Document Type : Original Article
Authors
1 Department of Sport Sciences, Yasuj branch, Islamic Azad University, Yasuj, Iran
2 Department of Physical Education, Arsanjan branch, Islamic Azad University, Arsanjan, Iran
3 Associate Professor, Department of Sport Management , Yasuj Branch, Islamic Azad University, Yasuj, Iran.
Abstract
The purpose of this research was to present the model of inter-organizational coherence in the implementation of the policies of the National Olympic Committee. The research method was descriptive-survey and practical in terms of purpose. The research data was collected in the field and in a mixed (qualitative and quantitative) way. The statistical sample in the qualitative section was 18 Olympic sports experts who were purposefully selected based on their expertise, experience, theoretical mastery, willingness and accessibility. In the quantitative part, the statistical population included the officials and experts of the National Olympic Committee of Iran and the officials of 28 Olympic Federations equal to 502 people, of which 217 people were selected randomly as a sample based on the table of Karjesi and Morgan. The research tool was a researcher-made questionnaire, including 43 indicators of inter-organizational cohesion in the National Olympic Committee and a structured self-interaction form, the validity of the questionnaire was confirmed by 10 sports management professors and its reliability was confirmed by Cronbach's alpha test (α=0.89). In this research, interpretive structural modeling technique was used to level the components. Based on the findings, in the dimensions of organizational integration, inter-organizational relations, inter-organizational coordination and joint responsibility, 43 effective indicators on inter-organizational cohesion in the implementation of Olympic sports policies were identified in the form of 14 components, and the research model showed the structuring of the components in seven levels. will facilitate the achievement of inter-organizational coherence in the implementation of Olympic sports policies.
Keywords
مدل انسجام بین سازمانی در اجرای خط‌مشی‌های کمیته ملی المپیک
محسن زارعی
ولی نوذری*
سید احسان امیرحسینی3
10.22034/SSYS.2023.2720.2968
تاریخ دریافت مقاله: 03/11/1401
تاریخ پذیرش مقاله: 18/02/1402
مقدمه
اغلب کشورها با سرمایه‌گذاری و توسعة ورزش قهرمانی و حرفه ای ، میکوشند آن را پایه و مبنایی برای افزایش سطح مشارکت عمومی در ورزش قرار دهند. این کشورها در چند ورزش پرطرفدار با هدف قهرمانی و افتخارات بین المللی متمرکز می‌شوند تا مردم را برای مشارکت ورزشی در این رشته‌ها و رشته های دیگر برانگیزانند. بر این اساس، ورزش قهرمانی پایه و پیش فرض مشارکت ورزش مردم قرار می‌گیرد و موجب توسعة ورزش کشورها می‌شود (رمضانی‌نژاد، 1395: 233). همچنین حکومت‌های ملی و مجامع بین المللی با تشکیل وزارتخانه و سازمان‌های مربوطه در سطوح ملی و نیز نهادها و انجمن‌ها درسطح بین المللی توجه ویژه‌ای را معطوف ورزش نموده‌اند (مافی و خستو، 1397). در این میان، موفقیت در بازیهای المپیک به طور قابل توجهی برای کشورها مهم شده است. سیاستمداران، برنامه‌ریزان، اصحاب رسانه و مطبوعات، مدال‌های کسب شده در مسابقات را به عنوان شاخصی از موفقیت بین المللی قلمداد می‌کنند (دی بوسچر و همکاران، 2016: 70). چرا که بازیهای المپیک، بزرگ‌ترین رویداد ورزشی جهان است و کشورها، سال‌ها قبل از برگزاری مسابقات به دنبال به دست آوردن بهترین نتایج هستند (زارعیان و همکاران، 1395: 137). مردم و صاحب‌نظران، بازیهای المپیک را به دلیل ویژگی‌هایی مانند تعداد رشته‌های ورزشی، تعداد ورزشکاران حاضر از هر کشور، به اهتزار درآمدن پرچم‌ها و پخش سرود ملی کشورهای برتر، فراگیر شدن و تحول در ارتباطات و گسترش رسانه‌های جمعی، بسیار مهم‌تر و ارزشمندتر از سایر مسابقات ورزشی قهرمانی جهان میدانند (ماسترالگزیز و همکاران، 2009: 113). در این عرصه، کاروان‌های ورزشی، شامل تیمهای ملی رشته‌های مختلف به بازیهای چندرشته‌ای اعزام می‌شوند و آن‌گونه که آشکار است، موفقیت کاروان ورزشی به صورت درخور توجهی به ظرفیت عملکردی سیستم ملی و اثربخشی آن در استفاده مناسب از همه منابع مربوط وابسته است (سجادی و همکاران، 1400: 15). اما ایران تنها در چند رشته ورزشی در بازیهای المپیک عملکرد موفقی داشته است و این در حالی است که رویدادهای ورزشی زنان و رشته‌های تیمی و نیز مدال‌های رشته‌های مدال آوری همچون شنا، دو و میدانی، ژیمناستیک و غیره از دسترس ایران خارج هستند (عیدی و همکاران، 1393: 91) و یا به ندرت موفق به کسب افتخار می‌شوند.
فقدان یکپارچگی در نظام سیاستگذاری و وجود نهادهای متعدد سیاستگذار و تصمیمگیر در عرصه ورزش قهرمانی و حرفه‌ای، نظیر وزارت ورزش و جوانان، کمیته ملی المپیک و پارالمپیک و فدراسیونهای ورزشی منجر به نداشتن وحدت رویه در این نهادها در عرصه سیاستگذاری ورزش قهرمانی و عدم ثبات در کسب مدال شده است (گیاه شناس بن بازاری و همکاران، 1398: 29) که ضرورت ایجاد و استحکام انسجام سازمانی و بین سازمانی را در بین فدراسیونهای المپیکی، کمیته ملی المپیک و وزارت ورزش و جوانان بیش از پیش نمایان کرده است.
انسجام سازمانی به عنوان یکی از مهمترین عوامل موفقیت سازمان‌ها شناخته می‌شود. و تأثیر به سزایی بر عملکرد سازمانی دارد. آن‌گونه که می‌توان آن را ابزاری برای تواناسازی سازمان برای آمادگی در تغییرات سازمانی دانست. در واقع می‌توان انسجام را به نوعی احساس مسئولیت مشترک اعضای سازمان تعریف نمود. که می‌تواند به تحقق اهداف منجر شود. لذا می‌توان آن را ابزاری برای افزایش آمادگی سازمان در برابر تغییرات سازمانی و محیطی دانست. با وجود انسجام، علایق نگرش‌های مشابه بین اعضای سازمان، تعاملات دوستانه و انعطاف‌پذیری بین واحدهای کاری به وجود آمده و تعارضات افراد واحدها را به حداقل ممکن کاهش داده و اثربخشی‌ها افزایش می‌یابد (خوراکیان، 1398: 83). اگر در روابط سازمان و ساختار موجود انسجام کافی وجود داشته باشد، سازمان قادر خواهد بود با محیط اطراف خود روابط بهتری برقرار کند و پاسخگوی نیازهای محیطی باشد که در نتیجه آن، افراد در بیرون سازنده تصویر مطلوب‌تری از سازمان خواهند بود (باکارانی و همکاران، 2015: 313). در شرایطی که چند سازمان، هدف واحدی را دنبال می‌کنند، اثربخش بودن تلاش‌های این سازمان‌ها در رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده، مستلزم ایجاد انسجام بین سازمانی، هماهنگی و روابط بین سازمانی و وحدت مدیریت است (ترکیان و همکاران، 1401). در ایران، 28 فدراسیون ورزشی با محوریت کمیته ملی المپیک و حمایت‌ها و نظارت وزارت ورزش و جوانان، ورزشکاران خود را به مسابقات انتخابی و بازیهای المپیک اعزام می‌کنند. توسعه و تحکیم انسجام بین سازمانی در فرایند آماده سازی ورزشکاران و اعزام به بازیهای المپیک، بسیاری از چالش‌ها و مشکلات را رفع خواهد کرد و در افزایش و استمرار افتخارت تأثیرگذار خواهد بود.
کمیتة ملی المپیک ایران بر اساس منشور المپیک مأموریت دارد که نسبت به توسعة ورزش، تربیت نیروهای جوان، حمایت از نهضت المپیک، رونق بخشیدن رشته‌های ورزشی و برنامة بازیهای المپیک و آسیایی، حضور تیمهای ورزشی در بازیهای آسیایی، المپیک و سایر بازیهای مورد تأیید کمیته بین‌المللی المپیک، افزایش و پایدارسازی مقام‌ها و افتخارات و همچنین شرکت در اقداماتی که موجب ارتقای صلح و حمایت و ترغیب اخلاقیات ورزشی باشد، فعالیت نماید (تاریخ‌نامه کمیتة ملی المپیک ایران، 1400). این مأموریت‌ها در واقع خط‌مشی‌های کمیته ملی المپیک ایران است.
خط مشی، عبارت است از بیانیه‌ای که حکومت در هر سطحی درباره آنچه که قصد دارد در ارتباط با مسأله عمومی انجام دهد. چنین بیانیه‌ای ممکن است، قانون، اساسنامه، مقررات، اهداف و یا مأموریت مقام‌های حکومتی باشد (بیرکلند ، 2020). در واقع، خط مشی، به عنوان برنامه عمل است که توسط دولت و یا قانون‌گذاران، برای نفوذ در تصمیمات و اقدامات به منظور دستیابی به چشم‌اندازها طراحی می‌شود (بولاجی ، 2014). خطمشی به قواعد، استراتژی‌های مدیریتی، فرایندها، اهداف و طرح‌هایی اشاره دارد که مدیران در پی اجرای آن و به دنیال رسیدن به آن‌ها هستند (هیرش ، 2017: 148). خطمشی، مقدم بر هر اقدامی در سازمان است و در انواع سازمان خصوصی و عمومی وجود دارد و پیش نیاز اقدام همه مدیران است (قره داغی و همکاران، 1397: 1). اما مهم‌تر از خطمشی، اجرای موفقیت آمیز آن است.
یکی از مراحل عمده فرایند خط‌مشی‌گذاری، مرحله اجرا است که در گذشته توجه چندانی به آن نمی‌شد و اکثر تصمیمات و خطمشیها، بدون توجه به جنبه‌های اجرایی آن، تهیه و تصویب می‌شد. اما امروزه جزء جدایی ناپذیر و مکمل خط مشی محسوب می‌شود و تأثیر آن روی شکل‌گیری خط مشی، اجتناب ناپذیر است و امروزه اجرای مناسب خطمشی سنگ‌زیرین آن محسوب می‌شود (قره داغی و همکاران، 1397: 1، استیلمن ، 2021). مدتی است که اجرای خطمشی به عنوان یک مرحله مشخص در فرایند خط‌مشی‌گذاری به رسمیت شناخته شده و مرحله‌ای منحصر به فرد است که معرف تبدیل یک ایده یا توقع یا انتظارات برای اقدام با هدف رفع مشکلات اجتماعی است (حاجی‌پور و همکاران، 1394: 1). برخی از محققان معتقدند مرحله اجرا، مرکز فرآیند خط‌مشی‌گذاری است. اساسأ اجرای خطمشی فرایند تبدیل خطمشی و پیش فرض‌ها به اقدامات و نتایج، از طریق پروژه‌ها و برنامههای مختلف است (اوگوانی و اما ، 2013: 100). اجرای خطمشی در واقع به روند و فعالیت‌های مرتبط با بکارگیری، انجام و مدیریت خطمشیها اشاره دارد. فعالیت‌های مختلفی در فرآیند اجرای خطمشی درگیر هستند که شامل تجزیه و تحلیل مسائل و مشکلات، استخدام و به کارگیری نیروی انسانی، تشکیل کمیسیون‌ها و کمیته‌ها، تعیین وظایف و مسئولیت‌ها و همچنین تصمیم‌گیری است (اوگوانی و اما، 2013: 100). اما بررسی‌ها حاکی از این است که در بسیاری از موارد، اجرای خطمشیها موفقیت آمیز نبوده است. بدیهی است که موانعی موجب اجرای ناموفق خطمشیها می‌شوند.
به عنوان مثال، نداشتن تعریف دقیق و واضح از اهداف، فقدان فناوری مناسب برای اجرای خطمشی، اهداف سیاسی مبهم، ، فقدان تعهد به خطمشی، عدم تعریف دقیق مسئولیت‌ها و هماهنگی‌ها، مقایسه خط‌مشی‌های شکست خورده در طول اجرای خطمشی (آیاندا و بلو ، 2016: 60)، معضل اولویتگذاری، نداشتن انطباق سیاستها با چالش‌های موجود، نبود نگاه فرابخشی، ساختار دیوان سالاری جزیرهای و نبود نگاه بلند مدت به مدیریت و راهبری برنامههای سیاستی (مجیدپور و نامداریان، 1394: 30) به عنوان موانع اجرای خطمشیها مطرح هستند. رنگریز و همکاران (1397) بر این باورند که تعامل نامناسب اداره و اجرا، فقدان مبنای تئوریک مناسب برای خطمشی، فناوری اطلاعات ضعیف، اجرای نامناسب، سیستم نظارتی نامناسب و هماهنگی ناکافی در اجرا موانعی هستند که در اجرای خطمشیها در سازمان‌های دولتی وجود دارد (رنگریز و همکاران، 1397: 127). سجادی و همکاران (1400) نیز در پژوهشی، ثبات نداشتن برنامههای فدراسیونها در اعزام تیمها و ورزشکاران، همکاری نکردن برخی از فدراسیونها در ارائه اطلاعات دقیق دربارۀ ورزشکاران، هماهنگی و همکاری ضعیف سفارتخانه‌های ایران در کشور میزبان و تفاوت قوانین عمومی و اختصاصی فدراسیونها با دستورالعمل‌های بین المللی را از جمله چالش‌ها و موانع پیش روی کاروان ورزشی ایران در بازیهای المپیک عنوان کردند (سجادی و همکاران، 1400: 15).
با توجه به بررسی‌های صورت گرفته، در ارتباط با انسجام بین سازمانی (انسجام افقی بین چند سازمان با هدف مشترک) پژوهشی یافت نشد. اما در مورد مفاهیم نزدیک به انسجام بین سازمانی مانند هماهنگی بین سازمانی و ارتباط بین سازمانی و نیز در زمینه خط‌مشی‌های ورزشی پژوهش‌های اندکی انجام شده است که در ادامه به اختصار به یافته‌های برخی از آن‌ها اشاره می‌شود. به عنوان مثال، فرگوسن و همکاران (2023) در تحقیقی بیان کردند که اجرای خط مشی‌های ورزشی نقش تقویت کننده و اثرگذاری در خط مشی‌های اجتماعی، ملی و بین المللی دارد و اثرات مثبتی را از سطح خرد و متوسط به سطح کلان در ایرلند شمالی منتقل کرده است. پیرز (2023) در پژوهشی اشاره کرد که در خط مشی گذاری ورزش ملی در کانادار بر خط مشی‌های خط مشی‌های برابری، تنوع، و شمول تأکید شده است. ساگر و گوفن (2022) در پژوهشی اشاره کردند که اجرای خط مشی در یک محیط سازمانی مشخص صورت می‌گیرد و ساختار و سازمان خاصی نیاز است تا خط مشی اجرا شود. آن‌ها نیز بیان کردند که همکاری عمودی و افقی در سطوح خرد و کلان، با اجرای خط مشی مرتبط است. بولاک و همکاران (2021) در پژوهشی خطمشی را زمینه‌ساز، اهرم نفوذ، توانمندساز و تسهیل کننده توصیف کردند. میتنگ و جوآل (2021) در پژوهشی اشاره کردند که اجرای خط‌مشی‌های ورزشی اتحادیه اروپا، با رویکردی منسجم و مدیریت یکپارچه، تحولی اساسی در ورزش ایجاد کرده است و تعداد زیادی از سازمان‌های ورزشی را اعم از سازمان‌های دولتی و خصوصی بر اجرای خطمشیها همکاری کرده‌اند که پیامدهای موفقیت آمیزی داشته است. خسنیس و همکاران (2020) عوامل مؤثر بر اجرای موفق خط‌مشی‌های ورزش المپیک هند را اهداف واضح و روشن، مناسب بودن راه حل خط مشی، تامین منابع کافی، داشتن افراد با دانش و مهارت های مناسب در اجرای خطمشی، تعامل و ارتباطات و حمایت مستمر میدانند. گیاه شناس بن بازاری و همکاران (1399) در بررسی خطمشی ورزشی ایران اشاره کردند که روند ناپایدار ورزش قهرمانی و حرفه‌ای و تعدد نهادهای تصمیمگیر در ورزش ایران منجر به عدم تحقق مطلوب برنامههای پنج ساله شده و فعالیت‌های موازی، فقدان هم افزایی نهادهای تاثیرگذار در ورزش، ضعف در بسترسازی ورزش قهرمانی، عدم بهره‌گیری از ظرفیت‌های اقتصاد ورزشی، تعارض در اهداف از جمله چالش‌های اجرای خط‌مشی‌های ورزشی ایران است. ناصح و جلالی فراهانی (1398) در چارچوب نظری خطمشی ورزش ملی ایران به وابستگی توسعة ورزش به اقدامات آموزشی در سازمان‌های ورزشی و توسعة اجتماعی دست یافتند. شیخ الاسلام و همکاران (1396) در واکاوی موانع هماهنگی بین سازمانی در سازمان‌های بخش عمومی به فقدان شفافیت در فرایندهای سازمانی، انعطاف ناپذیری ساختار سازمانی، رسمیت زیاد، پیچیدگی وظایف سازمانی، تأکید بر سلسله مراتب سازمانی، تمرکزگرایی، تجارب نامناسب قبلی، فقدان همر‌راستایی اهداف، یکسان نبودن جایگاه قدرت‌ها، فقدان اعتماد میان سازمان‌ها، نبود نظام اطلاعاتی جامع، منابع انسانی آموزش ندیده و فراهم نبودن زیرساخت‌های فناورانه اشاره کردند. جوادی‌پور و رهبری (1396) در آسیب شناسی خط‌مشی‌گذاری ورزش همگانی به مؤلفه‌های سازمانی، باورها و فرهنگ‌ها، شرایط اقتصادی، تحلیل، تفسیر و تدوین علمی و نیز مطالعات و پژوهش‌ها دست یافتند. بابایی و ابراهیمی (1395) در تحقیقی بیان کردند که راهکارهای اصلی برای رسیدن به مدیریت یکپارچه شامل همپایانی، هماهنگی، دیدگاه سیستمی، تعامل در دستگاه های اجرایی و ایجاد انسجام است. ضرغام بروجنی و بذرافشان (1393) در اجرای خطمشی گردشگری ورزشی به هدف گذاری و تدوین صحیح خطمشی، تخصص و مهارت مجریان، گروه‌های هدف و استفاده کنندگان، حمایت از سوی مراجع قانونی–حقوقی، انتخاب ابزار مناسب و منابع لازم برای اجرای خط مشی اشاره کردند.
چنانچه کمیته ملی المپیک و فدراسیونها عملکرد موفقیت آمیزی در همه رشته‌های ورزشی المپیکی داشته باشند، شاهد افزایش انگیزه جوانان در پرداختن به ورزش خواهیم بود. چرا که به عقیده عیدی و همکاران (1393) بازیهای المپیک به مثابه بزرگ‌ترین رویداد ورزشی جهان، از جایگاه بالایی نزد دولت‌ها برخوردار است (عیدی و همکاران، 1393: 91). اما عملکرد ایران در بازیهای المپیک در مقایسه با دیگر رقبا دارای نوسان بوده است. به طوری که نمودار عملکرد ایران، سینوسی شکل بوده و فاقد ثبات است (عیدی و عسکری، 1394: 33). این وضعیت سینوسی و بررسی صورت گرفته نشان می‌دهد که درخشش ورزشکاران المپیکی ایران محدود به چند رشته است و در بسیاری از رشته‌ها به ویژه رشته‌های پر مدال مانند شنا، ورزش‌های تیمی و رویدادهای بخش زنان به ندرت با مدال آوری همراه بوده است. به نظر می‌رسد که به دلیل انسجام بین سازمانی ضعیف، خط‌مشی‌های کمیته ملی المپیک ایران و فدراسیونهای المپیکی به خوبی اجرا نمی‌شود. به عنوان مثال، خسروی‌زاده و همکاران (1388) در تحقیق خود به فقدان انسجام و همکاری بین نهادها و سازمان‌های ورزشی دست یافتند. همچنین اختلافاتی که بین کمیته ملی المپیک و برخی فدراسیونها وجود دارد و در رسانه‌ها مطرح می‌شود، مانند فقدان جایگاه کمیته ملی المپیک ایران در بین اعضای مجمع فدراسیون فوتبال و اختلاف سر معرفی کادر مدیریتی و فنی تیم ملی امید فوتبال در سال 1401 و اختلافات تأمین منابع مالی بازیهای آسیایی بین فدراسیون کشتی و کمیته ملی المپیک، گویای انسجام ضعیف در توسعه ورزش‌های المپیکی ایران است. می‌توان گفت که ضعف در انسجام بین کمیته ملی المپیک، فدراسیونهای ورزشی و وزارت ورزش و جوانان و نیز بخشی نگری در اجرای خط‌مشی‌های ورزش‌های المپیکی و از سوی دیگر، پیشرفت و سرمایه گذاری روزافزون رقبا در توسعه ورزش، این دغدغه را به وجود آورده است که ادامه روند فعلی که بیانگر فقدان مدیریت منسجم و یکپارچه است، علیرغم تلاش‌ها و سرمایه گذاری‌های فدراسیونها و کمیته ملی المپیک، موقعیت و جایگاه ایران در رویدادهای المپیک نه تنها بهبود نیابد بلکه در پی توسعه ورزش قهرمانی رقبا، این جایگاه نیز متزلزل و تضعیف گردد و به چالشی بزرگ برای ورزش المپیکی کشور تبدیل شود. این در حالی است که تمرکز بر ایجاد انسجام بین فدراسیونهای ورزش‌های المپیکی، وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک می‌تواند به اجرای موفقیت‌آمیز خط‌مشی‌های کمیته ملی المپیک کمک شایانی نماید و نیز براساس مرور مطالعات صورت گرفته، تحقیقی در زمینه انسجام بین سازمانی و اجرای خطمشی در سازمان‌های ورزشی کشور یافت نشد و تحقیقات اندکی در زمینه اجرای خطمشی، آن هم در سازمان‌های غیر ورزشی صورت گرفته است، از این‌رو ارائه مدل انسجام بین سازمانی در اجرای خط‌مشی‌های ورزش‌های المپیکی ضرورت داشت. بنابراین تحقیق حاضر به دنبال پاسخ به سؤالات ذیل بود:
- مؤلفهها و شاخص‌های مؤثر بر انسجام بین سازمانی در اجرای خط‌مشی‌های ورزش‌های المپیکی کدام است؟
- اولویت‌های تصمیم و اقدام مدیران در استقرار و تحکیم انسجام بین سازمانی با استفاده از تکنیک مدل‌یابی ساختاری تفسیری کدام است؟
روش
روش تحقیق، توصیفی-پیمایشی و به لحاظ هدف، کاربردی است که به شیوه آمیخته کیفی و کمی انجام شد. نمونه آماری در بخش کیفی، شامل 18 نفر از متخصصان و صاحب‌نظران ورزش‌های المپیکی از قبیل مسئولان سابق و فعلی فدراسیونهای ورزش المپیکی و کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران بود که براساس تخصص، تجربه، تسلط نظری، دسترسی و تمایل به صورت غیر تصادفی و هدفمند با اولویت‌های مبنی بر ویژگی‌های سطح تحصیلات و تحصیلات مرتبط، سابقه فعالیت و مدیریت در فدراسیونهای ورزش‌های المپیکی و کمیته ملی المپیک و تألیفات کتاب و مقاله انتخاب شدند. در بخش کمی، جامعه آماری در بخش کمی، شامل مسئولین و کارشناسان کمیته ملی المپیک ایران و مسئولان 28 فدراسیون المپیکی برابر با 502 نفر بودند که در جدول شماره 1 به تفکیک درج شده است.
جدول 1. جامعه آماری تحقیق
نام سازمان مسئولیت‌ها تعداد
کمیته ملی المپیک مدیر و کارشناس 92 نفر
کمیته ملی المپیک سرپرست کاروان 2 نفر
فدراسیونهای ورزش‌های المپیکی (28 فدراسیون) مسئولان ارشد (رئیس، نواب رئیس و دبیرکل) 112 نفر
فدراسیونهای ورزش‌های المپیکی (28 فدراسیون) مسئولان کمیته‌ها 280 نفر
فدراسیونهای ورزش‌های المپیکی (رشته ورزشی حاضر در آخرین دوره بازی‌ها) سرپرستان تیمهای ورزشی 16 نفر
پس از آن ابتدا به صورت تصادفی طبقه‌ای کمیته ملی المپیک، فدراسیونهای فوتبال، بسکتبال، کشتی، والیبال، تکواندو، تیراندازی، دو ومیدانی، شنا، ژیمناستیک و بدمینتون انتخاب شدند و سپس براساس جدول کرجسی و مورگان، 217 نفر به صورت غیرتصادفی در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند.
داده‌های پژوهش حاضر به صورت مطالعه کتابخانه‌ای، اینترنتی، روش پرسشنامه و همچنین نظر خواهی از مشارکت کنندگان به صورت مصاحبه‌های عمیق و نیمه ساختارمند به‌دست آمد. به این صورت که ابتدا اسناد بالادستی بررسی شد و پس از آن مقالات مرتبط با اجرای خط مشی، انسجام و هماهنگی بین سازمانی و نیز پایان نامه‌های مرتبط بررسی شد و مفاهیم و کدها استخراج شد. سپس مصاحبه‌ها انجام شد. قبل از انجام مصاحبه با مشارکت کنندگان، ابتدا مفهوم واژه خط مشی و خط مشی‌های کمیته ملی المپیک و همچنین تفاوت انسجام و انسجام بین سازمانی برای برخی از مدیران اجرایی تشریح شد. سپس سؤالاتی به شرح ذیل مطرح گردید: 1- شاخص‌های اثرگذار بر انسجام بین سازمانی در اجرای خط مشی‌های کمیته ملی المپیک با تأکید بر ارتباطات بین سازمانی کدام است؟ 2- شاخص‌های اثرگذار بر انسجام بین سازمانی در اجرای خط مشی‌های کمیته ملی المپیک با تأکید بر هماهنگی بین سازمانی کدام است؟ 3- شاخص‌های اثرگذار بر انسجام بین سازمانی در اجرای خط مشی‌های کمیته ملی المپیک با تأکید بر تحکیم و اصتقرار یکپارچگی کدام است؟ 4- شاخص‌های اثرگذار بر انسجام بین سازمانی در اجرای خط مشی‌های کمیته ملی المپیک با تأکید بر مسئولیت مشترک کدام است؟ داده‌های حاصل از مرور ادبیات و مصاحبه‌های باز، با مشارکت کنندگان، با روش تحلیل محتوا و کدگذاری باز، مبانی اساسی استخراج گردید. داده‌های اولیه تعداد 91 مفهوم (کد) بود که پس از یکسان سازی و جمع بندی به 69 مفهوم کاهش یافت. سپس پنل دلفی تشکیل شد و داده‌ها به منظور بازنگری، ویرایش، اضافه نمودن مفهوم جدید و یا حذف موارد کم اهمیت و یا بی ارتباط در اختیار اعضای پنل دلفی قرار گرفت. پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها، نظرات اصلاحی داده شد و داده‌ها از 69 مفهوم (شاخص) به 56 شاخص کاهش داده شد. در واقع، عوامل کم اهمیت و یا بی‌ارتباط حذف شد. در ادامه برای بازنگری در مرحله دوم، داده‌ها، دوباره در اختیار پنل دلفی قرار گرفت و اصلاحات لازم انجام شد. موارد مشابه یکسان سازی شد و تعداد شاخص‌ها به 47 مورد کاهش یافت. در مرحله سوم، نیز به منظور توافق نهایی، شاخص‌ها به اعضای پنل دلفی ارسال شد و اعضای پنل دلفی بر اثرگذاری 43 شاخص در انسجام بین سازمانی در اجرای خط‌مشی‌های المپیکی توفق کردند. در آخرین مرحله به منظور دسته بندی شاخص‌ها در قالب مؤلفهها و ابعاد مجددأ برای اعضای پنل دلفی ارسال گردید و در قالب 14 مؤلفه در ابعاد روابط بین سازمانی، هماهنگی بین سازمانی، یکپارچی و مسئولیت مشترک دسته بندی شدند. سپس ترتیب و اهمیت عوامل و همچنین تهیه پرسشنامه انجام شد و در نهایت توافق کلی اعضا، حاصل گردید روایی پرسشنامه توسط 10 تن از اساتید مدیریت ورزشی دانشگاه که آشنا و صاحب نظر در کمیته ملی المپیک و پایایی این پرسشنامه نیز با استفاده از محاسبه آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت (89/0α=).
در بخش دوم تحقیق به منظور ساختاردهی مؤلفهها و تعیین اولویت‌های تصمیم‌گیری و اقدام، روش مدل سازی ساختاری تفسیری انتخاب شد. زیرا بر اساس نظر فایسال و همکاران (2006)، یکی از اصلی ترین منطقهای مدل ساختاری تفسیری آن است که همواره عناصری که در یک سیستم اثرگذاری بیشتری بر سایر عناصر دارند از اهمیت بالاتری برخوردارند. مدلی که با استفاده از این روش‌شناسی به‌دست می‌آید، ساختاری از یک مسأله یا موضوع پیچیده، یک سیستم یا حوزه مطالعاتی را نشان می‌دهد و اولویت‌های اقدام را برای مدیران مشخص می‌کند فایسال و همکاران، 2006، 535). به همین منظور تعداد 14 مؤلفه شناسایی شده مؤثر بر انسجام بین سازمانی در اجرای خط‌مشی‌های ورزش‌های المپیکی در جدول ماتریس خود تعاملی ساختاری درج گردید و به صورت پرسشنامه در اختیار نمونه کیفی پژوهش (خبرگان) قرار گرفت و از آنان درخواست شد که مؤلفهها را دو به دو به صورت زوجی مقایسه کنند به این صورت که چنانچه مؤلفه i بر مؤلفه j تاثیر می‌گذارد حرفV ، در صورتی که مؤلفه j بر مؤلفه i تاثیر می‌گذارد حرفA ، اگر تاثیر دو طرفه هست حرف X و در صورتی که مقایسه ارتباط دو عامل، هیچکدام بر دیگری تاثیر نمی‌گذارد حرف O بنویسند. در ادامه برای تعیین روابط علی-معلولی عوامل، از روش مدل سازی ساختاری-تفسیری استفاده شد. این روش دارای چهار گام به شرح زیر است:
گام اول، بر اساس نظر اکثریت نمونه کمی پژوهش، جمع بندی نتایج داده‌های پرسشنامه ماتریس خود تعاملی به عنوان نظر نهایی در جدول مربوطه درج گردید. در گام دوم، نمادهای تعاملی ساختاری به صفر و یک تبدیل شدند. در گام سوم به منظور تعیین سطح هر یک از مؤلفهها، برای هر یک از آن‌ها مجموعه خروجی (دسترسی)، ورودی (پیش نیاز) و اشتراک‌ها تعیین شد. متغیری که مجموعه خروجی و عناصر مشترک آن کاملاً یکسان بود، در سطح اول جای گرفت. پس از تعیین متغیرهای سطح اول، به منظور تعیین سطح دوم، متغیرهای سطح اول را از جدول حذف کرده و با بقیه متغیرها جدول بعدی تشکیل شد. در جدول دوم نیز همانند جدول اول، متغیر سطح دوم مشخص شد و این کار تا تعیین سطح همه متغیرها ادامه یافت. در نهایت ماتریس استاندارد تشکیل شد و در گام چهارم، با توجه به سطوح تعیین شده، الگوی ساختاری تفسیری، ترسیم گردید.
یافته‌ها
اولین یافته‌های تحقیق، ویژگی‌های جمعیت شناختی مشارکت کنندگان در بخش کیفی و نمونه کمی بود نتایج در جدول شماره 2 درج شده است.
جدول 2. ویژگی‌های جمعیت شناختی نمونه تحقیق
ویژگی‌های جمعیت شناختی نمونه کیفی نمونه کمی
فراوانیدرصدفراوانیدرصد
جنسیت مرد 11 11/61 148 73
زن789/385527
تحصیلات کارشناسی 3 67/16 33 16
کارشناسی ارشد789/3813969
دکتری844/443115
سابقه کار کمتر از 10 سال 1 56/5 62 31
بالای 10 سال1744/945828
.با بررسی کتابخانه‌ای و نظرات خبرگان ورزش‌های المپیکی با بهره گیری از روش دلفی در ابعاد روابط بین سازمانی، عوامل هماهنگی بین سازمانی، یکپارچگی سازمانی و مسئولیت مشترک، تعداد 43 شاخص مؤثر بر انسجام بین سازمانی در اجرای خط مشی‌های توسعه ورزش‌های المپیکی در قالب 14 مؤلفه شناسایی شد. جدول شماره 3 مؤلفهها و شاخص‌ها نشان می‌دهد.
جدول3. شاخص‌ها و مؤلفه‌های انسجام بین سازمانی در اجرای خط مشی‌های کمیته ملی المپیک
شاخص‌ها مؤلفهها ابعاد
وجود خطمشیها و روش‌های انجام کار از پیش تعریف و تعیین شده در ورزش‌های المپیکی
ساختار تشکیلاتی یکپارچگی سازمانی
انطباق و اجرای آیین نامه‌ها و اساسنامه کمیته بین المللی المپیک فدراسیونها
وجود خطوط گزارش دهی و روابط عمومی بین کمیته ملی المپیک و فدراسیونها
مشارکت فدراسیونها و ذیفعان در تصمیم‌گیری‌های کمیته ملی المپیک
وجود زیرساخت های مناسب ارتباطی (پهنای باند، اینترنت، اینترانت، تلفن و...) در کمیته ملی المپیک بستر سازی
) GIS, MIS, RIS, …) مناسب بودن وضعیت زیرساخت اطلاعاتی
وجود دیدگاه کل نگرانه در کمیته ملی المپیک
دیدگاه سیستمی
وجود دیدگاه مشترکی میان اقدامات کاری کمیته ملی المپیک، فدراسیونها و دیگر سازمان‌های ذیربط
نزدیکی دیدگاه‌ها و اهداف کمیته ملی المپیک و فدراسیونهای المپیکی
همراستایی اهداف بلند مدت کمیته ملی المپیک و فدراسیونهای المپیکی
رهبری فراسازمانی در کمیته ملی المپیک جهت ساماندهی پراکندگی مدیریت فدراسیونها وحدت مدیریت
مرکز برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری فراسازمانی در کمیته ملی المپیک
تعامل با فدراسیونها
تعامل
تعامل با وزارت ورزش و جوانان
تعامل با سایر سازمان های اثرگذار اجرایی و نظارتی
اساسنامه کمیته ملی المپیک و آیین نامه‌ها و قوانین فدراسیونهای ورزشی در زمینه ارتباطات بین سازمانی روابط رسمی روابط بین سازمانی
برنامه‌ریزی در زمینه ارتباطات بین سازمانی در کمیته ملی المپیک و فدراسیونها
توسعه آموزش ارتباطات در راستای تحکیم انسجام بین سازمانی
عوامل فردی
روابط غیر رسمی
شبکه های غیر رسمی در بین فدراسیونهای المپیکی
عوامل محیطی
کانال های مشترک ارتباطی بین فدراسیون‌هامدیریت ارتباطات
ارتباط مطلوب با رسانه ها جهت انعکاس اخبار صحیح
انتقال اطلاعات بین کمیته ملی المپیک و فدراسیونها و وزارت ورزش و جوانان مدیریت اطلاعات عوامل هماهنگی بین سازمانی
ایجاد بانک جامع اطلاعات ورزشکاران و فدراسیونها
همسویی مسابقات لیگ‌های فدراسیونها با برنامههای کمیته ملی المپیکهمسویی فعالیت‌ها
همسویی اقدامات آموزشی و توسعه‌ای فدراسیونها با اهداف کمیته ملی المپیک
شناسایی دقیق فرایندهای کلیدی در اجرای خط مشی‌های کمیته ملی المپیکمدیریت فرایندهای اجرای خط مشی‌ها
تعیین مکانیزم‌های کنترل فرایندهای اجرایی
اولویت بندی و شفافیت فرایندها در اجرای خط مشی‌های کمیته ملی المپیک
تدوین راهکارها و فعالیت‌های لازم جهت رسیدن به اهداف
تصمیمات مشترک مسئولیت مشترک
تعیین شرح وظایف واحدها در زمینه انسجام بین سازمانی کمیته ملی المپیک با فدراسیونها
تعیین اهداف میان مدت و بلند مدت برای هر کدام از واحدهای کمیته ملی المپیک
شناخت فرصت‌های ایجاد تعامل با فدراسیونهای المپیکی
اولویت‌بندی رشته‌های المپیکی بر اساس شاخص‌های بومی و منطقهای
برگزاری اردوهای داخلی و خارجی
اقدامات مشترک
تأمین منابع مالی
ارائه راهبردهای بهبود عملکرد در کسب نتایج نسبت به ادوار گذشته
اجرای خط مشی‌های مورد توافق
پایش اقدامات سازمان‌های همکارنظارت و پایش اقدامات مشترک
نظارت بر اساس سلسله مراتب
بازخورد متقابل
جهت بررسی و سطح بندی و تعیین ارتباط عوامل اصلی در این پژوهش از روش مدل سازی ساختاری تفسیری استفاده شد. ابتدا جهت تشکیل ماتریس تعامل ساختاری یک ماتریس 14 در 14 شامل مؤلفهها اصلی در اختیار خبرگان قرار داده شد. آن ها بر اساس اصول زیر ماتریس را تکمیل کردند. سپس بر اساس نظر اکثریت، جدول خودتعاملی ساختاری تکمیل گردید. نتایج در جدول شماره 4 درج گردیده است.
جدول 4. ماتریس خود تعاملی ساختاری مؤلفه‌های مؤثر بر انسجام بین سازمانی در اجرای خط مشی‌های کمیته ملی المپیک
I
J کد 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
ساختار تشکیلاتی 1 A A A X X O O A X X V X V
دیدگاه سیستمی 2 O O X X O X O X V V X A
وحدت مدیریت 3 A O X X A V V V V X A
مدیریت فرایندهای اجرای خطمشیها 4 V V O O V V V V X X
اقدامات مشترک 5 A O A A A X A O A
تصمیمات مشترک 6 X A A X X V A A
تعامل 7 A A A X O O X
مدیریت اطلاعات 8 A V V A V X
روابط غیر رسمی 9 V V V O X
روابط رسمی 10 X A X A
مدیریت ارتباطات 11 X V A
نظارت و پایش اقدامات مشترک 12 V A
همسویی فعالیت‌ها 13 A
بستر سازی14
برای به دست آوردن ماتریس دست یابی، نمادهای تعاملی ساختاری بر حسب قواعد زیر به صفر و یک تبدیل شدند. حرف A در ورودی I به صفر و در وردی J به یک، حرف V در ورودی I به یک و در ورودی J به صفر، حرف X در ورودی I و J به یک و O در ورودی I و J به صفز تبدیل شد. سپس به منظور تفکیک نتایج به دست آمده از نظرات خبرگان تحقیق، قدرت نفوذ (امتیاز 1 به دست آمده از سطر) میزان وابستگی (امتیاز 1 به دست آمده از ستون) مشخص گردید. نتایج در جدول شماره 5 درج شده است.
جدول 5. ماتریس دسترسی نهایی مؤلفه‌های مؤثر بر انسجام بین سازمانی در اجرای خط مشی‌های کمیته ملی المپیک
کد 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 قدرت نفوذ
1 1 0 0 0 1 1 0 0 0 1 1 1 1 1 8
2 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 10
3 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 11
4 1 0 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 11
5 1 1 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 4
6 1 1 1 0 1 1 1 0 0 1 1 1 0 0 9
7 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 1 1 0 1 5
8 0 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 9
9 1 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 10
10 1 1 0 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0 8
11 1 0 0 0 1 1 1 0 0 1 1 1 1 0 8
12 0 0 0 0 1 0 0 1 0 1 1 1 1 0 6
13 1 1 1 1 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 8
14 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 13
میزان وابستگی106731113855111311106
نمودار تحلیلی MICMAC از دو محور افقی و عمودی تشکیل شده است. این نمودار برحسب میزان وابستگی و قدرت نفوذ حاصل شده در ماتریس دسترسی نهایی تشکیل می گردد. در تجزیه و تحلیل MICMAC متغیرها بر حسب قدرت هدایت و وابستگی به چهار دسته تقسیم می شوند. گروه اول(خودمختار) شامل معیارهایی هستند که دارای نفوذ و وابستگی ضعیف می باشند.گروه دوم (وابسته) شامل متغیرهایی هستند که دارای نفوذ ضعیف و میزان وابستگی بالا هستند. گروه سوم (پیوندی) شامل متغیرهایی هستند که نفوذ و وابستگی قوی دارند. گروه چهارم (نفوذی) شامل متغیرهایی هستند که دارای قدرت نفوذ بالا و وابستگی ضعیف هستند.
14
1413
12
3411
2910قدرت نفوذ
689
11101،138
7
126
75
54
3
2
1
1413121110987654321
میزان وابستگی
شکل 1. نمودار MICMAC مؤلفه‌های مؤثر بر انسجام بین سازمانی در اجرای خط مشی‌های کمیته ملی المپیک
نتایج نمودار MICMAC مشخص نمود که عوامل 1، 6، 10، 11 و 13 از اثرگذاری و همچنین وابستگی بالایی برخوردارند و در ناحیه پیوندی واقع شده‌اند و مؤلفه‌های 5، 7 و 12 وابستگی بالا و اثرگذاری کمتری برخوردار هستند. بنابراین در ناحیه وابسته واقع شده‌اند. همچنین مؤلفه‌های 2، 3، 4، 8، 9 و 14 در ناحیه نفوذی جا گرفته است. هیچ یک از مؤلفهها در ناحیه خودمختار قرار نگرفته است.
برای تعیین سطح، با استفاده از ماتریس دستیابی مجموعه قابل دستیابی (خروجی) و مجموعه پیش نیاز (ورودی) و عناصر مشترک برای هر عامل تعیین شد. در اولین جدول تکرار، آن عامل، دارای بالاترین سطح (سطح اول) است که مجموعه خروجی و عناصر مشترک آن کاملاً یکسان باشد. پس از تعیین این متغیرها، آن ها (عوامل سطح اول) را از جدول حذف شد، با بقیه متغیرهای باقی مانده جدول بعدی را تشکیل گردید. در جدول دوم نیز همانند جدول اول متغیر سطح دوم را مشخص شد. سپس برای برای تشکیل جدول تعیین سومین سطح، عوامل تعیین شده سطح دوم را از جدول حذف شد و جدول سطح سوم را تشکیل گردید. این کار را تا تعیین سطح همه متغیرها ادامه داده شد. سپس ماتریس استاندارد را تشکیل گردید. نتایج تعیین سطح اول مؤلفه‌های مؤثر بر انسجام بین سازمانی در اجرای خط مشی توسعه ورزش‌های المپیکی در جدول شماره 46درج شده است.
جدول 6. تعیین سطوح مؤلفه‌های مؤثر بر انسجام بین سازمانی در اجرای خط مشی‌های کمیته ملی المپیک
سطوح کد خروجی‌ها ورودی‌ها اشتراک‌ها سطح
سطح یک
11،5،6،10،11،12،13،141،2،3،5،6،9،10،11،131،5،10،11،13-
21،2،5،6،8،10،11،12،132،5،6،10،132،5،6،10،13-
31،3،5،6،7،8،9،10،11،12،133،4،6،7،8،133،6،7،13-
41،3،4،5،6،9،10،11،12،13،144،13،144،13،14-
51،2،5،6،111،3،4،5،6،9،10،11،12،141،2،5،6،111
61،2،3،5،6،7،10،11،121،2،3،4،6،7،8،9،10،11،12،131،2،3،6،7،10،11-
73،6،7،11،143،6،7،8،9،10،11،143،6،7،11،141
83،5،6،7،8،10،11،13،142،3،8،9،12،143،8،14-
91،5،6،7،8،9،10،11،12،141،3،4،9،141،9،14-
101،2،5،6،7،10،11،131،2،3،4،6،8،9،10،11،13،141،2،6،10،11،13-
111،6،7،10،11،12،131،2،3،4،5،6،8،9،10،11،12،141،6،7،10،11،12-
125،8،11،12،131،2،3،4،6،9،10،11،12،13،1411،12،13-
131،2،3،4،10،12،131،2،3،4،8،10،11،12،13،141،2،3،4،10،12،131
142،3،4،5،6،7،8،9،10،11،12،13،141،4،7،8،9،144،7،8،9،14-
سطح دو
11،6،10،11،12،141،2،3،4،6،9،10،111،9،10،11-
21،2،6،8،10،11،122،6،102،6،10-
31،3،6،9،10،11،123،4،6،83،6،13-
41،3،4،6،9،10،11،12،144،144،14-
61،2،3،6،10،11،121،2،3،4،6،8،9،10،11،12،141،2،3،6،10،11،122
83،6،8،10،11،142،3،8،9،12،143،8،14-
91،6،8،9،10،11،12،141،3،4،9،141،9،14-
101،2،6،10،111،2،3،4،6،8،9،10،11،141،2،6،10،112
111،6،10،11،121،2،3،4،6،8،9،10،11،12،141،6،10،11،12-
128،11،121،2،3،4،6،9،10،11،12،1411،12-
143،4،6،8،9،10،11،12،141،4،8،9،144،8،9،14-
سطح سه
11،11،12،141،2،3،4،9،111،9،11-
21،2،8،11،1222-
31،3،9،11،123،4،83-
41،3،4،9،11،12،144،144،14-
83،8،11،142،3،8،9،12،143،8،14-
91،8،9،11،12،141،3،4،9،141،9،14-
111،11،121،2،3،4،8،9،11،12،141،11،123
1211،121،2،3،4،9،11،12،1411،123
143،4،8،9،11،12،141،4،8،9،144،8،9،14-
سطح چهار
11،141،2،3،4،91،9-
21،2،822-
31،3،91،3،4،81،3-
41،3،4،9،144،144،14-
83،8،142،3،8،9،143،8،144
91،9،141،3،4،9،141،9،144
143،4،8،9،141،4،8،9،144،8،9،14-
سطح پنج
11،141،2،3،41-
21،222-
31،31،3،41،35
41،3،4،141،4،141،4،14-
143،4،141،4،144،14-
سطح شش
11،141،2،41-
21،222-
41،4،141،4،141،4،146
144،141،4،144،146
سطح هفت
111،217
21،2227
مدل ساختاری تفسیری مؤلفه‌های مؤثر بر انسجام بین سازمانی در اجرای خط مشی کمیته ملی المپیک بر حسب سطوح حاصل شده در جدول شماره 6 به ترتیب از بالا به پایین تنظیم شده‌اند. در پژوهش حاضر مؤلفهها در 7 سطح در شکل شماره 2 نمایش داده شده است.
.
شکل 2. مدل ساختاری تفسیری مؤلفه‌های مؤثر بر انسجام بین سازمانی در اجرای خط مشی‌های کمیته ملی المپیک
بحث و نتیجه گیری
هدف از تحقیق حاضر، ارائه مدل انسجام بین سازمانی در اجرای خط‌مشی‌های کمیته ملی المپیک بود. یافته های تحقیق نشان داد که 43 شاخص در قالب مؤلفه‌های ساختار تشکیلاتی، دیدگاه سیستمی، وحدت مدیریت، مدیریت فرایندهای اجرای خطمشیها، اقدامات مشترک، تصمیمات مشترک، تعامل، مدیریت اطلاعات، روابط غیر رسمی، روابط رسمی، مدیریت ارتباطات، نظارت و پایش، اقدامات مشترک، همسویی فعالیت‌ها و بستر سازی بر انسجام بین سازمانی در اجرای خط‌مشی‌های کمیته ملی المپیک در موفقیت ورزش‌های المپیکی مؤثر هست. گیاه شناس بن بازاری و همکاران (1399) تعدد نهادهای تصمیمگیر در ورزش ایران منجر به عدم تحقق مطلوب برنامههای پنج ساله شده و فعالیت‌های موازی، فقدان هم افزایی نهادهای تاثیرگذار در ورزش و ضعف در بسترسازی ورزش قهرمانی را چالش‌های اجرای خطمشی ورزش ایران میدانند. همچنین یافته‌های این تحقیق با یافته‌های ساگر و گوفن (2022)، خسنیس و همکاران (2021)، جوادی‌پور و همکاران (1396) و بابایی و ابراهیمی (1395) همخوان است. اما با یافته‌های دیگر تحقیقات همخوانی مشاهده نشد. دلیل این فقدان همخوانی تفاوت در ماهیت تحقیق آن‌ها با تحقیق حاضر بود. هرچند که تحقیق‌های مرور شده در ارتباط با خط مشی و اغلب در سازمان ورزشی بود اما به انسجام بین سازمانی پرداخته نشده بود. از طرفی در زمینه هماهنگی بین سازمانی، ارتباطات بین سازمانی و یکپارچگی که نزدیک به انسجام سازمانی هستند تحقیقات اندکی انجام شده است. اما همین تحقیقات اندک نیز در سازمان‌های غیر ورزشی انجام شده است، نقطه عطف و جدید بودن این تحقیق در زمینه انسجام بین سازمانی بود که دارای نوآوری است و برای هموار نمودن مسیر توسعه ورزش‌های المپیکی مثمر ثمر خواهد بود. انسجام عمودی موجب یکپارچگی و منسجم شدن یک سازمان خواهد شد. اما انسجام افقی موجب هم‌افزایی و وحدت مدیریت در چند سازمان که هدف مشترکی را دنبال می کنند، خواهد شد. هماهنگی و انسجام افقی در توسعه ورزش‌های المپیکی، موجب تسهیل در انجام فرایند امور ورزش در 28 فدراسیون ورزشی، کمیته ملی المپیک و وزارت ورزش و جوانان و در برخی زمینه‌ها مثل اعزام کاروان‌ها موجب افزایش هماهنگی وزارت امور خارجه و شورای برون مرزی نیز خواهد شد. به همین دلیل شناسایی مؤلفهها و شاخص‌های انسجام بین سازمانی موجب افزایش آگاهی مدیران و اهمیت این مقوله خواهد شد. در این تحقیق در ابعاد یکپارچگی سازمانی، ارتباطات بین سازمانی، هماهنگی بین سازمانی و مسئولیت‌های مشترک، تعداد 43 شاخص در قالب 14 مؤلفه شناسایی گردید و از آن‌جا که تمرکز مدیران به صورت همزمان بر همه شاخص‌ها و مؤلفهها عملأ امکان‌پذیر نخواهد بود، بدیهی است که می‌بایست مؤلفه‌هایی که از ویژگی اثرگذاری بالاتری برخوردارند، مورد توجه قرار بگیرد تا در زمان و فرصت مناسب و مهیا شدن بستر و شررایط به مؤلفه‌های دیگر نیز پرداخته شود و به اهداف مد نظر دست یافت. در این تحقیق برای تعیین و مشخص نمودن مؤلفه‌های اثرگذار و هدایتگر به عنوان اولویت تصمیم گیری و اقدام از روش مدلسازی ساختاری تفسیری استفاده شده است. براساس یافته‌ها مؤلفه‌های انسجام بین سازمانی در اجرا خطمشی ورزش‌های المپیکی در هفت سطح قرار گرفتند. بنابرانی ابتدا به بررسی مؤلفه‌های سطح اول و سپس به مؤلفه‌های سطوح میانی (سطوح دوم تا ششم) پرداخته می‌شود و در نهایت، مؤلفه‌های قاعده مدل مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
بر اساس یافته‌های تحقیق در سطح اول مدل به دست آمده از تحلیل مدل‌یابی ساختاری تفسیری، مؤلفه‌های تعامل، اقدامات مشترک و همسویی فعالیت‌ها قرار گرفته‌اند. گیاه شناس بن بازاری و همکاران (1399) در تحقیق خود اشاره کردند که تعدد نهادهای تصمیمگیر در ورزش ایران منجر به عدم تحقق مطلوب برنامههای پنج ساله شده است. همچنین یافته‌های این تحقیق با یافته‌های خسنیس و همکاران (2021)، سجادی و همکاران (1400)، بابایی و ابراهیمی (1395) و ضرغام بروجنی و بذرافشان (1393) همخوان است. مؤلفه‌های سطح اول در مدل ساختاری تفسیری، ویژگی اثرپذیری آن‌ها از ویژگی اثرگذاری آن‌ها بیشتر است. تحقق این مؤلفهها به شدت وابسته به تحقق مؤلفه‌های سطوح پایین مدل خواهد بود. بنابراین می‌توان گفت که این مؤلفهها بسیار مهم هستند اما در اولویت اقدام مدیران قرار ندارند. چون در وهله اول مدیران ضرورت دارد بر مؤلفه‌های سطوح پایین مدل تمرکز شود. اما در عین حال علاوه بر مؤلفه‌های قاعده مدل، شاخص‌های تعامل با فدراسیونها، وزارت ورزش و جوانان و سایر سازمان‌ای اثرگذار اجرایی و نظارتی، برگزاری اردوهای داخلی و خارجی و همچنین تأمین منابع مالی، راهبردهای بهبود عملکرد در کسب نتایج و نیز اجرای خط مشی‌های مورد توافق و همسویی مسابقات لیگ‌های فدراسیونها با برنامههای کمیته ملی المپیک و همسویی اقدامات آموزشی و توسعه‌ای فدراسیونها با اهداف کمیته ملی المپیک در دستیابی به این سه مؤلفه (تعامل، اقدامات مشترک و همسویی فعالیت‌ها) بسیار سازنده و مؤثر خواهد بود. بنابراین شایسته است که فدراسیونهای ورزش در برگزاری لیگ‌های خود علاوه بر مد نظر قرار دادن تقویم اجرایی فدراسیون جهانی و قاره‌ای رشته یا رشته‌های ورزشی خود و آماده نمودن ورزشکاران نخبه، با کمیته ملی المپیک نیز تعامل داشته باشند و در بهترین شرایط ممکن و حداکثر همکاری ورزشکاران خود را برای بازیهای المپیک آماده نمایند و تمام تلاش خود را در راستای هدف واحد و کمک به مدیریت واحد و انسجام افقی بین سازمانی به کار گیرند. چرا که امروزه مهمترین رویدادهای ورزشی، بازیهای المپیک است و موفقیت بیش از پیش کاروان ورزشی ایران به غرور ملی مردم و توسعه ورزش قهرمانی و همگانی کشور کمک خواهد کرد.
بر اساس یافته‌ها در سطح دوم تحقیق، روابط رسمی و تصمیمات مشترک، در سطح سوم، نظارت و پایش اقدامات مشترک و مدیریت ارتباطات، در سطح چهارم، روابط غیر رسمی و مدیریت اطلاعات، در سطح پنجم، وحدت مدیریت و در سطح ششم نیز مدیریت فرایندهای اجرای خطمشیها و بسترسازی قرار گرفته‌اند. یافته‌های این تحقیق با یافته‌های ساگر و گوفن (2022)، خسنیس و همکاران (2021)، جوادی‌پور و همکاران (1396) و بابایی و ابراهیمی (1395) همخوان است. سلسله مراتب اثرگذاری در مدل ساختاری تفسیری از پایین به سمت بالای مدل است. بنابراین مؤلفه‌های سطوح میانی از قاعده مدل (پایین‌ترین سطح) تأثیرپذیری دارند و بر مؤلفه‌های سطح اول اثرگذار هستند. بدیهی است که میزان اثرگذاری مؤلفه‌های سطوح دوم تا ششم این تحقیق متفاوت است. هرچه مؤلفه‌ای متمایل به پایین مدل باشد از اثرگذاری و هدایتگری بالاتری برخوردار است و هرچه نزدیکتر به سطح اول قرار داشته باشد، نشان دهنده این است که ویژگی اثرگذاری کمتر و ویژگی اثرپذیری بالاتری دارد. نظارت و پایش اقدامات مشترک و مدیریت ارتباطات، روابط غیر رسمی و مدیریت اطلاعات، مؤلفه‌های سطوح سوم و چهارم مدل تحقیق حاضر هستند. این مؤلفهها به دلیل این که از ویژگی اثرگذاری و اثرپذیری مطلوب برخوردارند و می‌توان گفت که از کنش و واکنش مطلوبی برخوردار هستند، نباید مورد غفلت واقع شوند. هرچند که در اولویت اول اقدام مدیران قرار ندارند اما ضرورت دارد که به اقتضای زمان و موقعیت مناسب مورد توجه قرار گیرد. در غیر این صورت ممکن است خسارات جبران ناپذیری به سازمان وارد کند. اما در ارتباط با مؤلفه‌های سطوح پنجم و ششم در این تحقیق می‌توان گفت که پس از تمرکز بر مؤلفه‌های سطح هفتم به عنوان سطح زیربنایی و قاعده مدل، توجه به این مؤلفهها (وحدت مدیریت، مدیریت فرایندهای اجرای خطمشیها و بسترسازی) ضرورت دارد. بنابراین اقداماتی از قبیل شناسایی دقیق فرایندهای کلیدی، اولویت بندی و شفافیت فرایندها، وجود زیرساخت های مناسب ارتباطی و اطلاعاتی و رهبری فراسازمانی در کمیته ملی المپیک جهت ساماندهی پراکندگی مدیریت فدراسیونها به تقویت انسجام بین سازمانی در کمیته ملی المپیک کمک زیادی خواهد کرد.
دیدگاه سیستمی و ساختار تشکیلاتی دو مؤلفه زیربنایی مدل انسجام بین سازمانی در اجرای خط‌مشی‌های ورزش‌های المپیکی هستند. یافته‌های این پژوهش با یافته‌های ساگر و گوفن (2022)، شیخ الاسلام و همکاران (1396) و بابایی و ابراهیمی (1395) همخوان است. همچنین سجادی و همکاران (1400) نیز به همکاری نکردن برخی از فدراسیونها در ارائه اطلاعات دقیق دربارۀ ورزشکاران را از جمله چالش‌ها و موانع پیش روی کاروان ورزشی ایران در بازیهای المپیک عنوان کردند که بیانگر وجود کم‌رنگ بودن دیدگاه مشترک میان اقدامات کاری کمیته ملی المپیک و فدراسیونها است. مؤلفه‌های سطح هفتم در این پژوهش در اولویت اول اقدام و تصمیم مدیران المپیک برای تقویت انسجام بین سازمانی در اجرای خطمشیها قرار دارند. دستیابی به این مؤلفهها انکان تحقق دیگر مؤلفهها در سطوح بالاتر را تسهیل و هموار خواهد کرد. بنابراین شایسته است که توجه به شاخص‌های وجود خطمشیها و روش‌های انجام کار از پیش تعریف و تعیین شده، انطباق و اجرای آیین نامه‌ها و اساسنامه کمیته بین المللی المپیک فدراسیونها، وجود خطوط گزارش دهی و روابط عمومی بین کمیته ملی المپیک و فدراسیونها، مشارکت فدراسیونها و ذیفعان در تصمیم‌گیری‌های کمیته ملی المپیک، وجود دیدگاه کل نگرانه در کمیته ملی المپیک، وجود دیدگاه مشترکی میان اقدامات کاری کمیته ملی المپیک، فدراسیونها و دیگر سازمان‌های ذیربط و همراستایی اهداف بلند مدت کمیته ملی المپیک و فدراسیونهای المپیکی در اولویت اقدامات کمیته ملی المپیک قرار گیرد تا به نحو بهتر و کم چالش‌تری، انسجام بین سازمانی بین کمیته ملی المپیک و فدراسیون‌هایی که ورزش‌های قهرمانی و حرفه‌ای المپیکی دارند ایجاد و استحکام یابد. چنانچه این انسجام اتفاق بیفتد، اجرای خط‌مشی‌های کمیته ملی المپیک که مأموریت‌های این سازمان محسوب می‌شوند تحقق خواهند یافت و اثرات موفقیت کمیته ملی المپیک در این زمینه، موجب افزایش و استمرار افتخارات ورزشکاران در میادین بین المللی، رونق ورزش، افزایش انگیزه جوانان و غرور ملی خواهد شد.
نتایج تحقیق حاضر نشان داد که دیدگاه سیستمی در سطح هفتم مدل تحقیق قرار گرفته است. بنابراین پیشنهاد می‌شود تا برنامه‌ها و اهداف کلان فدراسیونها (در صورت وجود برنامه راهبردی) بازنگری شود و یا چنانچه برنامه‌ای تدوین نکرده‌اند در تدوین برنامه و تعیین اهداف کلان، اهداف مندرج در اساسنامه کمیته ملی المپیک مد نظر قرار گرفته و همراستا با برنامههای کمیته ملی المپیک تدوین و اجرا گردد. همچنین براساس یافته‌ها مؤلفه ساختار تشکیلاتی نیز بایتی در اولویت اول اقدام و تصمیم مسئولان ورزش‌های قرار گیرد. بنابراین پیشنهاد می‌گردد که تصمیم گیری‌های مهم کمیته ملی المپیک، با حضور مدیران و متخصصان فدراسیونهای المپیکی برگزار شود و خطمشیها و روش‌های انجام کار در ورزش‌های المپیکی تعیین و به صورت یکپارچه و منسجم اجرا گردد.
در انجام این تحقیق، به دلیل پراکندگی فدراسیونها و مشغله زیاد مسئولین برخی فدراسیونها، به ویژه رؤسای فدراسیونها، جمع آوری داده‌ها طولانی شد. همچنین برای تشریح مفهوم انسجام سازمانی (انسجام عمودی در یک سازمان) و انسجام بین سازمانی (انسجام افقی) لازم بود برای تعدادی از مشارکت کنندگان به تفصیل شرح داده شود تا داده دقیق‌تر و مرتبط‌تری جمع آوری شود.
در سازمان‌های ورزشی، تحقیقات اندکی در رابطه با انسجام سازمانی انجام شده بود. اما در رابطه با انسجام بین سازمانی برای چند سازمان که با اهداف و مأموریت‌های مشترک تحقیقی انجام نشده بود و ایجاد انسجام بین سازمانی (انسجام افقی) و تلفیق آن با انسجام سازمانی در کمیته ملی المپیک، ضمن نوآوری و جدیدی بودن، موجب کاهش اختلافات کمیته ملی المپیک با فدراسیونها و وزارت ورزش و جوانان خواهد شد و بسیاری از چالش‌ها رفع خواهد شد و در نهایت، بهبود عملکرد و نتیجه گیری موفقیت آمیزتری را در پی خواهد داشت.
در پایان از همکاری صمیمانه حوزه دبیرکل کمیته ملی المپیک و کارشناسان متخصص این سازمان و نیز سرپرست ادوار کاروان ورزشی جمهوری اسلامی ایران تقدیر و تشکر به عمل می‌آید.
منابع
- بابایی، مهناز؛ ابراهیمی، سعید (1395) بررسی و بررسی مولفه‌های مدیریت یکپارچه در شهر اصفهان، مجله اختاز شهری، دوره 1، شماره 1، ص 35-54.
- تاریخچه کمیته ملی المپیک ایران (1400)، تاریخچه کمیته ملی المپیک، سایت کمیته ملی المپیک ج. الف. ایران
- ترکیان، مهدی؛ دانش فرد، کرم اله; ولیخانی، ماشاالله (1401) توسعه مدل انسجام بین سازمانی در اجرای خط‌مشی‌های مدیریت بحران، پایان نامه دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، گروه علوم و تحقیقات.
- جوادی پور، محمد؛ رهبری، سمیه (1396) شناسایی مؤلفه‌های مؤثر بر سیاسی شدن ورزش همگانی در ایران. فصلنامه سیاست علمی و ترویجی علم و فناوری، دوره 7، شماره 2، 78-87.
- حاجی پور، ابراهیم؛ فروزنده،لطف الله؛ دانایی فرد، حسن؛ فانی، اصغر (1394) طراحی مدل آسیب شناسی اجرای خط‌مشی‌های عمومی در ایران، فصلنامه مدیریت نظامی، دوره 15، شماره 3، ص 1-23.
- خسروی زاده، اسفندیار؛ حمیدی، مهرزاد؛ یداللهی، جهانگیر؛ خبیری، محمد (1388) شناسایی قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدید های کمیتة ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران و تنگناها و چالش های فراروی آن، مدیریت ورزشی، شماره 1، ص 19-35.
- خوراکیان، علیرضا؛ نیکخواه فرخانی، زهرا؛ بوستانی‌راد، مینا؛ لقمانی دوین، شکوفه (1398) تبیین و طبقه بندی مولفه های انسجام سازمانی، مطالعات رفتار سازمانی، دوره 8، شماره 2، ص 83-124.
- رمضانی‌نژاد، رحیم؛ هژبری، کاظم (1396) مبانی توسعه ورزش و کاربرد آن در ورزش ایران، فصلنامه مجلس و راهبرد، دوره 24، شماره 91، ص 233-263
- رنگریز، حسن خیراندیش، مهدی؛ لطیفی جلیسه، سلیمه (1397) بررسی موانع اجرای خط‌مشی‌های عمومی در سازمان‌های دولتی با استفاده از روش فراترکیب، سیاست عمومی، دوره 4، شماره 1، ص، 127-142.
- زارعیان، حسین؛ الهی، علیرضا؛ سجادی، سیدنصرالله؛ میرحسین، پدرام (1395) نمؤلفه های پیش بینی کننده موفقیت کشورهای شرکت کننده در بازی های المپیک در بازی های المپیک، مطالعات مدیریت ورزشی، 35، 137-162
- سجادی، سید نصرالله؛ چالش‌ها و موانع پیش روی کاروان ورزشی جمهوری اسلامی ایران در اعزام به بازیهای المپیک، مطالعات مدیریت ورزشی، دوره 13، شماره 65، ص 15-34.
- شیخ الاسلام، نجمه؛ دانش فرد، کرم اله؛ کردنائیج، اسداله؛ مرتضوی، مهدی (1396) واکاوی موانع هماهنگی بین سازمان‌های بخش عمومی ایران: پژوهش کیفی، مدیریت سازمان‌های دولتی، دوره 5، شماره 4، ص، 14-30.
- ضرغام بروجنی، حمید؛ بذرافشان، مرتضی (1393) بررسی عوامل مؤثر بر اجرای خط‌مشی‌های گردشگری جمهوری اسلامی ایران، برنامه ریزی و توسعه گردشگری، دوره 3، شماره 9، ص 31-51.
- طاهرخانی، حسین؛ شریفی فر، فریده؛ نیک بخش، رضا (1398) ارائه مدل سیاست های زیست محیطی در ورزش بر اساس الگوی پارادایم، پژوهش های معاصر در مدیریت ورزشی، دوره 9، شماره 18، ص 123-140
- عیدی، حسین؛ عسگری، بهمن (1394) ارزیابی عملکرد ایران در بازیهای المپیک در مقایسه با رقبا، دوفصلنامه مطالعات مدیریت ورزشی، دوره 7، شماره 32، 33-49.
- عیدی، حسین؛ عباسی، همایون؛ نظری، فرهاد؛ عیدی پور، کامران (1393) ارزیابی و تحلیل عملکرد ورزشکاران ایران در بازیهای المپیک تابستانی، پژوهش‌های کاربردی در مدیریت ورزشی، دوره 2، شماره 4، ص 91-101.
- قره داغی، رستم؛ موسی خانی، مرتضی؛ گیوریان، حسن (1397) شناسایی و اولویت بندی مؤلفه های مشارکت کارکنان در اجرای خط‌مشی‌های عمومی در شهرداری‌های کشور، خطمشی گذاری عمومی در مدیریت، دوره 9، شماره 31، ص 1-17
- قلی‌پور، رحمت الله؛ دانایی فرد، حسن؛ زارعی متین، حسن؛ جندقی، غلامرضا (1390) ارائه مدلی برای اجرای خط‌مشی‌های صنعتی; مطالعه موردی در استان قم، مدیریت فرهنگ سازمانی، دوره 9، شماره 2، 103-130.
- گیاه شناس بن بازاری، جواد؛ ساعی، احمد؛ زیباکلام، صادق؛ ملک محمدی، حمیدرضا (1398) خط‌مشی‌گذاری ورزشی ایران با تاکید بر مقامات تصمیم گیری چندگانه، پژوهش های معاصر در مدیریت ورزشی، دوره 9، شماره 18، ص 65-76.
- گیاه شناس بن بازاری، جواد؛ ساعی، احمد؛ زیباکلام، صادق؛ ملک محمدی، حمیدرضا (1399) بررسی خطمشی گذاری ورزشی در ایران بر اساس الگوی مراجع تصمیم گیری پیرمولر، فصلنامه سیاست گذاری عمومی در مدیریت، دوره 11، شماره 4، ص 29-48
- مافی، هادی؛ خستو، مریم (1397) بررسی تأثیر بازیهای المپیک بر ساختار اقتصادی- اجتماعی و زیست محیطی شهرهای میزبان، پنجمین همایش ملی معماری و شهرسازی ایران در انتقال آثار و ایده‌ها، تهران.
- مجیدپور، مهدی؛ نامداریان، لیلا (1394) شناسایی موانع اجرای اسناد سیاست علم و علم کشور، مدیریت نوآوری، دوره4، شماره 4، ص 60-30.
- ناصح، مهتاب؛ جلالی فراهانی، مجید (1398) چارچوب نظری خطمشی ملی ورزش با رویکرد ورزش تربیتی، مدیریت ورزشی، دوره 11، شماره 3، ص 410-395
- Baccarani C., Golinelli M. (2015) The non – existent firm: relations between corporate image and strategy. Italian Journal of Management; 33(97): 313 – 323, 2015.
- Birkland, A. (2020) An Introduction to the Policy Process Theories, Concepts, and Models of Public Policy Making, 5th Edition, Copyright Year 2020, ISBN 9781138495616, Published July 3, 2019 by Routledge, 448 Pages 38 Color & 7 B/W Illustrations.
- Bolaji, S.D. (2014). Intent to action: overcoming the barriers to universal basic education policy implementation in Nigeria. A doctoral thesis submitted to the graduate research school of Edith Cowan University, Western Australia.
- Bullock, H., Lavis, J., Wilson, M. (2021) Understanding the implementation of evidence-informed policies and practices from a policy perspective: a critical interpretive synthesis, Implementation Science volume 16, Article number: 18 (2021)
- DE Bossher, V., Simon, SH, Hans, W and Maarten, V. (2016). Convergence and divergence of elite sport policies: is there a one-size-fits-all model to develop international sporting success? Journal of Global Sport Management,1 (3-4), 70-89.
- Faisal, M., Banwet, D.K. and Shankar, R. (2006). Supply chain risk mitigation: modelling the enablers, Business Process Management, 12(4): 535-552.
- Ferguson, K., Hassan, D & Kitchin, P. (2023) Policy transition: public sector sport for development in Northern Ireland, International Journal of Sport Policy and Politics, Volume 15, Issue 1
- Hirsch, C. (2017) Makers and shapers of environmental policy making: Power and participation in forest legislation in Bolivia, Journal of Rural Studies, 2017, 50(4): 148-158
- Iyanda, K, A. & Bello, S, D. (2016) Problems and Challenges of Policy Implementation for National evelopment. Research on Humanities and Social Sciences. 2016, 6 (15): 60-65.
- Khasnis,U., Toering,T., Collins, D. (2021) Policy implementation in Indian Olympic sport: International Journal of Sport Policy and Politics, 2021. 13(4): 623-640.
- Masterelgziz, Bar & Homz.(2009).Event management and sport clubs system in England, Sport
Management Review,12(3),113-136
- Mittag, J. & Naul, R. (2021), EU sports policy: assessment and possible ways forward, European Parliament, Research for CULT Committee – Policy Department for Structural and Cohesion Policies, Brussels
- Peers, P., Joseph, J., Chen, CH. (2023) An intersectional Foucauldian analysis of Canadian national sport organisations’ ‘equity, diversity, and inclusion’ (EDI) policies and the reinscribing of injustice, International Journal of Sport Policy and Politics, Published online: 27 Feb 2023
- Sager, F., & Gofen, A. The polity of implementation:Organizational and institutional arrangements in policy implementation.Governance, 2022, 35(2): 347–364.
- Stillman, R. (2021). Public Aministration (Concept and Cases). Houghton Mifflin.
- Ugwuanyi, B. I & Emma E.O. (2013). The Obstacle to effectivie policy implemention by the public bureaucracy in developing nations: the case of Nigeria. Kuwait Chapter of Arabian Journal of Business and Management Review. 2 (7), 100-128.
)