به این عمل­گرایی دست یابد. با توجه به اینکه در ایران وقف جایگاه ویژه­ای دارد، این امر کمک می­کند تا افراد خیر و نیکوکار با خیالی آسوده اموال خود را در راه وقف واگذار کنند. در سال 1370 سازمانی مجزا با ساختاری اداری با عنوان «سازمان اوقاف و امور خیریه» بنیان نهاده شد. همچنین بیش از 40 هزار مدرسه تا سال 1401 در سطح کشور توسط خیرین مدرسه­ساز ساخته شده و امروزه بیش از 49 درصد مدارسی که تحویل آموزش و پرورش می­شوند، با مشارکت خیرین است. حضور خیرین در پروژه­های ورزشی، چند سالی است که رشد داشته است. طبق آمارها، در چند سال گذشته میزان کمک خیرین در پروژه­های ناتمام ورزشی کشور در بیش از 335 پروژه بوده است که بیش از یک میلیون متر مربع فضا را شامل می­شود و همچنین به صورت کلی مبلغ 400 میلیارد تومان به صورت نقدی و غیرنقدی در این بخش هزینه شده است. با وجود این، هنوز پروژه­های ناتمام زیادی وجود دارد که دولت با تشکیل «مجمع خیرین ورزش یار» در بدنه وزارت ورزش و جوانان و در اکثر استان­های کشور (25 استان)، قصد ورود خیرین به صورت نظام­مند و ساختار‌یافته در حوزه ورزش را دارد (دلدار، باقری راغب و شهپرنوفیق، 1401).

در این راستا و در مسیر نظریه­پردازی درباره­ این فرایند، میل به وقف و خیریه در ورزش و ارتقای آن باید از فرد‌محوری و گزینه­کاری به گروه محوری و اولویت در برنامه­سازی در نهاد ورزش حرکت کند. بنابراین، نخستین گام شناسایی اقدامات اولیه تشویقی و زیرساختی برای هموارکردن حضور خیرین و واقفان است. اما پژوهشگران تاکنون نتوانسته­اند رویکرد واحدی را برای عملی‌کردن این استعداد بالقوه ارائه دهند. علاوه براین، باید اذعان کرد که این سیاست­ها در کشور مذهبی و ایدئولوژیک‌محور مانند ایران، باید خا­ص­تر از مناطق مختلف جهان باشد که این مورد، ضرورت انجام پژوهش­های گسترده­تری را نشان می­دهد.

همچنین ﻣﺪﯾﺮان و ﮐﺎرﮐﻨﺎن ادارات ورزش و ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻪ‌ﻋﻨﻮان ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار در ﺗﻮﺳﻌﻪ ورزش ﮐﺸﻮر و ﻧﻬﺎدﯾﻨﻪ‌ﺳﺎزی آن، ﻧﻘﺶ حیاتی را اﯾﻔﺎ ﻣﯽ­ﮐﻨﻨﺪ. اﻃﻼع از ﻧﮕﺮش و ﻣﻬﺎرت­ﻫﺎی آن­ﻫﺎ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ­رﯾﺰی جذب خیرین و ﮐﻨﺘﺮل زﻣﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ، ﭼﺮاﮐﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن و ذﯾﻨﻔﻌﺎن اﺻﻠﯽ آن را ﺟﻮاﻧﺎﻧﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ­دﻫﻨﺪ ﮐﻪ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮای آﻧﺎن از ﺟﺎﯾﮕﺎه وﯾﮋه‌ا­ی برخوردار است.

از این ‌رو، ضرورت و اهمیت پژوهش حاضر در دو بعد علمی و کاربردی قابل طرح است. در بعد علمی، با توجه به محدودیت پژوهش در زمینه صنعت ورزش در کشور به طور کلی و نبود پژوهش در زمینه مدل­های راهبردی در ظرفیت­شناسی خیرین ورزشی به طور اختصاصی در استان البرز، انجام تحقیقات بیشتر برای درک بهتر وضعیت در این صنعت ضروری است. همچنین با توجه به جمعیت زیاد، استعدادهای ورزشی برتر در ورزش استان البرز، مهاجر‌پذیر بودن این استان و کمبود امکانات تخصصی، پایین بودن سرانه ورزشی و عدم‌توجه به زیرساخت­های ورزشی استان البرز، عدم هماهنگی ­هیئت­های ورزشی و اداره کل ورزش و جوانان استان با خیرین ورزشی، گنجایش زیاد خیرین استان البرز منجر به این می­شود که مسئولان زمینه­های لازم را برای حضور بیشتر و فعالانه خیرین در عرصه ورزش فراهم سازند. به لحاظ کاربردی، انجام پژوهش در زمینه ظرفیت­شناسی جذب خیرین در صنعت ورزش از آن جهت اهمیت دارد که ورزش به یک مقوله محبوب و مشترک در بین جوانان تبدیل شده است. استفاده از خدمات ورزشی نه تنها برای فعالیت‌های ورزشی، بلکه برای زندگی روزمره و اوقات فراغت مناسب است. از طرفی به علت گرانی محصولات و امکانات ورزشی، استفاده عموم به‌ویژه قشر کم برخوردار از این امکانات میسر نمی­باشد. این موضوع در راستای سلامت افرادجامعه، اقتصاد ملی و نیز جهت اشتغال‌زایی از طریق صنعت ورزش اهمیت بسیار بالایی دارد. همچنین با وجود شهرک­های صنعتی استان البرز و پتانسیل مناسب خیرین برای کمک‌رسانی به صنعت ورزش استان می­توانند به جمعیت بالای ورزشکاران این استان در حد همگانی و قهرمانی کمک نمایند. لذا با توجه به موانع و پتانسیل­های خیرین ورزشی مطرح شده، محقق در این پژوهش درصدد پاسخ به این سؤال است:

 ظرفیت­شناسی خیرین در ورزش استان البرز چگونه است؟

روش‌شناسی پژوهش

پژوهش حاضر از نوع پژوهش­های کیفی با رویکرد اکتشافی، بر اساس زمان حال­نگر، از نظر هدف کاربردی و به لحاظ جمع­آوری اطلاعات میدانی است. همچنین راهبرد پژوهش در این مطالعه تحلیل داده‌بنیاد از روش اشتراوس و کوربین[10](1999) می­باشد. در مرحله اول به شکل کتابخانه­ای به مطالعه و بررسی کتب، مقالات، اسناد و سایت‌های اینترنتی پرداخته شد. در مرحله دوم (مصاحبه­های کیفی)، برای ساخت مدل پیشنهادی پژوهش از روش نظریه برخاسته از داده­ها (گراندد تئوری[11]) و برای جمع­آوری اطلاعات از مصاحبه­های کیفی به شکل نیمه­ساختاریافته استفاده شد. جامعه­آماری پژوهش حاضر شامل رؤسا و معاونان فعلی اداره کل ورزش و جوانان استان البرز و رؤسای فعلی ادارات ورزش و جوانان شهرستان­های استان البرز در طول پنج سال اخیر (7 نفر)، اساتید مدیریت ورزشی دانشگاه خوارزمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج و دانشگاه پیام نور کرج (3نفر) آگاه به موضوع ظرفیت‌شناسی خیرین و خیرین ورزشی فعال در استان البرز به تعداد 10 نفر بودند. همچنین روش نمونه­گیری غیر­تصادفی از نوع هدفمند بودند. بدین منظور بعد از برقراری تماس تلفنی با افراد نمونه و بیان اهداف و چگونگی انجام مطالعه، در صورت اعلام رضایت، زمان و مکان مصاحبه با موافقت آن­ها تعیین شد. جمع­آوری اطلاعات تا زمان اشباع نظری ادامه یافت و بعد از 15 مصاحبه اشباع نظری حاصل شد. مدت زمان مصاحبه­­ها بین 30 تا 60 دقیقه بود. همچنین برای تجزیه و تحلیل یافته­هااز روش گراندد‌تئوری و به صورت کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. سرانجام مدل پارادایمی ظرفیت­شناسی خیرین در ورزش استان البرز مطابق با مدل روش اشتراوس و کوربین (1999) ارائه گردید.

یافته­های پژوهش

بر­اساس اطلاعات جمعیت­شناختی در جدول 1، تعداد 15 مصاحبه از صاحب­نظران حوزه ظرفیت­شناسی خیرین در ورزش استان البرز انجام شد:

جدول 1: توزیع فراوانی افراد مصاحبه‌شونده

همچنین یافته­های توصیفی نشان می­دهد که 20 درصد نمونه آماری در رده سنی 31 تا 40 سال،  67/26 درصد در رده سنی 41 تا 50 سال و 33/53 درصد در رده سنی 51 سال و بالاتر قرار دارند. همچنین 66/26 درصد مدرک دیپلم، 20 درصد مدرک کارشناسی و 33/53 درصد مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر دارند (جدول 2).

جدول 2: توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری بر اساس سن و مدارک تحصیلی

نتایج داده­ها از کدگذاری­های شرایط علّی- کسب رضایت درونی، اعتبار بیرونی در اجماع، کسب شهرت، کسب رضایت خداوند، جبران کارهای غیرشرعی (مانند کم و گران­فروشی)، مسولیت­پذیری اجتماعی، نوع‌دوستی و نگرش خیرین- جهت ­شناسایی ظرفیت خیرین در ورزش استان البرز در جدول 3 ارائه شدهاست:

جدول 3: مفاهیم و کدهای نهایی شرایط علّی

نتایج داده­ها از کدگذاری­های شرایط زمینه­ای (امتیازهای مالیاتی، باورهای دینی، فرهنگ خیرخواهی در ورزش استان البرز، تجربه خیرین ورزشی پیشین استان البرز، شفافیت چهارچوب فعالیت­های خیرین ورزشی استان البرز، طرح گرامیداشت خیرین ورزشی استان البرز، علاقه­مندی به ورزش و ورزشکاران استان البرز، اعتماد به کارگزاران ورزش استان البرز و محدودیت بودجه دولتی برای ورزش استان البرز) جهت شناسایی ظرفیت خیرین در ورزش استان البرز در جدول 4 ارائه شده است:

جدول 4: مفاهیم و کدهای نهایی شرایط زمینه­ای

نتایج داده­ها از کدگذاری­های شرایط مداخله­گر (نبود قوانین جامع و هدفمند خیرین ورزشی، هزینه­بر بودن تجهیزات و تاسیسات ورزشی، کم اهمیت جلوه دادن امور خیریه در ورزش، کاهش روحیه تعاون و رواج دنیاگرایی، فشار اقتصادی و تورم، معافیت­های مالیاتی ناکافی خیرین ورزشی، پوشش خبری ناکافی خیرین ورزشی، آگاهی ناکافی خیرین نسبت به ورزش، کاغذبازی­های اداری و همکاری نکردن ادارات ورزش استان البرز) جهت ­شناسایی ظرفیت خیرین در ورزش استان البرز در جدول 5 ارائه شده است:

جدول 5: مفاهیم و کدهای نهایی شرایط مداخله­گر

نتایج داده­ها از کدگذاری­های راهبردها (تشکیل کمیته خیرین ورزشی استان البرز، سازماندهی مراکز خیرین ورزش نهاد استان البرز، تشکیل انجمن خیرین ورزش نهاد استان البرز، مدیریت یکپارچه خیرین ورزشی استان البرز، تدوین نظام­نامه خیرین ورزشی استان البرز، تصویب قوانین حمایت از خیرین ورزش استان البرز، فعالیت­های بازاریابی خیرین ورزش­یار استان البرز، فعالیت­های رسانه­ای خیرین ورزش­یار استان البرز و تجلیل از خیرین ورزش استان در روز اکرام و تکریم) ­جهت شناسایی ظرفیت خیرین در ورزش استان البرز در جدول 6 ارائه شده است:

جدول 6: مفاهیم و کدهای نهایی راهبردها

نتایج داده­ها از کدگذاری­های پیامدها (کمک به دولت، تقویت حضور خیرین ورزشی، توسعه زیرساخت­های ورزش در استان البرز، بهبود سلامت جسمی و روانی در استان البرز، توسعه مشارکت ورزشی استان البرز (همگانی، آموزشی، قهرمانی و حرفه­ای)، افزایش مدال­آوری در رشته­های مختلف ورزشی استان البرز، توسعه نشاط اجتماعی، کاهش آسیب­های اجتماعی، کاهش هزینه­های درمانی) جهت ­شناسایی ظرفیت خیرین در ورزش استان البرز در جدول 7 ارائه شده است:

جدول 7: مفاهیم و کدهای نهایی پیامدها

مدل پارادایمی پژوهش نیز در شکل 1 ارائه شد:

.

شکل1: مدل پارادایمی شناسایی ظرفیت خیرین در ورزش استان البرز مطابق با مدل اشتراوس و کوربین (1999)

بحث و نتیجه­گیری

این پژوهش با هدف شناسایی ظرفیت خیرین در ورزش استان البرز با رویکرد تحلیلی داده‌بنیاد انجام شد. یافته­های پژوهش نشان دادند که شرایط علی  شامل کسب رضایت درونی، اعتبار بیرونی در اجماع، کسب شهرت، کسب رضایت خداوند، جبران کارهای غیرشرعی (مانند کم و گران­فروشی)، مسولیت­پذیری اجتماعی، نوع‌دوستی و نگرش خیرین می­باشند. نتایج پژوهش حاضر با نتایج پژوهش یعقوبی و همکاران  (1399و 1400) که به این نتیجه رسیدند برای جذب خیرین ورزشی‌باور و اخلاق اسلامی، کسب جایگاه اجتماعی، کسب منافع، کسب رضایت خداوند، وظایف اجتماعی، نوع‌دوستی و نگرش خیرین موثر می­باشد و کرمی و همکاران (1401) که به این نتیجه رسیدند که شرایط علی شامل توصیه­های دینی و انگیزشی می­باشد، همخوان است. همچنین افروزه و همکاران (1396) در مطالعه خود عوامل مؤثر بر جذب خیرین و واقفان در ورزش را مسئولیت اجتماعی، شرعی­نگری دانستند، والتر و تاکن[12] (2011) در گزارشی مسؤلیت اجتماعی را عامل کمک هزینه­های ورزش فوتبال اروپا معرفی کرد و محمدی و قهرمان تبریزی (1397) در پژوهش خود اعتقادات، آداب و سنن اخلاقی عامل کمک خیرین ورزش­یار شناسایی کردند، فیلو، اسپنس و اسپارویرو[13] (2013) در مطالعه خود علت مشارکت­کنندگان رویدادهای خیریه ورزشی را روابط اجتماعی و همدردی با دیگران بیان کردند و ژانگ و هو (2017) در پژوهشی بستر لازم ورود خیرین ورزشی را انسـجام در یک جامعه دانستند که ایتن نتایج با یافته‌های این پژوهش همسو می­باشد.

در تفسیر این نتیجه می­توان گفت کسب رضایت درونی، مسولیت­پذیری اجتماعی، نوع‌دوستی و تصور یکی بودن با جامعه ورزشی، خیرخواهی برای تامین خدمات جامعه ورزشی، حس همیاری و کمک به جامعه ورزشی، کمک به هم‌نوع به عنوان ارزش در جامعه ورزشی بر رفتارهای خیرینه تاثیر می­گذارد و می­تواند عامل­هایی برای فعالیت خیریه باشد. بعضی خیرین به کسب اعتبار بیرونی در جامعه، جایگاه اجتماعی و دنبال شهرت و منافع اجتماعی می­باشند تا بتوانند معروفیت خود را به عنوان خیرین ورزش­یار تثبیت کنند و عاملی برای فعالیت خیرینه آن­ها باشد. اما بعضی از خیرین به دنبال به دست آوردن رضایت خدا، اعتقاد به پاداش معنوی و اخروی، جبران گناه­های گذشته مانند کارهای غیرشرعی از جمله کم و گران­فروشی برای فعالیت خیرینه خود هستند. نگرش خیرین از جمله نگرش تاثیر ورزش استان البرز به سلامت جسمی و روانی، نگرش تاثیر­گذاری بر جامعه ورزش استان البرز و ورزشکاران، احساس شخصی سودمندی خیرین ورزشی و نگرش پشگیری از آسیب­های اجتماعی می­تواند تاتیر­گذار بر کمک خیرین به ورزش استان البرز باشد. لذا پیشنهاد می­شود که با دادن آموزش­های عمومی و اختصاصی در مورد نوع‌دوستی، جایگاه و مسولیت­پذیری اجتماعی علاوه بر جلب نظر خیرین به ورزش و استفاده از باورهای خیرین و ایجاد نگرش مثبت خیرین، به توسعه کیفی اعمال خیریه ورزشی نیز کمک شود. همچنین آموزش می­تواند به صورت عمومی با همکاری اتاق فکر کمپین­ها (پویش­ها) و انجمن­های استانی با دغدغه اعتقادات خیرین ورزش استان البرز انجام شود.

سایر یافته­های پژوهش نشان دادند که شرایط زمینه­ای شامل امتیازهای مالیاتی، باورهای دینی، فرهنگ خیرخواهی در ورزش استان البرز، تجربه خیرین ورزشی پیشین استان البرز، شفافیت چهارچوب فعالیت­های خیرین ورزشی استان البرز، طرح گرامیداشت خیرین ورزشی استان البرز، علاقه­مندی به ورزش و ورزشکاران استان البرز، اعتماد به کارگزاران ورزش استان البرز و محدودیت بودجه دولتی برای ورزش استان البرز) می­باشند. نتایج پژوهش حاضر با نتایج پژوهش یعقوبی و همکاران(1399و 1400) که به این نتیجه رسیدند برای جذب خیرین ورزشی باورهای دینی، کسب امتیازهای مالیاتی، فرهنگ خیریه در ورزش، علاقه به ورزش و ورزشکاران، حس اعتماد موثر می­باشد و کرمی و همکاران (1401) که به این نتیجه رسیدند که شرایط زمینه­ای شامل عوامل فرهنگی، اجتماعی، ساختار، بسترهای دینی و حمایتی می­باشد و امیری پریان و همکاران (1399) در مدلی عوامل مؤثر بر جذب خیرین ورزشی را محدودیت بودجه، طرح تکریم و شفافیت چهارچوب فعالیت­ها معرفی کردند، همخوان می‌باشد. همچنین اونیل و اسچنک^[14] (2007) در مطالعه خود تجربه خیرین ورزش یار را عامل کمک به ورزش دانستند و شاپیرو^[15] (2010) در مطالعه خود مانع کمک­های مالی به ورزشکاران مسائل مربوط به تجربه و نارضایتی خیرین بیان کرد. همچنین رمضانی بیدگلی و روحانی (1397) در مطالعه خود شیوه­های جذب خیرین را ایجاد اعتماد عمومی، علاقه و انگیزه، استفاده از ظرفیت فرهنگی مذهبی بیان کردند و محمدی و قهرمان تبریزی (1397) در پژوهش خود آداب و سنن اجتماعی، فرهنگ خیریه در ورزش عامل کمک خیرین ورزش یار شناسایی کردند. فیلو و همکاران (2013) در مطالعه خود علت مشارکت­کنندگان رویدادهای خیریه ورزشی را مراسم آیینی و اعتقادات مشترک بیان کردند و بایدنز و همکاران (2016) در پژوهشی دلبستگی شرکت­کنندگان به برنامه­های خیریه ورزشی را علاقه به فعالیت­های ورزشی، انگیزه­های بشر دوستانه، مذهبی و درونی دانستند. همچنین لیمن و جیمز (2020) در مطالعه خود اهمیت بیشتری را به اهداف مذهبی برای کمک خیریه ورزشی دانستند و ژانگ و هو (2017) در پژوهشی بستر لازم برای ورود خیرین ورزشی را فرهنگ جامعه دانستند و تقریباً تمام کشورها، فرهنگ­ها و ادیان، از رسم­های خاص خود در کمک کردن به دیگران برخوردارند- این رسم­ها پیچیده هستند و تاریخ، سـنت و مـذهب ایـن کشـورها آن­هـا را شـکل می­دهند. مقدار این کمک­ها در یک کشور نشانگر قدرت جامعه مدنی است که تـا چـه انـدازه افـراد آن جامعه تمایل و توان دارند تا به حل مشکل نیازمندان محل خود یـا جاهـای دیگـر کمـک کننـد- که ایتن نتایج با یافته‌های این پژوهش همسو می­باشد.

در تفسیر این نتیجه می­توان گفت کسب منافع مالیاتی از جمله تخفیف مالیاتی و امتیازات مالیاتی منجر به کسر مخارج جاری خیرین می­شود. همچنین خیرین جدید می­توانند از تجربه­های خیرین ورزشی استان البرز در گذشته استفاده کنند و برای فعالیت خیرینه ورزشی آگاهی بیشتری به‌دست بیارند و سازمان­های ورزشی استان البرز با شفافیت مالی ورزشکاران و ایجاد ذهنیت مثبت برای خیرین و منظم بودن برنامه و فعالیت­های خیرین، حضور خیرین در برنامه­های ورزشی استان البرز را پر­رنگ کنند. در همین راستا، خیرین استان البرز با اعتماد کافی به دست­اندکاران ورزشی و اهداف ورزش که صرفا در توسعه ورزش و سلامتی جامعه هزینه شود، ایجاد طرح تکریم خیرین ورزشی با همراهی خیرین مدرسه­ساز با توجه به نوپا بودن خیرین ورزشی می­تواند عامل کمک خیرین به ورزش استان البرز می­شود. کمبود سرانه­های ورزشی، عدم‌اعزام تیم به علت افزایش دلار، تحریم و شرایط ناپایدار اقتصادی، عدم‌تامین هزینه­های مختلف در ورزش استان البرز توسط دولت، با توجه به علاقه به جامعه ورزش و علاقه به ورزشکاران توسط خیرین و فعالیت­های خیرین با توجه به باورها و توصیه­های کمک کردن در ادیان از جمله دین اسلام که در آیه 274 سوره بقره تاکید دارد از جمله عباداتی که می­تواند پنهانی و ظاهری انجام داد، همین انفاق، احسان و نیکوکاری است، همچنین چند حدیث از پیامبر اکرم (ص) و امامان در مورد کار خیر گفته شده است، می‌توان  فرهنگ مشارکت خیرین به جامعه ورزش را بالا برد و کمک کرد تا محدودیت­های بودجه برطرف شود. پیشنهاد می­شود رویدادهای خیریه در روز اکرام و تکریم خیرین و جشنواره­های خیرین ورزشی استان البرز بر پا شود و از خیرین ورزشی که در گذشته حضور داشتند و کمک کردند به جامعه ورزش دعوت شود تا تجربه­های خودشون را انتقال دهند. همچنین با استفاده از نیروهای جوان خلاق و ورزشی، روحانیون ورزشکار فرهنگ­سازی شود. در همین راستا ورزشکاران و مدیران ورزشی استان البرز جهت شفافیت، امتیازهای مالیاتی، محدودیت بودجه دولت و اعتمادسازی خیرین کنفراس برگزار کنند. همچنین جهت اعتماد خیرین نظارت و کنترل توسط خیریه­ها و سمن‌های ورزشی استان البرز بیان شود و بروشورهایی جهت اطلاع رسانی خیرین داده شود.

یافته­های دیگر پژوهش نشان دادند که شرایط مداخله­گر  شامل نبود قوانین جامع و هدفمند خیرین ورزشی، هزینه­بر بودن تجهیزات و تاسیسات ورزشی، کم­اهمیت جلوه دادن امور خیریه در ورزش، کاهش روحیه تعاون و رواج دنیاگرایی، فشار اقتصادی و تورم، معاف­های مالیاتی ناکافی خیرین ورزشی، پوشش خبری ناکافی خیرین ورزشی، آگاهی ناکافی خیرین نسبت به ورزش، کاغذبازی­های اداری و همکاری نکردن ادارات ورزش استان البرز می­باشند. نتایج پژوهش حاضر با نتایج پژوهش کرمی و همکاران (1401) که به این نتیجه رسیدند که شرایط مداخله­ای شامل عوامل سیاسی، امنیتی، ارزش­ها، نگرشی و عملکرد گذشته می­باشد، حیدری فرد و شریفیان (1396) که دریافتند موانع خیرین ورزشی نبود قوانین جامع و هدفمند، کمبود تبلیغات، کاهش روحیه تعاون و رواج دنیاگرایی، گران بودن وسایل ورزشی و هزینه­بر بودن نگهداری سالن­های ورزشی، کار خیر محسوب نکردن ورزش، اولویت قرار ندادن ورزش و خیرین نسبت به ورزش کم­اهمیت هستند، شناسایی کردند و فولادیان و عدالت جو (1395) در مطالعه خود نقص قانون و مشکلات ثبت را موانع خیرین دانستند همخوانی دارد. همچنین امیری پریان و همکاران (1399) در پژوهشی فقدان آموزش و آگاهی را جزو مانع کمک خیرین ورزشی معرفی کردند و لوپاینو و زوتوس[16] (2014) در مطالعه خود بر لزوم قانونمندی و ضابطه­مند‌کردن هدایا و کمک­های نقدی و غیرنقدی به ورزش یا رویدادهای ورزشی و تقویت آگاهی شهروندان، کارآمدتر کردن از استفاده از اقدامات تشویقی در ارتقای سطح توسعه خیریه ورزشی تاکید نمودند. شاپیرو (2010) در مطالعه خود نشان داد که موانع و کاستی­های موجود در مشارکت­های مردم در امور خیریه کمبود تبلیغات، اطلاع­رسانی و تشویق مردم، عدم‌آگاهی مردم با نحوه مشارکت و تأثیر آن می­باشد و مانع کمک­های مالی به ورزشکاران اعدم اهمیت، قطع ارتباط و دانش مسائل مربوط به ارتباطات است. همچنین خادم (1398) در پژوهشی بیان می­کند خیرین ورزشی به علت مشکلات اقتصادی کشور از کمک کردن به ورزش خودداری می نمایند و خبیری و همکاران (1397) در مطالعه خود شرایط اقتصادی را عاملی برای کمک خیرین دانستند. همچنین سیدعامری و همکاران (1388) بیان کردند مانع کمک خیرین وقت­گیر بودن کارهای اداری در جذب حمایت مالی ورزشی می­باشدکه ایتن نتایج با یافته‌های این پژوهش همسوست.

در تفسیر این نتیجه می­توان گفت نداشتن قوانین جامع، نداشتن قوانین سازماندهی و هدفمند خیرین ورزشی استان البرز عامل گمراهی خیرین  و منجر به کاهش کمک آنان می­گردد. گران بودن وسایل و تجهیزات ورزشی، هزینه­بر بودن نگهداری تاسیسات و سالن‌های ورزشی، شرایط ناپایدار مالی و تورم در کشور، فشار اقتصادی بر مردم، کاغذبازی­های اداری و همکاری نکردن ادارات ورزش، زمان­بر بودن کارهای ادرای، دستیابی به درصد کمی از معاف­های مالیاتی برای فعالیت خیرینه در ورزش- که سالانه 20 درصد می­باشد0 از کمک‌رسانی به ورزش استان البرز جلوگیری می­کند. نبود اطلاعات خیرین نسبت به ورزش و مشکلات مالی ورزشی استان البرز و ورزشکاران، فقدان هم­افزایی بین مجمع خیرین با اصحاب رسانه، عدم‌اطلاع­رسانی جمعی در نقش خیریه ورزشی و عدم‌رسانه­ای شدن مشکلات ورزشی موجب می‌ شود که به علت اطلاع ناکافی خیرین از کمک خودداری ­کنند. کم اهمیت جلوه دادن امور خیریه در ورزش استان البرز و اهمیت دادن بر خیریه در موارد غیر ورزشی، کاهش روحیه همیاری، رواج دنیاگرایی و اعتقاد نداشتن به خیرخواهی در ورزش مانع کمک خیرین ورزشی می­شود. لذا پیشنهاد می­شود که با ارائه لایحه­ای توسط دولت به مجلس شورای اسلامی و تصویب آن، موانع حقوقی برای حضور خیرین در ورزش برداشته شود. از تشریفات اداری مرتبط با خیرین ورزشی پرهیز شود. با توجه به اینکه تنها 20 درصد معافیت مالیاتی در امور خیریه ورزشی وجود دارد. اما در سایر موارد خیریه غیر ورزشی همانند کمک به مدرسه و بیمارستان تخفیفات مالیاتی بیشتری صورت می­گیرد، لذا باید میزان معاف مالیاتی در امور خیریه ورزشی افزایش یابد تا رغبت بیشتری بر این گونه خیرین فراهم یابد. انواع کمک­های خیرین در ورزش توسط رسانه­های جمعی (رادیو، تلویزیون، مطبوعات، خبرگزاری­ها و رسانه­های نوین (شبکه­های مختلف اجتماعی) پوشش داده شود.

سایر یافته­های پژوهش نشان دادند که راهبردها شامل تشکیل کمیته خیرین ورزشی استان البرز، سازماندهی مراکز خیرین ورزش نهاد استان البرز، تشکیل انجمن خیرین ورزش نهاد استان البرز، مدیریت یکپارچه خیرین ورزشی استان البرز، تدوین نظام­نامه خیرین ورزشی استان البرز، تصویب قوانین حمایت از خیرین ورزش استان البرز، فعالیت­های بازاریابی خیرین ورزش­یار استان البرز، فعالیت­های رسانه­ای خیرین ورزش­یار استان البرز و تجلیل از خیرین ورزش استان در روز اکرام و تکریم می­باشند. نتایج پژوهش حاضر با یافته‌های کرمی و همکاران (1401) که به این نتیجه رسیدند که راهبردها شامل تخصصی­سازی مشارکت مردمی می­باشد و (یعقوبی و همکاران، 1399و 1400) که دریافتند سازماندهی مراکز خیریه، فعالیت رسانه‌ای و فعالیت بازاریابی جزو عوامل جذب خیرین ورزشی می­شود و امیری پریان و همکاران (1399) که عوامل تصویب قوانین حمایت از خیرین و طرح تکریم خیرین را در جذب خیرین ورزشی موثر دانستند، همخوانی دارد. همچنین عرب‌زاده و همکاران (1400) در مطالعه خود مشارکت خیرین را در تدوین اهداف سازمانی معرفی کردند و گلادن و ماهونی^[17] (2005) انگیزه­ها و دلایل مهم مشارکت خیرین در بخش­های ورزشی را قوانین حمایت خیرین و بهبود برنامه­های ورزشی دانستند. حمیدی و همکاران (1394) در تحقیقی عوامل موثر بر جذب داوطلبان ورزش را عناوین بازاریابی، اطلاع‌رسانی،کمیته داوطلبان، تبلیغات عمومی و تبلیغات شخصی بیان کردند و خبیری و همکاران (1397) در مطالعه خود عوامل جذب خیرین را قوانین حمایت خیرین، رسانه­ها و بازاریابی معرفی کردند. در همین راستا،  استرلایز[18] (2005) در مطالعه خود نقش نمایش تلویزیونی را در جذب حامیان خیرین مهم شمرده است و بویکو^[19] (2017) قدرت نفوذ مسابقات ورزشی را به عنوان یک عامل بر توسعه ارتباطات خیرین ورزشی می­داند. همچنین افشاری و همکاران (1397) بیان می­کنند تبلیغات بر جذب خیرین پروژه­های ورزشی تاثیر می­گذارد و عوامل مهم در جذب خیرین ورزشی را تبلیغات، قدردانی، وجهه شخصیتی و اجتماعی، جوایز متنوع و انگیزه دادن دانستند، می­باشدکه ایتن نتایج با یافته‌های این پژوهش همسوست.

در تفسیر این نتیجه می­توان گفت ایجاد «کمیته خیرین ورزشی» در اداره کل ورزش و جوانان استان البرز، سازماندهی مراکزی برای برنامه­ریزی رفتارهای خیریه، ایجاد مشارکت خیرین با وجود سازماندهی مراکز، ایجاد «انجمن خیرین ورزش‌نهاد مراکز غیرانتفاعی و خصوصی» در استان البرز، ایجاد مدیریت یکپارچه و انسجام در مدیریت خیرین ورزشی، تدوین اساسنامه و آیین­نامه­های خیرین ورزشی، مشخص نمودن فعالیت­های خیرینه، تولید قوانین حمایتی از خیرین، فراهم کردن زیر ساخت ها و فعالیت­های شخصی برای اعتماد سازی آنان، بازاریابی ارتباطی برای جلب اعتماد خیرین، تبلیغ توسط شخصیت­های مطرح ورزشی و غیرورزشی، تبلیغات رسانه ورزشی، آگاهی رسانی ورزشی، رسانه‌ای کردن خدمات‌رسانی ورزشی، تجلیل رسانه­ای، برگزاری طرح تکریم و تجلیل از خیرین ورزش استان البرز در روز اکرام و تکریم، استفاده از روحانیون و مدیران ورزشی در مراسم تجلیل می­تواند جزو راهبردهایی باشد که خیرین ورزشی استان البرز بیشتر مشارکت داشته باشند. لذا پیشنهاد می­شود که راهبردهای این پژوهش توسط دست­اندرکاران اداره کل ورزش و جوانان استان البرز استفاده شود.

یافته­های دیگر پژوهش نشان دادند که پیامدها شامل کمک به دولت، تقویت حضور خیرین ورزشی، توسعه زیرساخت­های ورزش در استان البرز، بهبود سلامت جسمی و روانی در استان البرز، توسعه مشارکت ورزشی استان البرز (همگانی، آموزشی، قهرمانی و حرفه­ای)، افزایش مدال­آوری در رشته­های مختلف ورزشی استان البرز، توسعه نشاط اجتماعی، کاهش آسیب­های اجتماعی، کاهش هزینه­های درمانی می­باشند. نتایج پژوهش حاضر با نتایج پژوهش کرمی و همکاران (1401) که به این نتیجه رسیدند که پیامدها توسعه­ آثار مثبت مشارکت مردمی می­باشد و یعقوبی و همکاران (1399و 1400) که به این نتیجه رسیدند کمک به دولت، سلامت و تندرستی جامعه، سلامت روانی جامعه، سلامت روحی جامعه (نشاط جامعه)، تاثیر ورزش بر جامعه (توسعه ورزش همگانی و تیم­های ورزشی، کمک به ورزش ملی و پیش­گیری از آسیب­های اجتماعی نتیجه کمک خیرین ورزشی در جامعه می­شود و امیری پریان و همکاران (1399) که بیان می­کند توسعه چهارگانه سطوح ورزشی (همگانی، قهرمانی، آموزشی و حرفه­ای)، توسعه زیر­ساخت سخت‌افراز و اجتماعی در ورزش و تقویت انگیزه حضور مشارکت خیرین نتیجه کمک خیرین ورزشی در جامعه می­شود، همخوان است. همچنین فراهانی و همکاران (1397) در مطالعه خود سلامت جامعه را بهترین نتیجه مشارکت خیرین ورزشی می­دانستند و بران (2018) معتقد است گنجاندن ورزش خود به‌عنوان یک هدف خیرخواهانه، موضع دولت را مبنی بر اهمیت ورزش تقویت می­کند و فرصتی برای پر کردن شکاف بودجه با پشتیبانی خصوصی فراهم می­کند. همچنین در زمینه خیریه­های ورزشی، مؤلفه­های عشق و احترام را مطرح و تأکید کرده است که در توسعه خیریه­ها، فقط ساختارها نباید مورد تأکید باشند، بلکه مؤلفه­های روانی را نیز می­توان نقطه قوتی برای این امر دانست و والترز و همکاران (2018) معتقدند خیرین ورزشی با فعالیت­های خیرینه خود می­توانند نقش مهمی در سلامت جسمی و تندرستی، روحی و نشاط جامعه داشته باشند. در همین راستا هزینه­های درمان کاهش می­یابد و جامعه کمتر دچار جرم و جنایت می­شود. همچنین مصدق راد و همکاران (1398) در مطالعه­ای نیازهای بهداشتی و درمانی کشور را نتیجه مشارکت خیّرین در سلامت دانستند که ایتن نتایج با یافته‌های این پژوهش همسوست.

در تفسیر این نتیجه می­توان گفت کاهش تصدی­گری دولت، کمک به پروژه‌های عمرانی ورزشی، افزایش حضور خیرین و اهمیت حضور آنان در فدراسیون و انجمن­های ورزشی، اداره اماکن ورزشی توسط خیرین، استاندارد­سازی فضاهای ورزشی، عدالت توزیع اماکن ورزشی، افزایش سلامت جسمی و تندرستی، افزایش سلامت روانی و داشتن روحیه خوب، رشد و توسعه ورزش چهارگانه (همگانی، قهرمانی، آموزشی و حرفه­ای) در همه ابعاد و حوزه­های آن، دسترسی ورزش برای همه اقشار و موفقیت ورزشکاران، افزایش مدال­ها و موفقیت ورزشکاران در میادین ورزشی، کمک به ورزش ملی و رضایت مردم، افزایش نشاط و شادی در جامعه، کاهش بزهکاری اجتماعی، کاهش جرم و جنایت، کاهش استعمال دخانیات و مواد مخدر، کاهش داروهای روان­گردان، کاهش هزینه­های درمانی انواع بیماری­های جسمی و روحی می­تواند جزو پیامدهای مشارکت خیرین ورزشی استان البرز باشد که در جامعه باید به این موارد اهمیت داده شود تا بتوان جامعه سالم و شادی داشته باشیم. لذا پیشنهاد می­شود که بیش از پیش به خیرین ورزشی توجه شود.

در نهایت با توجه به نتایج شرایط علّی، زمینه­ای، مداخله­گر، راهبردها و پیامدهای پژوهش پیشنهاد می­گردد برای ورزش جهت جذب خیّرین فقط به مقوله جذب پرداخته نشود. سعی شود از طریق قدردانی در رسانه­های ملی، دانشگاهی و سمینارها، خیّرین را برای همکاری­های آینده در زمینه ورزش نگه دارند. همچنین دولت تسهیلات ویژه­ای در اختیار خیرین ورزشی قرار دهند که بتوانند باعث تسریع روند در امور بخش ورزش شوند و پیشنهاد وقف اموال و دارایی­ها  با رعایت اصل وسعت دید و آینده­نگری در ورزش می­تواند هم به توسعه و ترویج فرهنگ وقف در زمینه ورزش کمک کند و هم در پرتو آن بسیاری از مشکلات اجتماعی را رفع نماید. همچنین ترکیب منابع انسانی در مجمع خیرین شهرستان­ها و استان البرز تغییر یابد و به صورت تخصصی و متشکل از افراد صاحب­نظر باشد تا امکان تصمیم­گیری مناسب فراهم شود. هماهنگی و همکاری بیشتر ادارات، عامل مهمی در جذب کمک­های مردمی است. شاید توقع اینکه صرفا اداره کل ورزش و جوانان در استان البرز متولی موضع خیرین در ورزش شود خارج از انتظار و حتی توانایی این سازمان­ باشد. پیشنهاد می­گردد که ادارات و مؤسساتی همچون اوقاف، ادارات ورزش و جوانان شهرستان­های استان البرز، هیئت­های ورزشی استان البرز، آموزش­ و پرورش، بهداشت و درمان استان البرز با همکاری هم جلسات هم­اندیشی پیررامون نیازها و اولویت­های استفاده از خیرین داشته باشند.

از جمله محدودیت­های پژوهش حاضر می­توان به عدم همکاری برخی از افراد برای اخذ مصاحبه، عدم ضبط صوتی برخی مصاحبه­ها به دلیل نپذیرفتن مصاحبه‌شونده­ها، عدم‌همکاری برخی مصاحبه شونده­ها با وجود هماهنگی­های قبلی، عدم‌کنترل تاثیر شرایط محیطی بر مصاحبه‌شونده­ها در زمان پاسخگویی به سوالات و محدود کردن جامعه پژوهش به خبرگان استان البرز اشاره نمود که در تعمیم نتایج به سایر استان­ها ­باید احتیاط گردد.