Document Type : Original Article
Authors
1 PhD student in Department of Sport Management, Faculty of Sport Sciences, University of Mazandaran, Babolsar, Iran.
2 assosiated professor, Department of Sport Management, Faculty of Sport Sciences, University of Mazandaran, Babolsar, Iran.
3 professor of sport management, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
Abstract
As a social reality, sports and physical activities have existed in human societies since ancient times and formed a part of people's daily life. Despite the many benefits that sports and physical activity bring to humans and society, one of the most important challenges in planning and policy-making in today's societies is the spread of a culture of inactivity and convenience among It is humans.
The present study was conducted with the aim of determining the indicators of barriers and negotiations of leisure time with an emphasis on physical activity and providing a qualitative model of obstacles-negotiations of leisure time with an emphasis on physical activity. The study population of this research was the staff managers of the Ministry of Sports, heads of sports federations and experts in the field of sports and youth of the general administrations of the provinces throughout the country, and the collected data were analyzed in a mixed method.
Data analysis of 17 interviews conducted showed that family issues and problems, infrastructure issues and problems, society issues and problems, individual issues and problems, psycho-physical issues and problems, macro level issues and problems as limitations. and improving the status of leisure time in society, reforming and revising behavior, developing and improving infrastructure, institutionalizing leisure time in society, necessary conditions for leisure time for sports, changing individual practices, revitalizing leisure time for sports, benefiting from the beauty of nature, more attention and effort from the authoriti
.
Keywords
طراحی مدل محدودیت ها – مذاکرات اوقات فراغت با تاکید بر فعالیت بدنی
الهام اسدزاده سوره[1]
فرزام فرزان[2]
مهرداد محرم زاده[3]
10.22034/ssys.2023.2524.2823
تاریخ دریافت مقاله: 22/06/1401
تاریخ پذیرش مقاله: 20/12/1401
مقدمه
تغییرات در محیط اجتماعی و فیزیکی به عنوان روشی برای ارتقا فعالیت بدنی در پیش گرفته شده است. این تغییرات شامل ایجاد تغییرات در محیط زندگی است که میتواند رفتارهای فعالیت بدنی را تحت تأثیر قرار دهند چرا که زندگی در محیط مساعد برای پیادهروی با فعالیت بدنی بیشتری همراه بوده است (پترسون[4] و دیگران، ۲۰۲۰). شرایط محیطی محل زندگی یک شاخص تاثیرگذار بر فعالیت بدنی افراد است، شواهد همچنین حاکی از آن است که فعالیت بدنی افراد تحت تاثیر مستقیم شرایط جغرافیایی محل زندگی آنها قرار میگیرد و در نهایت فعالیت بدنی باعث افزایش سطح انرژی افراد، روحیه، سلامت و تندرستی، کیفیت روابط خانوادگی، توانایی مقابله با استرس و بهرهوری افراد میشود (بیسواس[5] و دیگران، ۲۰۱۸). در نتیجه، بکارگیری استراتژیهایی نظیر تجهیز محیطهای زندگی افراد به امکانات فعالیت بدنی مانند احداث سالنهای ورزشی و تندرستی یا دسترسی به زمینهای بازی و مکانهای دلپذیر برای فعالیت بدنی میتواند مهم و موثر باشد (گتزل[6] و دیگران، ۲۰۱۴). همچنین استراتژیهایی توسط مدلهای مفهومی نیز پشتیبانی میشوند که نشان میدهد مشارکت در فعالیتهای بدنی نه تنها تحت تأثیر عوامل شخصی، رفتاری و اجتماعی است بلکه از عوامل محیطی نیز تأثیر میپذیرد. این عوامل محیطی (دسترسی به امکاناتی که فعالیت بدنی را تشویق می کنند) ممکن است محدودیتهایی را در رفتار و ادراک ایجاد کند که مشارکت در فعالیتهای بدنی را آسانتر یا دشوارتر کند (بیسواس[7] و دیگران، ۲۰۱۸). به همین دلیل است که در سالهای اخیر فعالیتهای بدنی در امور روزمره افراد شدیدا کاهش یافته و انجام فعالیتهای ورزشی توسط دانشمندان مورد تاکید فراوان قرار گرفته است. در هرصورت عموماً تصور این است که گسترش فعالیتهای ورزشی در اوقات فراغت میتواند موجب شادابی و سلامت و نیز ایجاد شرایط رشد عموم افراد شود. به همین خاطر است که دولتها تأکید زیادی بر ورزشهای همگانی و نیز تشویق افراد به فعالیتهای بدنی در اوقات فراغت دارند.
یکی از مفیدترین روشهای غنی سازی اوقات فراغت، داشتن فعالیت جسمانی (ورزش) است که سلامت جسمانی و روانی افراد جامعه را فراهم میکند. فعالیت بدنی در اوقات فراغت[8] را میتوان به عنوان "فعالیت های انجام شده در زمانی که خود فرد تشخیص میدهد تعریف کرد که باعث افزایش انرژی مصرفی میشود" (امیرولت و گودین[9]، ۲۰۱۵).
فعالیت بدنی در اوقات فراغت با فواید سلامتی متعددی مانند کاهش خطر بیماری قلبی و عروقی، افسردگی و همچنین افزایش آمادگی قلبی و تنفسی مرتبط است (سازمان بهداشت جهانی[10]، 2018). این نشان میدهد که مدلسازی پیشبینی محدودیتها و مذاکرات برای فعالیت بدنی در اوقات فراغت میتواند دانش و آگاهی برای افزایش این نوع فعالیت و به حداکثر رساندن مزایای آن ایجاد کند (کونو[11] و همکاران، ۲۰۲۰).
از طرف دیگر، مسئلۀ مشارکت ورزشی مدتهاست که یکی از دغدغههای اساسی برنامهریزان حوزه تربیت بدنی محسوب میشود. با گسترش مشاغل پشت میزنشین و رسانههای جمعی و شبکههای اجتماعی مجازی که افراد را به کم تحرکی ترغیب میکند، این نیاز بیش از هر زمانی احساس میشود. مشارکت ورزشی بر ابعاد مختلف جامعه تأثیرگذار است و زمینۀ وجود جمعیتی سالم و پویا را برای آن فراهم میکند. نقش مشارکت ورزشی در سلامت جامعه انکارناپذیر است. مشارکت ورزشی افزون بر این دارای فواید اجتماعی همچون بهبود تواناییهای اجتماعی افراد، ابتکار و نوآوری افراد، کاهش چشمگیر در جرم و خرابکاری، کاهش انحرافات اجتماعی، افزایش سرمایه اجتماعی و همکاری، افزایش همبستگی، ایجاد اشتغال و درآمد و افزایش چشمگیر تولید از طریق افزایش سطح سلامت جسمانی و روانی نیروی کار و ... است (دراهکی[12] و همکاران، 1398). به همین دلیل، در دهههای اخیر محدودیتهای شرکت در اوقات فراغت به یکی از حوزههای مهم در مطالعات اوقات فراغت تبدیل شده است (اسکنیدر[13]، ۲۰۱۶).
در این راستا، (جکسون[14] ،2000) محدودیتهای اوقات فراغت[15] را به عنوان "عواملی که ترجیحات اوقات فراغت را محدود میکند و یا مشارکت و لذت بردن از اوقات فراغت را ممنوع یا منع میکند" تعریف میکند. محدودیتهای اوقات فراغت به سه گروه طبقه بندی شده است: موانع درون فردی[16] کیفیت روانشناختی فرد (مانند ویژگیهای شخصیتی) است که اولویتهای اوقات فراغت فرد را شکل میدهد (به عنوان مثال، عدم علاقه، استرس)، موانع بین فردی[17] موانعی مانند عدم داشتن همراه و دوست، تعاملات اجتماعی با دوستان، خانواده و دیگران است که در بین ترجیحات اوقات فراغت و مشارکت دخالت میکند. محدودیتهای ساختاری[18] نیز شرایط بیرونی در محیط (به عنوان مثال، کمبود وقت، پول یا امکانات) هستند که مانع از شکلگیری ترجیحات تفریحی در اوقات فراغت میشود تا از مشارکت واقعی اوقات فراغت جلوگیری شود (گادبی[19] و همکاران، ۲۰۱۰). با این حال، تحقیقات جدیدتر، نشان داده است که از جنبه فرهنگی محدودیتها را میتوان در طیف متنوعتری از قبیل موضوعات شخصی، کمبود پول، مسائل خانوادگی، کیفیت خدمات اوقات فراغت و کمبود وقت، حمل و نقل، استرس و شیوه زندگی بهتر درک کرد (ایتو[20] و دیگران، ۲۰۱۸). از اینرو، محدودیتهای اوقات فراغت عواملی است که شرکت کنندگان را از فعالیت و لذت بردن از فعالیتهای اوقات فراغت منع میکند، در حالی که مذاکرات برای محدودیت[21] استراتژیهایی است که مردم برای غلبه بر این محدودیتها استفاده میکنند. مذاکره برای محدودیت به عنوان "تلاش افراد برای استفاده از راهبردهای رفتاری یا شناختی برای تسهیل مشارکت اوقات فراغت با وجود محدودیت ها" تعریف شده است (اسکنیدر[22]، ۲۰۱۶). برخی از تحقیقات این سازهها را به عنوان پیش زمینههای شرکت در اوقات فراغت، همراه با فاکتورهای دیگری مانند انگیزش و خودکارآمدی شناسایی کردهاند (استانیس[23] و همکاران، ۲۰۰۹).
روش شناسی تحقیق
تحقیق حاضر یک پژوهش آمیخته است که در بخش کیفی از رویکرد نظریه داده بنیاد (گراندد تئوری) با رهیافت گلیزری (1992) استفاده شده است که در قالب مصاحبه و تحلیل محتوایی و ساختاری مصاحبهها انجام میشود. در مرحله کمی نیز گویهها و مولفههای حاصل از مرحله کیفی در قالب پرسشنامه تنظیم شده و در یک جامعه بزرگتر مورد ارزیابی قرار میگیرد.
جامعۀ آماری این تحقیق در بخش کیفی را مدیران ستادی وزارت ورزش و جوانان جمهوری اسلامی ایران و روسای فدراسیونهای ورزشی مرتبط با ورزش همگانی تشکیل داد که حدود 200 نفر را شامل میشود. روش نمونهگیری به صورت گلوله برفی و تا رسیدن به اشباع نظری (17) ادامه یافت. در بخش کمّی نیز جامعۀ آماری این تحقیق را کارشناسان حوزه ورزش و کارشناسان حوزه جوانان ادارات کل ورزش و جوانان استانهای کشور تشکیل میدهند که تعداد تقریبی آنها 186 نفر است که به دلیل محدود بودن تعداد نمونۀ آماری به صورت تمام شمار انتخاب شدند.
مصاحبه نیمه ساختار یافته: «مصاحبه رسمی نیمه سازمانیافته از روشهای اصلی جمع آوری دادهها در گراندد تئوری بوده و در برخی از تحقیقات تنها روش جمعآوری دادههاست (ادیب حاج باقری[24]، 1385). از این رو، در این تحقیق از مصاحبه نیمه ساختاریافته برای گردآوری دادهها در بخش کیفی و پرسشنامه محقق ساخته که از فرآیند مرحله کیفی تحقیق استخراج شده بود در بخش کمی استفاده شد.
پس از شناخت درون‌مایه‌های فرعی کلیه مصاحبهها، در مجموع تعداد 226 درون‌مایه‌های فرعی ایجاد شد. تعدادی از این کدها که مشابه بود و در مصاحبههای مختلف تکرار شده بودند حذف شده بطوری که در مرحله تحلیل تعداد 100 کد مستقل (درون‌مایه‌ها) ایجاد شد. با استناد به نتایج کدبندی محوری و مفاهیم مشترک بین مقولههای مورد نظر 21 مقوله به نام‌های مسائل و مشکلات خانواده، مسائل و مشکلات موجود در زیرساخت‌ها، مسائل و مشکلات جامعه، مسائل و مشکلات فردی، مسائل و مشکلات روانی-جسمانی، مسائل و مشکلات در سطح کلان، ارتقا جایگاه اوقات فراغت در جامعه، اصلاح و تجدیدنظر رفتاری، توسعه و بهبود زیرساخت‌ها، نهادینه‌سازی اوقات فراغت در جامعه، شرایط اقتضایی اوقات فراغت ورزش، تغییر رویه‌های فردی، احیا اوقات فراغت ورزشی، بهره‌مندی از زیبایی طبیعت، توجه و تلاش بیشتر مسئولین، دانش و اگاهی فردی، بهبود و ارتقا سلامت جامعه، بهبود و ارتقا سلامت فردی-اجتماعی، بهبود وارتقا سلامت جسمی و روانی، بهبود و ارتقا بنیانهای فردی-اجتماعی و بهبود و ارتقا جایگاه ورزش و فعالیت بدنی در امر طراحی مدل محدودیتها – مذاکرات اوقات فراغت با تاکید بر فعالیت بدنی شناسایی شد.
|
جدول 1- کدگذاری نظری (گزینشی) |
||
|
منبع |
کدمحوری |
کد گزینشی |
|
p10-p1-p5-p3-p6-p7-p1-p8-p10-p15-p14- p11-p9-p4-P16-P17 |
مسائل و مشکلات خانواده |
محدودیتهای اوقات فراغت با تاکید بر فعالیت بدنی |
|
مسائل و مشکلات موجود در زیرساخت‌ها |
||
|
مسائل و مشکلات جامعه |
||
|
مسائل و مشکلات فردی |
||
|
مسائل و مشکلات روانی-جسمانی |
||
|
مسائل و مشکلات در سطح کلان |
||
|
p14-p7-p8-p10 p3-p2-p6 p9-p13-p14-p9-p4-p12-P17-P16 |
ارتقا جایگاه اوقات فراغت در جامعه |
مذاکرات اوقات فراغت با تاکید بر فعالیت بدنی |
|
اصلاح و تجدیدنظر رفتاری |
||
|
توسعه و بهبود زیرساخت‌ها |
||
|
نهادینه‌سازی اوقات فراغت در جامعه |
||
|
شرایط اقتضایی اوقات فراغت ورزش |
||
|
تغییر رویه‌های فردی |
||
|
احیا اوقات فراغت ورزشی |
||
|
بهره‌مندی از زیبایی طبیعت |
||
|
توجه و تلاش بیشتر مسئولین |
||
|
دانش و اگاهی فردی |
||
|
p9-p4-p5 p8-p4-p13-p7-p10 p1-p3-p14 -p15-p6-p7-p2-P16 |
بهبود و ارتقا سلامت جامعه |
پیامدهای اوقات فراغت با تاکید بر فعالیت بدنی |
|
بهبود و ارتقا سلامت فردی-اجتماعی |
||
|
بهبود وارتقا سلامت جسمی و روانی |
||
|
بهبود و ارتقا بنیانهای فردی-اجتماعی |
||
|
بهبود و ارتقا جایگاه ورزش و فعالیت بدنی |
||
|
|
||
به منظور ترسیم مدل نهایی تحقیق و پس از استخراج و اکتشاف مقولات اصلی، محوری، مفاهیم با توجه به الگوی ارائه شده که بر مبنای الگوی مکتب اشتراوس و کوربین طراحی گشته است، در نهایت مدل محدودیتها – مذاکرات اوقات فراغت با تاکید بر فعالیت بدنی به شکل زیر می باشد.
|
شکل1- الگوی پارادایمی محدودیتها – مذاکرات اوقات فراغت با تاکید بر فعالیت بدنی |
|
مشارکت درفعالیت های اوقات فراغت با تاکید بر فعایت بدنی |
|
عوامل مداخله گر؛ مسائل و مشکلات خانواده (دانش فرهنگی خانواده، سبک زندگی اشتباه، عدم اهمیت ورزش در خانواده) مسائل و مشکلات در سطح کلان (مسئله پوشش بانوان، نظارت ناکافی مسئولین ورزشی از شرایط موجود، نبود برنامه و چشم‌انداز مشخص برای یکپارچه‌سازی اوقات فراغت ورزشی) |
|
دستاوردها: بهبود وارتقا سلامت جسمی و روانی بهبود و ارتقا سلامت جامعه بهبود و ارتقا سلامت فردی-اجتماعی بهبود وارتقا سلامت جسمی و روانی بهبود و ارتقا بنیانهای فردی-اجتماعی بهبود و ارتقا جایگاه ورزش و فعالیت بدنی |
|
راهبردها: ارتقا جایگاه اوقات فراغت در جامعه اصلاح و تجدیدنظر رفتاری توسعه و بهبود زیرساخت‌ها نهادینه‌سازی اوقات فراغت در جامعه شرایط اقتضایی اوقات فراغت ورزش تغییر رویه‌های فردی احیا اوقات فراغت ورزشی بهره‌مندی از زیبایی طبیعت توجه و تلاش بیشتر مسئولین دانش و اگاهی فردی
|
|
عوامل علّی؛ مسائل و مشکلات فردی (عدم برنامه‌ریزی مناسب فردی، کمبود وقت، زندگی شخصی و دیجیتالی، نبود دوست و همپا، وضعیت تأهل، وضعیت شغلی، محدودیتهای ایدئولوژیکی و معنوی) مسائل و مشکلات روانی-جسمانی (محدودیتهای درونی فرد، وضعیت جسمانی فرد، تنبلی ذهنی، عوامل روانی و مشغله‌های فرد، عدم انگیزاننده‌های ذهنی، تصورات بدنی)
|
|
عوامل زمینهای؛ مسائل و مشکلات جامعه (دانش فرهنگی خانواده، سبک زندگی اشتباه، عدم اهمیت ورزش در خانواده) مسائل و مشکلات موجود در زیرساخت‌ها (نبود زیرساخت‌های لازم اجتماعی، نبود فضای مناسب برای فعالیتهای خانوادگی، کمبود تعدد فضاهای ورزشی در شهرها و محلات)
|
جدول 2 نتایج مربوط به آزمون‌های پایایی آلفای کرون باخ، پایایی ترکیبی (دلوین گلداشتاین)، پایایی ضریب اسپیرمن و پایایی اشتراکی را نشان میدهد.
جدول 2. ضرایب آزمون های پایایی مدل اندازه گیری تحقیق
|
مولفه ها |
Cronbach's Alpha |
rho_A |
Composite Reliability |
Average Variance Extracted (AVE) |
|
پیامدهای اوقات فراغت با تاکید بر فعالیت بدنی |
0.819 |
0.778 |
0.745 |
0.771 |
|
محدودیتهای اوقات فراغت با تاکید بر فعالیت بدنی |
0.841 |
0.823 |
0.792 |
0.810 |
|
مذاکرات اوقات فراغت با تاکید بر فعالیت بدنی |
0.912 |
0.882 |
0.854 |
0.871 |
همانطور که در جدول 2 مشخص است در تمامی مؤلفه‌ها پایایی اسپیرمن برقرار است. همچنین مشاهده میشود که تمامی مؤلفه‌ها از CR بالای 7/0 برخوردارند و کلیه مؤلفه‌ها از پایایی اشتراکی بالای نیم برخوردارند و پایایی اشتراکی مورد قبول واقع میشود؛ بنابراین بر اساس چهار آزمون پایایی، پایایی مدل مورد تائید قرار میگیرد و همچنینشکلهای 2و3، به ترتیب الگوی محدودیتها، مذاکرات اوقات فراغت با تاکید بر فعالیتبدنی را در حالت استاندارد و حالت معنیداری نشان میدهد؛ اکنون می‌توانیم ادعا کنیم نتایج پژوهش ما به نمونه‌های دیگری از همان جامعه قابل تعمیم است.
|
شکل2- الگوی محدودیتها – مذاکرات اوقات فراغت با تاکید بر فعالیت بدنی(حالت استاندارد) |
|
شکل3- الگوی محدودیتها – مذاکرات اوقات فراغت با تاکید بر فعالیت بدنی(حالت معنی داری) |
در ادامه برای بررسی کیفیت مدل از شاخص های SSO، SSE و Q2 استفاده شد که نتایج در جدول 3 نشان داده شده است.
|
جدول 3 . آزمون مقادیر CVCOM جهت بررسی کیفیت مدل |
|||
|
آزمون مقادیر |
SSO |
SSE |
Q2 (=1-SSE/SSO) |
|
پیامدهای اوقات فراغت با تاکید بر فعالیت بدنی |
2593.12 |
492.84 |
0.810 |
|
محدودیتهای اوقات فراغت با تاکید بر فعالیت بدنی |
2892.34 |
437.851 |
0.848 |
|
مذاکرات اوقات فراغت با تاکید بر فعالیت بدنی |
1812.34 |
318.97 |
0.824 |
در مدل اندازه‌گیری کلیه مقادیر CVcom با توجه به مقادیر Q2 از کیفیت بسیار بالایی برخوردارند.
بحث و نتیجه گیری
نتایج حاصل از کدگذاریها نشان داد که مدل بر مبنای عوامل مختلفی قرار دارد. لذا زمانی که مکانیسم اثر این عوامل بهدرستی شناسایی و تشخیص داده شوند میتوان شاهد کاهش محدودیتهای فعالیت های اوقات فراغت ورزشی فعال و افزایش مشارکت در فعالیتهای فراغتی ورزشی فعال و تسهیل مذاکرات بود. در ادامه این عوامل به صورت جداگانه مطرح و در ارتباط با آنها، به بحث میپردازیم؛ لازم به ذکر است با توجه به اینکه در خصوص پژوهش حاضر مطالعات مرتبط زیادی انجام نشده است، بنابراین در خصوص مقولههای به دست آمده به صورت کلی بحث خواهد شد. با توجه به نتایج بهدست آمده میتوان گفت برای اینکه ساز و کار اجرای محدودیت و پیامدها مورد توجه قرار گیرند؛ با توجه به این موارد میتوان آیندهای روشن برای اوقات فراغت تصور کرد.
گرچه حوزههای مرتبط به مشکلات مالی که گاهاَ به مسائل و مشکلات خانواده و جامعه، تورم وگرانی است؛ مانع شرکت افراد در فعالیت ورزشی در اوقات فراغت میشود؛ مسائل و مشکلات فردی همواره مهم تر بوده که نیاز به شناسایی، فرهنگ سازی، کمک خانوادهها و روانشناسان ورزشی جهت غلبه به این موانع میباشد؛ همچنین افراد سالمند یا معلولین محدودیتهای ویژه را دارند که نیازمند تجهیزات وامکانات خاص میباشند و حتی برای سایرین هم مسائل و مشکلات موجود در زیرساخت‌ها موجود است که نیاز به توسعه، تجهیز و تکمیل آنها میباشد.
حل مسائل در سطح کلان همچون سیاستهای نادرست، نبود راهبردهای تخصصی حوزه اوقات فراغت نیازمند حمایت و توجه ویژه مدیران رده بالا حوزه های مرتبط ورزش و اوقات فراغت در سطح کلان
و تلاش حداکثری مدیران عملیاتی وکارشناسان برای اجرایی کردن سیاستها و برنامههای حوزه اوقات فراغت و ورزش میباشد. توسعه و بهبود زیرساخت‌های مرتبط با فعالیتهای اوقات فراغت در سطح کشور نیازمند همکاری مدیران سایر ارگانهای کشور میباشد. مدیران ورزشی در تعامل با نهادهای اجتماعی با اتخاذ راهبردهایی در راستای اشاعه فرهنگ ورزش و فعالیت بدنی در اوقات فراغت و توسعه برنامههای ملی اوقات فراغت میتوانند جایگاه فعالیت بدنی و ورزش در اوقات فراغت ارتقاء دهند.
نتایج حاصل با نظریه (هاگتون[25] 2019) که بیان کرد اوقات فراغت فرایندی است که طی آن افراد در خصوص نیل به اهداف ورزشی و لذت بردن در زمان آزاد، با خود انگیختگی لازم برای عمل، برخود تأثیرمی‌گذارند؛ که دانش و اگاهی فردی، مهارتهای خود کنترلی، مهارتهای ارتباطی فرد، تعاملات و معاشرت اجتماعی، میزان تحصیلات و همچنین طبقه اجتماعی تاثیر مستقیم بر این خود انگیختگی دارد و با تحقیق (پریک[26] و همکاران 2019) که مدلهای ساختاری و تغیرات فردی را مهم دانستند و تاکید کردند که اصلاح و تجدید رفتاری، دستیابی به مذاکرات اوقات فراغت را امکانپذیر میسازد؛ همسو میباشد. بنابراین مدیران ورزشی میتوانند با اتخاذ سیاست بهبود و ارتقاء بنیانهای فردی و اجتماعی؛ باعث تقویت ارتباطات اجتماعی و افزایش سرمایه اجتماعی در افراد شوند که ارتباط مستقیم در مشارکت افراد در فعالیت های فعال اوقات فراغت دارد.
همیشه یکی از مهمترین مشکلات جامعه مشکلات اقتصادی است همواره مسائل مالی در مشارکت ورزش نقش تعیین کننده و محوری داشته است؛ ولی فواید ورزش و فعالیت بدنی در اوقات فراغت منجر به کاهش مشکلات مالی حاصل از بیماریهای جسمانی و روانی شده است. حتی میتوان اشاره کرد که برای دستیابی به اهداف عالی سازمانها و بهره وری در محیط کار نیز ضروری است تا مدیران با اتخاذ تدابیر لازم جهت توسعه اوقات فراغت فعال، افزایش آگاهی، آموزش و توانمند سازی در رابطه با اوقات فراغت فعال منابع انسانی سازمان خود بهره وری در سازمان را ارتقاء داده و بستر مناسب جهت حل مشکلات اقتصادی آنان و در نتیجه تسهیل مذاکرات برای افراد را فراهم نمایند.
(جیمنز- گارسیا و همکاران[27] 2020) تحقیقی را تحت عنوان تجزیه و تحلیل نظاممند اوقات فراغت ورزشی، حدفاصل سالهای 2002 تا 2019 انجام دادند که از عوامل توسعه مشارکت در فعالیتهای فعال اوقات فراغت توجه به برنامه ریزی، فرهنگ سازی مناسب، خدمات امنیتی ونرم افزاری است. به دلیل اینکه موضوع اوقات فراغت در کشور مهم واقع نشده است در این راستا نه تنها خدمات امنیتی و تجهیزات نرم افزاری مناسب فراهم نشده حتی برنامه ریزی در این خصوص صورت نگرفته است؛ لازمه تسهیل در مذاکرات اوقات فراغت لزوم تبیین وضعیت موجود شرایط امنیتی و نرم افزاری بسترهای مشارکت در فعالیتهای اوقات فراغت و ترسیم وضعیت مطلوب و در نهایت اتخاذ راهبردهای رسیدن به آنها و همکاری مدیران و کارشناسان اجرایی در اجرایی شدن راهبردها میباشد.
نتایج حاصل با نتایج مطالعات (ویونینسکی و سوکوسکا[28] 2020) و (مالکوک و دال[29] 2020) هم راستا بود. ویونینسکی و سوکوسکا (2020) موارد اقتصادی و تجهیزات را ضروری دانستند. گردش مالی و سود آوری به‌عنوان معیاری برای تداوم فعالیت، کارایی و بازنگری سازمان ها و مسئولان اوقات فراغت یاد میشود. امروزه سازمانهای مختلف ورزشی برای جلب سرمایهگذاران سعی در به حداکثر رساندن ارزش برای گذران اوقات فراغت را دارند. که باکمک مدل حاضر بایستی منابع خود را به سمتی سوق دهند که بیشترین بهره وری در اوقات فراغت را داشته باشد (فخاری و یوسفنژاد1385). باید اذعان داشت که ورزش، گذران اوقات فراغت، حتی رویدادهای ورزشی نیز در این راستا مهم است؛ با توجه به اینکه بازار گذران ورزشهای امروزی بوسیله فرآیند جهانیشدن که در برگیرنده درگیریهای رسانهای، وابستگی به حامیان مالی و رشد صنایع مرتبط به ورزش است، توصیف میشود (به نقل از رجبزاده، 1392). بنابراین میتوان گفت که سود آوری یکی از عوامل تاثیرگذار در ورزش بخصوص رویدادهای ورزشی است. شاخصهای نرمافزاری-سخت افزاری، ساختار، رشد اقتصادی، تدارکات و امکانات رفاهی، آموزش و مدیریت به خصوص توجه به مدیریت نوین و عوامل انگیزشی، رهبری، جو صمیمی، بروکراسی و قوانین مناسب همگی در بهرهوری موثر بودند؛ نتایج مطالعات (خسرویزاده و همکاران 1393) نشان داد که به ترتیب مؤلفههای اقتصادی، اطلاعاتی دانشی و بازار سرمایه، مدیریتی، قانونی و حقوقی، فرهنگی و اجتماعی، حمایتی و تشویقی و سیاسی و مشارکت بخش خصوصی در اوقات فراغت ورزشی موثر میباشد. (دمیرل و اوردگموس[30] 2014) به این نتیجه دست یافتند که سرمایهگذاری شرکتهای بزرگ در ورزش در زمان اوقات فراغت باعث صداقت و درک درست مشتری نسبت به نگرش اوقات فراغت میشود و مقاصد خرید مشتریان نسبت به حامیان مالی بالا میرود. در تبیین نقش جذب سرمایه میتوان گفت که امکان سرمایهگذاری موفق در ورزش و اوقات فراغت زمانی میسر است که همة حوزههای مرتبط به صورت مجموعهای منسجم و واحد در نظر گرفته شوند. در تحقیق همسو (یانگ و همکاران[31] 2020) هم یک چارچوب ارزیابی پایدار گردشگری ورزشی با الگوی تصمیمگیری چند معیار ترکیبی برای کشف جاذبههای گردشگری بالقوه ورزشی در تایوان را انجام دادند. که نشان داد حمایت دولت و بازاریابی محلی در عین حال جذب سرمایه در بخش ورزش بدون تغییر نگرش در میان کارشناسان و ایجاد بستر مناسب برای ورود سرمایه و تضمین امنیت و سودآوری آن امکانپذیر نیست. همچنین میتوان اذعان داشت که با بسترسازی و فراهم کردن امکانات زیر ساختی و حمایت از سرمایهگذاران میتوان در این بخش مفید واقع شود و با حضور در میادین مختلف ورزشی فراهمسازی بستر سرمایهگذاری در ورزش شکل خواهد گرفت. از این رو مسئولان باید توانمندی و مزیتهای اقتصادی خوبی فراهم کنند و فرصتهای سرمایهگذاری با بازدهی اقتصادی معقول پیش روی سرمایهگذاران بگذارند. این امر موجب بهرهوری در اوقات فراغت میشود.
نتایج حاصل با نتایج یافتههای (کاظمینی 1398) تاحدودی همخوان است. نتایج مطالعات کاظمینی (1398) حاکی از آن بود که یکی از عوامل مهم و موثر در حرفهای شدن اوقات فراغت ورزشی امور اقتصادی است. همچنین در این خصوص کنفدراسیون فوتبال آسیا (2016) معیار حقوقی و معیار مالی را برای باشگاههای حرفهای فوتبال معرفی کردهاند. در معیار حقوقی(ای اف سی[32]) ، اسناد حقوقی باشگاهها مدنظر است. این امر در ادامه فرایند تبدیل موسسات ورزشی سابق در قالب شرکتهای تجاری ورزشی روند تکاملی خود را طی کرده است. در حقیقت وجود اساسنامه یا شرکت نامه معتبر ثبت شده و منطبق با مقررات قانونی، مدنظر فیفا و در سطح قاره مورد تاکیدای اف سی میباشد. در کنار این سند حقوقی بنیادی، قراردادهای ورزشی، آئین نامه انضباطی و قواعد رفتاری و کرداری باشگاهها نیز میبایست منطبق با قواعد فیفا، ای اف سی و فدراسیون فوتبال هر کشوری تنظیم گردند. همچنین در معیار مالی، ای اف سی با تاکید بر هماهنگ سازی سال مالی باشگاهها با سال مالی خود، به دنبال شفافیت مالی میباشد؛ در این راستا بر مبنای درآمدها و هزینههای انجام گرفته، تراز مالی حسابرسی شده باشگاهها مورد بررسی موشکافانه کارشناسان مالی کنفدراسیون قرار میگیرد. تراز مالی مثبت، ملاک مهم حرفهای شدن و اجازه شرکت در مسابقات باشگاهی کنفدراسیون آسیا است. میتوان گفت که اکثر سازمانهای ورزشی و اوقات فراغتی در ایران دچار چنین مشکلی هستند، چرا که به جهت عدم دریافت حق پخش تلویزیونی مکفی و یا جذب حامی مالی مناسب دارای تراز مالی منفی بوده و بجای اینکه رویداد بتواند درآمدزا باشد هزینهزا است.
پژوهش حاضر با پژوهش (ایتو و همکاران[33] 2018) با عنوان توسعۀ موانع و مذاکرۀ موانع اوقات فراغت با تاکید بر فعالیت بدنی انجام دادند. این تحقیق بر روی 394 نفر انجام شد و نتایج نشان داد که مهمترین موانع عبارتند از موانع روانشناختی، آمادگی فیزیولوژیکی و جسمانی، سبک زندگی، مالی، زمان، تعهد، محیط. همسو بود.
این مدل با مدل اوقات فراغت دانشجویان کشور (منصوری و همکاران 1399) همخوانی بسیار بالایی دارد منصوری و همکاران (1399) در طراحی مدل به دسترس بودن امکانات تفریحی، افزایش پرداختن به فعالیتهای ورزشی و بالا بودن سطح رفاه پرداختند که در نهایت مدل اوقات فراغت با شش عامل موثر بر انتخاب فعالیتهای فراغتی (شامل پیشرانه‌ها، عوامل فردی، عوامل اجتماعی و محیطی، عوامل مدیریتی، عوامل دولتی و چالش‌ها) و پیامدهای ناشی از گذران اوقات فراغت تدوین شد. که در پژوهش حاضر هم به مواردی چون نبود زیرساخت‌های لازم اجتماعی، نبود فضای مناسب برای فعالیتهای خانوادگی، کمبود تعداد فضاهای ورزشی در شهرها و محلات به عنوان مسائل و مشکلات موجود در زیرساخت‌ها در محدودیت های اوقات فراغت فعال اشاره شده است.
در این پژوهش به زندگی ماشینی و وضعیت معیشتی به عنوان مسائل و مشکلات جامعه که از محدودیت های اوقات فراغت فعال محسوب میشود، اشاره شده است که تا حدودی با مطالعه (موحد و همکاران، 1390) که در آن به ورزش به عنوان یکی از روش های گذران اوقات فراغت؛ موثر در جذب ارزشهای فرهنگی و از طرف دیگر، نبود فعالیت فیزیکی مناسب و فقر حرکتی تبدیل به یکی از دغدغه های بزرگ زندگی ماشینی و پیشرفت فناوری در قرن حاضر شده است (موحد و همکاران، 1390) همپوشانی دارد.
همانطور که (جکسون و همکارانش[34] 1993) مشارکت حاصل از غلبه، را متفاوت از مشارکتی که در نبود عوامل بازدارنده ساختاری معرفی میکنند. به عنوان مثال فردی که بدلیل کمبود وقت نتواند هر روز شنا کند، ممکن است عامل بازدارنده (کمبود وقت) موجب توقف شرکت در فعالیت نشود، اما موجب مشارکت تعدیل شده فرد در فعالیت میگردد. تحقیقات جدیدتر از منظر فرهنگی نشان داده است که محدودیتها را میتوان در طیف متنوعتری از قبیل موضوعات شخصی، کمبود پول، مسائل خانوادگی، کیفیت خدمات اوقات فراغت، کمبود وقت، حمل و نقل، استرس و شیوه زندگی بهتر درک کرد (ایتو و همکاران[35]، ۲۰۱۸). در مدل پژوهش حاضر نیز به موارد ذکر شده به عنوان مسائل و مشکلات فردی که از عوامل محدودیت های اوقات فراغت میباشد اشاره شده است.
(مسعودی و همکاران، 1397) در پروهش خود به اینکه در قرن حاضر به ویژه از نیمه دوم قرن بیستم، توجه به اوقات فراغت اقشار مختلف مردم و سیاستگذاری در این خصوص از وظایف دولت ها محسوب شده و در اغلب کشورهای جهان سازمانها و نهادهای مختلفی در این زمینه ایجاد شدهاند و در پی آن تحقیقات جامعه شناسی پیرامون این پدیده آغاز شد اشاره نمودند؛ در پژوهش پیش رو نیز مستقیما به این موضوع به عنوان مذاکرات اوفات فراغت اشاره شده است. مدل پژوهشی (کونووهمکاران[36]، ۲۰۲۰) بیانگر این است که پیش بینی محدودیتها و مذاکرات برای فعالیت بدنی در اوقات فراغت میتواند دانش و آگاهی برای افزایش این نوع فعالیت و به حداکثر رساندن مزایای آن ایجاد کند؛ که این مطلب با مدل پژوهش حاضر کاملا همسو بوده است.
)