Document Type : Original Article
Authors
1 Ph.D.student of sport management,Karaj Branch , Islamic Azad University, karaj , Iran
2 Associate professor of sport Management, karaj Branch, Islamic Azad University, karaj, Iran
3 Assistant Professor, Sports Management Department, Karaj Branch, Salami Azad University, Karaj, Iran
4 Assistant Professor of Sports Management Department, Central Tehran Branch, Salami Azad University, Tehran, Iran
Abstract
The current research was carried out with the aim of providing a model for improving preparation, exploration and exploitation of technology using the capacities of digital transformation and electronic preparation in knowledge-based sports businesses. The research method was survey type. The statistical population of this research included managers and employees of knowledge-based sports businesses. Based on Cochran's sample size formula, 384 people were identified as the research sample. Then, using available sampling method, the target sample was selected and by removing invalid questionnaires, analyzes were performed on 338 people. The research tool was a standard questionnaire. In order to analyze the data, the method of structural equations was used. The whole process of data analysis was done in SPS and PLS software. The results of this research showed that electronic preparation has a significant effect on preparation (0.332), exploration (0.346) and exploitation (0.332) in knowledge-based sports businesses. The results of this research also showed that digital transformation has a significant impact on preparation (0.614), exploration (0.502) and exploitation (0.609) in knowledge-based sports businesses. The results of this research showed that the current research model has a good fit. In order to improve readiness, exploration and exploitation of technology, it should use the capacities of digital transformation and electronic readiness.
Keywords
ارائه مدل بهبود آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری فناوری با استفاده از ظرفیت‌های تحول دیجیتال و آمادگی الکترونیک در کسب وکارهای ورزشی دانشبنیان
احمد کریمی پور[1]
مهدی کهندل[2]
حسین عبدالملکی[3]
سید نعمت خلیفه[4]
تاریخ دریافت مقاله: 10/09/1401
تاریخ پذیرش مقاله: 30/02/1402
مقدمه
از دیدگاه کسب‌وکار الکترونیک، اقتصاد جدید را به‌عنوان یک بازار جهانی تعریف میشود که در آن تراکنش‌های تجاری در زمان واقعی، شبانه‌روزی، با کالاهای دیجیتالی انجام میشود که میتوانند به صورت انبوه بر اساس نیازهای هر مشتری سفارشی شوند و فوراً به مشتری تحویل داده شوند (امبولی[5] و همکاران، 2022: 773). بدون توجه به مکان رقابت‌پذیری، توسعه اقتصادی به توانایی یک کشور، شرکت و سازمان برای دستیابی به ابعادی شامل فوریت، واسطه‌گری مجدد، دانش و نوآوری، ادغام/شبکه کاری و مجازی‌سازی میباشد (گنگ و دو[6]، 2022: 308). فناوری شرکتها را قادر می‌سازد تا به استراتژی‌های بلادرنگ، مانند کاهش زمان چرخه تولید، افزایش سرعت تحویل از طریق بزرگراه‌های دیجیتال و سفارشی‌سازی محصول یک‌به‌یک دست یابند (هاکر[7] و همکاران، 2021: 127). یکپارچهسازی و کار اینترنتی یکی دیگر از محرک‌های مهم اقتصاد دیجیتال جدید است (دویودی[8] و همکاران، 2021: 3). فناوری‌های اینترنتی به شرکتها اجازه میدهد تا زنجیره تأمین را فراتر از مرزهای فیزیکی سنتی خود گسترش دهند (میتالو[9] و همکاران، 2018: 299). وب سرورها، به‌عنوان پنجره‌های الکترونیکی شرکت، میتوانند به‌عنوان پلت فرمی برای یکپارچهسازی سیستم‌های اطلاعات مدیریت مرسوم، مانند پایگاه‌های داده مدیریت مشتری، برنامه‌های کاربردی تولید و موجودی و سیستم‌های حسابداری، برای ارائه خدمات یکپارچه و شخصی به مشتری آنلاین استفاده شوند (اولسون[10] و همکاران، 2021: 286).
دهه گذشته شاهد ظهور مجموعه متنوعی از فناوری‌ها، پلتفرم‌ها و زیرساختهای دیجیتال بوده است که شیوه زندگی و کار ما را تغییر داده است. سازمانها از بخش‌های خصوصی و دولتی و تقریباً همه صنایع به اکتشاف سوق داده‌شده‌اند و اغلب چاره‌ای جز پذیرش فناوری‌های پیشرفته و کاربردهای آن نداشته‌اند. این فرآیند غالباً شامل دگرگونی عملیات کلیدی کسب‌وکار بوده و در نتیجه بر فرآیندها، محصولات و خدمات و همچنین ساختارها و مفاهیم مدیریتی تأثیر می‌گذارد (یلماز[11] و همکاران، 2022: 697). شکلگیری فناوری‌های نوین منجر به ایجاد ظرفیت‌هایی در کسب‌وکارها شده است که بهره‌گیری از آن را تبدیل به یک ضرورت کرده است (لامپکین[12] و همکاران، 2004: 162). بهطور خاص، مفاهیم نوآوری و کارآفرینی به روشهای قابل توجهی تغییریافته است که پیامدهای سازمانی و سیاستی گسترده‌ای دارد؛ بنابراین، اکتشاف، ادغام و بهرهبرداری از فناوری‌های دیجیتال جدید به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای کسب‌وکارها و جامعه در محیط کنونی تبدیل‌شده است، بدون اینکه هیچ بخش یا سازمانی از اثرات آن مصون باشد (فان[13]، 2003: 583). امروزه شرکتها در حوزه فناوری و تحقیق؛ سعی در توانمندسازی خود جهت آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری فناوری دارند. به صورتی که ایجاد بسترهایی در جهت آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری فناوری میتواند زمینه جهت عملکرد مالی مطلوب را نیز فراهم نماید (فلیوربوم[14] و همکاران، 2019: 5).
در جهت شکلگیری آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری فناوری؛ نیاز است تا بستر فنی، ذهنی و انسانی در این خصوص شکل گیرد. اگرچه همواره در جهت شکلگیری آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری فناوری به مسائل فنی و زیرساختی توجه شده است اما لازم است تا سایر حوزه های ذهنی و انسانی مربوط به این بخش را نیز مدنظر قرار داد. به‌عنوان مثال آمادگی الکتروینی یکی از متغیرهای مهمی میباشد که در صورت عدم وجود آن؛ امکان تحول فناوری در کسب‌وکارها وجود نخواهد داشت (کوزولینو[15] و همکاران، 2018: 1168). آمادگی الکترونیکی به ظرفیت و وضعیت آمادگی یک کشور برای حضور در دنیای الکترونیک اشاره دارد. به صورت کلی آمادگی الکترونیک سطح دانش یا توانایی لازم برای درک و پیاده‌سازی فناوری یا اطلاعات دیجیتال میباشد (لیونگ و سونگ[16]، 2018: 76). مفهوم آمادگی الکترونیکی مهم است زیرا سطح آن میتواند پیش‌بینی کننده قوی برای عملکرد یک سازمان در اقتصاد جدید باشد (برینان[17] و همکاران، 2020: 52). ارزیابی آمادگی الکترونیکی به سیاست‌گذاران؛ ارزیابی دقیقی از رقابت‌پذیری اقتصادشان نسبت به همتایان بینالمللی آن ارائه میدهد. علاوه بر این، تفکیک شاخص‌ها به تحلیلگران سیاست اجازه میدهد تا نقاط قوت و ضعف را مشخص کنند، بنابراین چشم‌اندازی متعادل در هدایت یک کشور، سازمان و شرکت از طریق تحول دیجیتال ارائه می‌دهند (ایوانس[18]، 2001: 9).
تحول دیجیتال نیز دیگر مسائل مهم در حوزه توسعه فناوری در کسب‌وکارها میباشد. تحول دیجیتال ادغام فناوری‌های دیجیتال در همه زمینه‌های مختلف یک کسب‌وکار است که شیوه کار و ارائه ارزش به مشتریان را تغییر میدهد (ژای، یانگ و چن[19]، 2022: 3). همچنین به معنی یکپارچهسازی فناوری‌های دیجیتال با تمامی زمینه‌های کسب‌وکار تعریف شده است و بر تغییر نحوه انجام عملیات و ارزشگذاری بر مشتری متمرکز است و به ایجاد تغییرات فرهنگی- سازمانی برای مقابله با چالش‌های موجود نیز می‌پردازد (النویمی، سینق، رین، بودهاور و وروبویو[20]، 2022: 636). در تعریفی دیگر، تحول دیجیتال یک تغییر فرهنگی، سازمانی و عملیاتی در یک صنعت، سازمان یا اکوسیستم از طریق یکپارچهسازی هوشمندانه فنآوریهای دیجیتال، فرآیندها و شایستگی‌های در تمام سطوح و عملکردی همگرا در یک مسیر استراتژیک مشخص است (کراوس، دورست، فریرا، ویجا، کایلر و وینیمان[21]، 2022: 4) که از چهار بعد تحول فرایندهای سازمانی[22]، تحول مدل کسب‌وکار[23]، تحول دامنه کسب‌وکار[24] و تحول فرهنگی و سازمانی[25] تشکیل‌شده است (آندرسون، موین، ماهرینگ، تیگلند و ونبرگ[26]، 2018: 42). در نتیجه شرکتها، سازمانها و کسب‌وکارها لازم است بهطور همزمان به تحول دیجیتال در ابعاد مختلف، ازجمله استراتژی ها، ساختارهای سازمانی، عملیات و فرهنگ خود بپردازند (فیشر، ایمگروند، جانیسچ و وینکلمن[27]، 2020: 5).
مطالعات گذشته نشان میدهد که اقدامات تحول دیجیتال شامل استفاده از فنآوریهای دیجیتالی برای ارتقاء همکاریهای داخلی و خارجی (سینگ و هس[28]، 2017: 3)، بازنگری مدلهای تجاری (لی[29] و همکاران، 2017: 1130) و تغییر فرهنگ‌سازمانی برای بهبود عملکرد است (ویال[30]، 2019: 119)؛ و اینترنت اشیا، رایانش ابری، اپلیکیشن‌های موبایل، رسانه‌های اجتماعی، واقعیت مجازی و افزوده، تحلیل‌گری داده، هوش مصنوعی و بلاک‌چین از مهم‌ترین انواعِ فناوری‌های تحول‌آفرین هستند (یو، فلچر و بویک[31]، 2022: 2). با این حال ایجاد دگرگونیهای دیجیتال در کسب‌وکار و سازمان به‌سادگی استفاده از فناوری نیست؛ بنابراین کسب‌وکارها باید ابزارهای مناسب، برای جاریسازی و اندازهگیری تحول خلق کنند تا بتوانند سطح تحول دیجیتال را درون خودشان ارزیابی کنند (کوزاکیوسیز[32]، 2020: 239).
با توجه به تاکید بر رشد کسبوکارهای دانش بنیان؛ اما همچنان ضعفهای عمدهای در این خصوص در حوزه ورزش وجود دارد (گوزل زاده، دانا و افشار، 2020). امروزه کسبوکارهای دانشبنیان در حوزه ورزش از جایگاه مهمی برخوردار است و با توجه به رشد مسائل شغلی در حوزه ورزش به صورت علمی و در غالب روشهای دانش بنیان؛ اما همچنان تا رسیدن به ایدهآلها در این حوزه فاصله زیادی وجود دارد (صفوی زاده، سجادی، خبیری و مرادی، 1395: 2). با توجه به رشد 20 درصدی شرکت های دانش بنیان در کشور ایران و رسیدن تعداد این شرکتها به مرز 8 هزار شرکت؛ اما تعداد شرکتهای فعال در حوزه ورزش همچنان حجم پایینی از این تعداد را شامل میشود (حمیدپور، فردوسی، ندری و اسمعیلی، 2022: 55). این در حالی است که امروزه روند رشد شرکتهای دانش بنیان در سطح جهانی به صورتی میباشد که در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته؛ شرکت های تازه تاسیس همواره بر مبنای دانش عمل می نمایند و همچنین شرکت هایی که در گذشته تاسیس شده اند به سمت فعالیت بر مبنای دانش و علوم جدید در حرکت میباشند (چنگ، وانگ، لیو، ژو و وو[33]، 2022: 221). شرکت های دانش بنیان در حوزه ورزش ضمن برخورداری از پتانسیل های مناسب در جهت تاثیرگذاری بر روند توسعه صنعت ورزش؛ می تواند جایگاه و اعتبار مناسبی به ورزش در سطح ملی و بینالمللی دهد. به صورتی که امروزه شرکتهای ورزشی با رویکرد دانش بنیان از کارکردهای مثبت و مطلوبی در مسیر تمامی ابعاد حوزه ورزش دارد و میتوانند خدماترسانی در حوزه ورزش و همچنین تولید و ارائه محصولات ورزشی را از منظر کمی و کیفی بهبود دهند (صفوی زاده و همکاران، 1395: 2).
از منظر العدیله، الاسمایرت، مومانی و اسوبودا[34] (2022) آمادگی الکترونیکی در محیط های سازمانی در سه بعد محیطی، سازمانی و سرمایههای انسانی میباشد. از طرفی دودانگ، حسنه، سلمان، پریانتو و رامدهان[35] (2022) مشخص نمودند که آمادگی الکترونیکی در ابعاد فردی و گروهی کاملا ضروری میباشد. به صورتی که از منظر فردی افراد می بایستی در حوزه آمادگی الکترونیکی از وضعیت مناسبی برخوردار باشند و از منظر گروهی نیز میبایستی یکپارچگی در میان اعضای گروه در خصوص آمادگی الکترونیکی وجود داشته باشد. آنان اشاره داشتند که آمادگی الکترونیکی در حوزه فردی میتواند منجر به شکلگیری مناسب و مطلوب آمادگی الکترونیکی در حوزه گروهی گردد. شیوران و ویآیجی[36] (2022) نیز اشاره داشتند که اگرچه آمادگی الکترونیکی در برخی سازمان ها از منظر ملی و در ابعاد جغرافیایی یک کشور مناسب میباشد اما این امکان وجود دارد که میزان آمادگی از استانداردهای بین المللی فاصله داشته باشد. آنان اشاره داشتند که با توجه به بینالمللی شدن فعالیتها؛ میبایستی میزان آمادگی الکترونیک به سطح استانداردهای بینالمللی برسد. موافی، گوستاپتونو، افندی و نوریدو[37] (2021) نیز ضمن تاکید بر اهمیت آمادگی الکترونیکی اشاره داشتند که این آمادگی نیازمند زیرساختهای فنی، آموزشی، فرهنگی و اجتماعی دارد و همچنین ضروری است تا مدیران سازمانها از منظر میزان آمادگی الکترونیکی در سطح مطلوب و مناسبی قرار داشته باشند تا بتوان انتظار داشت میزان آمادگی الکترونیکی سازمان به سطح مطلوب رسد.
تحول دیجیتال در حوزههای ورزشی توانسته است تا ضمن بهبود خدمات رسانی به ابعاد مختلف ورزشی؛ شرایطی جهت ارتقا عملکرد سازمانهای ورزشی نیز گردد. از طرفی تحول دیجیتال توانسته است تا ضمن تحت شعاع قرار دادن فعالیتهای مربوط به باشگاهها و سازمانهای ورزشی؛ شرایطی را جهت جذاب سازمانی محیط پیرامون ورزش فراهم نماید (استیگمان، ناگل و استروبت[38]، 2021: 3). هانلت، موهنسالک و انتونسمارانتی[39] (2021) اشاره داشتند که تحول دیجیتال می تواند از منظر عملکردی و محیطی بر حوزه ورزش تاثیرگذار باشد. به صورت کلی تحول دیجیتال می تواند شامل تحول در ابعاد فنی و تحول در ابعاد انسانی باشد. امروزه تمرکز سازمان ها بر تحول دیجیتال از منظر فنی سبب گردیده است تا محیطهای سازمانی شکل گیرد که علارغم برخورداری از توانایی های فنی و زیرساختی مناسب در حوزه دیجیتال؛ شرایط مناسب و مطلوبی جهت بکارگیری از این ظرفیت ها را ندارند. از طرفی تمرکز بر مسائل انسانی صرف نیز میتواند ضمن ایجاد ضعف های زیرساختی در حوزه دیجیتال؛ باعث گردد تا پویایی محیط های سازمانی به شدت تحت تاثیر قرار گیرد و میزان این پویایی را کاهش دهد (کرتاسچمر و خاشابی[40]، 2020: 87).
با توجه به مطالعات انجام گرفته شده در خصوص شرکتهای دانش بنیان در حوزه ورزش؛ کاملا مشهود می باشد که مطالعات انجام گرفته شده در این خصوص ضمن عدم پوشش تمامی جوانب موجود؛ عمدتا تمرکز بر روند شکل گیری و ایجاد شرکتهای دانش بنیان ورزشی دارد. این در حالی است که مطابق با مطالعات حمیدپور و همکاران (2022)؛ امروزه شرکتهای دانش بنیان ورزشی ایجاد شده نیز عملا در بقا و ایجاد روند توسعه خود دچار مشکلات عمده ای میباشند که این مساله باعث گردیده است تا توجه به شرکت های دانش بنیان ورزشی احداث شده به شدت تحت شعاع قرار گیرد. همچنین مطالعات انجام شده در این حوزه از جمله گوزل زاده و همکاران (2020)، حمیدپورو همکاران (2022) و صوفی زاده و همکاران (2016) بر موانع و یا عوامل موثر بر ایجاد شرکت های دانش بنیان تمرکز داشته اند و در مطالعات انجام شده به خصوص در داخل کشور در حوزه ورزش؛ روند بکارگیری از تحول دیجیتال و آمادگی الکترونیک در مسیر توسعه کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان مورد توجه جدی قرار نگرفته است. از طرفی عدم بهره گیری مناسب از فناوری و همچنین عدم شناخت از ظرفیت های برخی حوزهها از جمله تحول دیجیتال و آمادگی الکترونیکی؛ باعث گردیده است تا امروزه تمرکز جدی جهت پرورش و ارتقا سطح عملکردی شرکت های دانش بنیان ورزشی از سوی پژوهشهای انجام شده وجود نداشته باشد و این حوزه مورد مغفول قرار گیرد.
شرکتهای دانشبنیان یکی از شرکتهای مهم و کلیدی در سطح کشور میباشد که کارکردها و توانایی‌های بالایی در کمک به کشور در جهت توسعه اقتصادی دارد. در حوزه ورزش نیز شرکتهای دانشبنیان از جایگاه مهمی برخوردار میباشد که میتواند تحول صنعت ورزش ایران را به دنبال داشته باشد. بدون شک با توجه به سوابق شرکتهای دانشبنیان در حوزه ورزش میتوان این مسئله را عنوان نمود که انتظاراتی که از این شرکتها در حوزه ورزش بوده است به صورت مناسب و مطلوبی برآورده نشده است. این مسئله میتواند تا حدی ناشی از ضعفهای درونی این شرکتها در جهت توسعه فناوری و مطاقبت خود را فناوری‌های موجود در حوزه کسب‌وکار گردد. از طرفی عدم اشراف محیطی این شرکتها بر ظرفیت‌های محیطی موجود یکی از ضعفهای دیگر این شرکتها میباشد. این در حالی است که شرکتهای دانشبنیان ورزشی در جهت بقا و شکلگیری عملکرد مناسب میبایستی شرایطی جهت آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری فناوری را فراهم نمایند. بسترسازی جهت بهبود و توسعه آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری فناوری به‌عنوان یک ضرورت مهم میتواند نقش اساسی در جهت تحول این شرکتها داشته باشد. این در حالی است که تحقیقات جامع در خصوص بهبود آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری فناوری به صورت جدی انجام نشده است که این خود منجر به خلا تحقیقاتی در جهت ایجاد دستورالعمل‌هایی در جهت بهبود آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری فناوری در شرکتهای دانشبنیان ورزشی شده است. با توجه به جایگاه ارزشمند فناوری درروند توسعه این شرکتها؛ میبایستی در کنار مسائل فنی در حوزه توسعه فناوری به جنبه‌های ذهنی و انسانی این شرکتها نیز توجه شود. با این توجه تحقیق حاضر با هدف ارائه مدل بهبود آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری فناوری با استفاده از ظرفیت‌های تحول دیجیتال و آمادگی الکترونیک در کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان؛ سعی در پاسخ به این سؤال دارد که آیا تحول دیجیتال و آمادگی الکترونیک سبب تأثیرگذاری بر آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری فناوری در کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان دارد؟
روش‌شناسی
تحقیق حاضر از نوع تحقیقات توصیفی میباشد که از منظر هدف، جز تحقیقات کاربردی میباشد که به صورت میدانی انجام گردید. روش تحقیق حاضر از نظر روش گرد آوری داده‌ها، پیمایشی میباشد. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل مدیران و کارکنان کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان بود. با توجه به اطلاعات کسب‌شده ازآنجایی‌که بانک اطلاعاتی در خصوص کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان وجود نداشت؛ جامعه آماری براساس فرمول حجم نمونه کوکران در شرایط نامشخص بودن حجم جامعه مشخص گردید. نبود تعداد دقیق کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان به این دلیل بود که برخی شرکتهای دیگر نیز در حوزه ورزش فعالیت‌هایی را دارا میباشند و با این توجه عملاً مشخص نمودن تعداد دقیق و عینی کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان امکان‌پذیر نبود. لذا بر اساس فرمول حجم نمونه کوکران تعداد 384 نفر به‌عنوان نمونه تحقیق مشخص گردید. سپس با استفاده از روش نمونهگیری در دسترس نمونه مدنظر انتخاب شد و با حذف پرسشنامههای فاقد اعتبار تحلیلها بر روی 338 نفر انجام شد. این تعداد افراد از مجموع 46 شرکت دانش بنیان فعال در حوزه ورزش بودند که در مجموع تعداد 95 مدیر (مدیرعامل، مدیر فروش و مدیر تولید) و تعداد 243 کارمند را شامل میشدند.
ابزار تحقیق حاضر شامل 3 پرسشنامه بود. به‌منظور سنجش متغیر آمادگی الکترونیک از پرسشنامه 30 سؤالی باقریدهنوی و همکاران (1391) با شش مؤلفه (آمادگی استراتژی و سیاست‌های فناوری اطلاعات، آمادگی زیرساخت فناوری اطلاعات، آمادگی مدیریتی، آمادگی حقوقی –قانونی، آمادگی منابع انسانی (کارکنان) و فرهنگ، آمادگی فرآیندها ) استفاده گردید. به‌منظور سنجش متغیر تحول دیجیتال از پرسشنامه 26 سؤالی کریمی پور (1401) با ده مؤلفه (حکمرانی و رهبری دیجیتال، تجربه کارکنان، فناوری، نوآوری، مدل کسب‌وکار و اکوسیستم، تجربه مشتری، فرایندهای کسب‌وکار، استراتژی دیجیتال، فرهنگ و مهارت و داده) استفاده گردید. به‌منظور سنجش متغیر آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری فناوری از پرسشنامه 12 سؤالی جعفریصادقی، گارسیاپرز، کاندلو و کوتئوریر (2021) استفاده گردید. در این پرسشنامه آمادگی با سه سؤال، اکتشاف با سه سؤال و بهرهبرداری با سه سؤال موردسنجش قرار گرفت.
میزان پایایی پرسشنامه نیز بر اساس محاسبه آلفای کرونباخ میزان 85/0 جهت متغیر تحول دیجیتال، میزان 82/0 جهت متغیر آمادگی الکترونیک، میزان 82/0 جهت متغیر آمادگی، میزان 83/0 جهت متغیر اکتشاف و میزان 89/0 جهت متغیر بهرهبرداری مشخص‌شده بود. پایایی مدل اندازهگیری بهوسیله ضرایب بارهای عاملی، آلفایکرونباخ و پایایی ترکیبی مورد ارزیابی قرار گرفت. بارعاملی از طریق محاسبه مقدار همبستگی شاخصهای یک سازه با آن سازه محاسبه میشود که اگر این مقدار برابر و یا بیشتر از مقدار 4/0 شود مؤید این مطلب است که واریانس بین سازه و شاخصهای آن از واریانس خطای اندازهگیری آن سازه بیشتر بوده و پایایی در مورد آن سازه قابل قبول است. همچنین در ارتباط با پرسشنامه نهایی جهت توزیع، روایی محتوی با استفاده از نظرسنجی از 10 نفر از خبرگان مدیریت ورزشی، به دست آمد؛ بنابراین روایی محتوی ابزارهای پژوهش مورد تأیید قرار گرفت. روایی واگرا و همگرا نیز در تحقیق حاضر مورد بررسی و تأیید قرار گرفت؛ بنابراین میتوان اعلام داشت که پرسشنامه تحقیق حاضر از پایایی و روایی مناسبی برخوردار بودند. همچنین در قسمت تجزیه‌وتحلیل تحقیق، از روش معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی (SEM-PLS) استفاده شده است. توزیع نمونه تحقیق با توجه به روش آماری کالموگروف- اسمیرنوف، در وضعیت غیرنرمال میباشد، لذا پیش شرایط استفاده از نرمافزارهای واریانسمحور وجود دارد و میبایستی از نرمافزارهای واریانسمحور که PLS یکی از این نرمافزارها میباشد، استفاده نمود. تمامی روند تجزیه‌وتحلیل تحقیق، در غالب نرم افزار SPSS نسخه 20 و PLS نسخه 3 انجام گرفت.
یافته‌های پژوهش
جدول شماره 1 نتایج توصیفی مربوط به نمونه های آماری را نشان می دهد.
جدول 1: نتایج توصیفی مربوط به نمونه های آماری
|
متغیر |
فراوانی |
درصد |
|
|
سن |
زیر 35 سال |
52 |
3/15 |
|
35-40 سال |
101 |
8/29 |
|
|
40-350 سال |
116 |
3/34 |
|
|
بالاتر از 50 سال |
69 |
4/20 |
|
|
جنسیت |
مرد |
265 |
4/78 |
|
زن |
73 |
5/21 |
|
|
سطح تحصیلات |
کارشناسی و پایین تر |
0/55 |
186 |
|
کارشناسی ارشد |
8/35 |
121 |
|
|
دکتری |
2/9 |
31 |
|
جدول شماره 2 خلاصه از وضعیت شرکت های مورد مطالعه را نشان می دهد.
جدول 2: خلاصه وضعیت شرکت های مورد مطالعه
|
متغیرها |
فراوانی |
|
|
تعداد شرکتهای مورد مطالعه |
46 |
|
|
میانگین تعداد کارکنان شرکتهای مورد مطالعه |
11 نفر |
|
|
میانگین عمر شرکتهای مورد مطالعه |
4 سال |
|
|
برخورداری از فعالیتها و تجارت بینالمللی |
بله |
8 |
|
خیر |
38 |
|
|
محل استقرار |
تهران |
25 |
|
سایر شهرهای ایران |
23 |
|
|
نوع فعالیت شرکتهای مورد مطالعه |
خدماتی |
7 |
|
تولیدی |
39 |
|
شکل شماره 1 و 2 مدل تحقیق در حالت اندازهگیری و بارعاملی را نشان میدهد.
شکل 1: مدل اندازهگیری
شکل 2: ضرایب معنی داری t مدل تحقیق
جدول 3: اطلاعات مربوط به مدل تحقیق
|
تأثیر متغیرها |
تأثیر |
تی |
|
آمادگی فناوری آمادگی الکترونیک |
332/0 |
830/3 |
|
اکتشاف فناوری آمادگی الکترونیک |
346/0 |
962/2 |
|
بهرهبرداری فناوری آمادگی الکترونیک |
332/0 |
976/3 |
|
آمادگی فناوری تحول دیجیتال |
614/0 |
718/7 |
|
اکتشاف فناوری تحول دیجیتال |
502/0 |
768/4 |
|
بهرهبرداری فناوری تحول دیجیتال |
609/0 |
873/7 |
همان طور که نتایج تحقیق نشان داد، آمادگی الکترونیک تأثیر معناداری بر آمادگی (332/0)، اکتشاف (346/0) و بهرهبرداری (332/0) در کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان دارد. نتایج تحقیق حاضر همچنین نشان داد که تحول دیجیتال تأثیر معناداری بر آمادگی (614/0)، اکتشاف (502/0) و بهرهبرداری (609/0) در کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان دارد. جدول شماره 4، شاخص برازش مدل را به نمایش گذاشته است.
جدول 4: شاخصهای برازش مدل تحقیق
|
متغیرها
شاخصهای برازش |
آمادگی الکترونیک |
تحول دیجیتال |
آمادگی فناوری |
اکتشاف فناوری |
بهرهبرداری فناوری |
|
پایایی ترکیبی |
87/0 |
89/0 |
86/0 |
89/0 |
91/0 |
|
روایی همگرا |
57/0 |
52/0 |
53/0 |
51/0 |
55/0 |
|
R2 |
- |
- |
79/0 |
63/0 |
78/0 |
|
برازش کلی مدل[41] |
- |
- |
48/0 |
56/0 |
65/0 |
مطابق با شاخصهای منتخب گزارش شده و سایر شاخص‌ها ازجمله روایی واگرا با روش فورنل و لارکر (1981)، مشخص گردید که مدل تحقیق حاضر از برازش مناسبی برخوردار میباشد.
بحث و نتیجه‌گیری
با توجه به جایگاه و اهمیت فناوری در عرصه‌های کسب‌وکار و به‌خصوص کسبوکارهای دانشبنیان؛ ایجاد ظرفیت‌هایی در جهت بهبود و توسعه بهره‌گیری از فناوری کاملاً درک می‌گردد. با توجه به تحقیقات انجام‌شده فناوری یک فرایندی میباشد که حاصل آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری از آن میباشد و تمامی این مسیرها در جهت شکلگیری فناوری میبایستی به صورت مناسب و مطلوبی اجرایی گردد (اولسون و همکاران، 2021: 286؛ لامپکین و همکاران، 2004: 162 و جعفریصادقی و همکاران، 2021: 102). این مسئله نشان میدهد که بهبود فناوری نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق و مدونی در این خصوص میباشد. با توجه به کارکردهای آمادگی الکترونیکی و همچنین تحول دیجیتال، نیاز است تا از ظرفیت‌های این متغیرها در حوزه کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان استفاده گردد. این مسئله سبب گردیده است تا تحقیق حاضر باهدف ارائه مدل بهبود آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری فناوری با استفاده از ظرفیت‌های تحول دیجیتال و آمادگی الکترونیک در کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان طراحی و اجرا گردد.
نتایج تحقیق حاضر نشان داد که آمادگی الکترونیک تأثیر معناداری بر آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری در کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان دارد. در جهت بهبود آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری فناوری میبایستی از ظرفیت‌های تحول دیجیتال و آمادگی الکترونیک استفاده نماید. نتایج تحقیق حاضر با نتایج تحقیقات لیونگ و سونگ (2018)، برینان و همکاران (2020) و ایوانس (2001) در خصوص تأثیر آمادگی الکترونیک تأثیر معناداری بر آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری فناوری همسو میباشد. به نظر می‌رسد آمادگی الکترونیک به‌واسطه کارکردهای خود در جهت تقویت توانایی‌های ذهنی و عملی افراد در مواجه با فناوری میتواند زمینه جدی در جهت آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری فناوری را فراهم نماید. بدون شک آمادگی الکترونیک به‌واسطه بسترسازی در میان سرمایه انسانی زمینه جدی در جهت توسعه آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری فناوری را فراهم نماید و شرایطی جهت بهبود عملکرد فناورانه کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان گردد. بدون شکل آمادگی الکترونیکی مهم است زیرا سطح آن میتواند پیش‌بینی کننده قوی برای عملکرد یک سازمان در اقتصاد جدید باشد و این مسئله سبب گردیده است تا این متغیر از جایگاه ارزشمندی در جهت توسعه آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری فناوری کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان را فراهم نماید.
نتایج پژوهش با نتایج پژوهش های سون، وانگ و جیاراج (2020) و سون، لیو و دینگ (2020) همسو بود. بدون شک آمادگی الکترونیکی به واسطه کارکردهای خود در جهت ایجاد مهارت های الکترونیکی اولیه می تواند در برخی مسائل از جمله آمادگی به صورت جدی تاثیرگذار باشد. بدون شک آمادگی الکترونیکی به واسطه کارکردهای خود در ارتقا سطح مهارت های فردی و بهبود سطح کارایی افراد در بهره گیری و استفاده از ظرفیت های الکترونیکی می تواند باعث گردد تا دانش محیطی افراد افزایش یابد که این مساله می تواند در حوزه های دانش بنیان باعث گردد تا آمادگی جهت شناسایی کسب و کارهای ورزشی ایجاد گردد. همچنین نتایج پژوهش حاضر با نتایج پژوهش چنگ و همکاران (2022) ناهمسو می باشد. چنگ و همکاران (2022) اشاره داشتند که در جهت بهبود وضعیت بهره برداری کسبوکارهای دانشبنیان؛ مسائل فرهنگی و مدیریتی از جایگاه مهمی برخوردار می باشند. به نظر می رسد وجود زیرساخت های مناسب فناوری ها و تکنولوژی ها در محیط مورد مطالعه چنگ و همکاران (2022)؛ باعث گردیده است تا ضرورت توسعه زیرساخت های فناوری به صورت مناسبی درک نگردد. این مساله می تواند دلیل ایجاد ناهمسویی میان نتایج پژوهش حاضر و نتایج پژوهش چنگ و همکاران (2022) باشد. آمادگی الکترونیک به واسطه افزایش سطح عملیاتی فعالیت های انجام شده می تواند نقش مهمی در بهره برداری از کسب و کارهای دانش بنیان داشته باشد. به صورتی که لیو، لین و یو (2023) اشاره داشتند که عدم بهره گیری از ظرفیت های فناوری و تکنولوژی سبب گردیده است تا میزان بهره برداری از کسب و کارهای دانش بنیان تحت شعاع قرار گیرد. بدین صورت می توان چنین انتظار داشت که آمادگی الکترونیک به واسطه بهبود سطح فردی و محیطی افراد می تواند شرایطی فراهم آورد تا مسیر آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان هموار گردد.
نتایج تحقیق حاضر همچنین نشان داد که تحول دیجیتال تأثیر معناداری بر آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری در کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان دارد. این مسئله با نتایج تحقیقات لی و همکاران (2017)، ویال (2019)، کوزاکیوسیز (2020) و سینگ و هس (2017) در خصوص تأثیر تحول دیجیتال تأثیر معناداری بر آمادگی، اکتشاف و بهرهبرداری فناوری همسو میباشد. امروز داده‌ها بینش لازم برای تصمیم‌گیری را فراهم می‌آورند و دوران تصمیم‌گیری صرف بر پایه شهود و احساسات به پایان رسیده است. کسبوکارهای امروز نیز، به کسبوکارهای مبتنی بر تحلیل داده تبدیل‌شده‌‌اند. آن‌ها برای دستیابی به شناخت بیشتر از مشتریان، رقبا، بازارهای هدف و حتی محصولات و خدمات قابل‌ارائه، نیازمند تحلیل داده و اطلاعات هستند. تحلیل‌هایی که به مدیران کمک می‌‌کند تا خطوط کسب‌وکاری جدیدی را تعریف نمایند. بهطور خلاصه مدیران برای کامیابی در عصر دیجیتال، باید تمامی تصمیمات خود را از تدوین استراتژی کسب‌وکار تا تعیین حقوق و پاداش کارکنان داده‌محور اتخاد نمایند. این مسئله نشان میدهد که تحول دیجیتال به‌واسطه ارتقا سطح داده محوری شرکتهای دانشبنیان ورزشی میتواند زمینه جهت توسعه عملکرد آنان در بهره‌گیری از فناوری را فراهم نماید.
با توجه به تاثیر آمادگی الکترونیک بر آمادگی فناوری کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان؛ پیشنهاد می گردد تا با الزام به شرکت های دانش بنیان جهت صرف بخشی از درآمدهای خود در بهبود آمادگی الکترونیک و نظارت بر حسن انجام و اجرا این فعالیت ها؛ شرایطی جهت بهبود آمادگی الکترونیک و در نتیجه بهبود آمادگی فناوری کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان فراهم گردد. با توجه به تاثیر آمادگی الکترونیک بر اکتشاف فناوری کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان؛ پیشنهاد می گردد تا با ایجاد بانک‌های اطلاعاتی در خصوص ظرفیت‌های فردی و گروهی کارکنان کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان؛ برنامه‌های تخصصی با توجه به ظرفیت‌های الکترونیکی این افراد را فراهم نمود. با توجه به تاثیر آمادگی الکترونیک بر بهره برداری فناوری کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان؛ پیشنهاد می گردد تا به روزرسانی دانش فنی کسب و کارهای ورزشی دانش بنیان در حوزه الکترونیک و ارتقا سطح محتوا علمی و آموزشی در این خصوص؛ شرایطی جهت بهبود آمادگی الکترونیک و در نتیجه بهره برداری فناوری کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان فراهم گردد. با توجه به تاثیر تحول دیجیتال بر آمادگی فناوری کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان؛ پیشنهاد می گردد تا با وضع استانداردهایی در حوزه دیجیتال در کسب و کارهای ورزشی دانش بنیان؛ الزاماتی جهت پیشبرد آمادگی الکترونیک و بسترسازی در این خصوص فراهم گردد. با توجه به تاثیر تحول دیجیتال بر اکتشاف فناوری کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان؛ پیشنهاد می گردد تا با سطح بندی شرکت های دانش بنیان بر حسب ظرفیت های دیجیتالی و ایجاد تسهیلات به این شرکت ها با توجه نیازها و کمبودهای ممکن و همچنین ایجاد مشوق هایی در جهت ایجاد فضای رقابتی جهت بهبود سطح تحول دیجیتال؛ شرایطی را جهت بهبود آمادگی الکترونیک و در نتیجه بهره برداری فناوری کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان فراهم گردد. با توجه به تاثیر تحول دیجیتال بر بهرهبرداری فناوری کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان؛ پیشنهاد می گردد تا با ایجاد کمیته های تخصصی در سطح ملی و بین المللی از سوی سازمان های متولی؛ دستورالعمل های اجرایی در جهت بکارگیری و عملیاتی نمودن تحول دیجیتال در کسبوکارهای ورزشی دانشبنیان را فراهم نمود. با اقتباس از آنچه بیان شد میتوان گفت که تحول دیجیتال بیشتر از یک تغییر فناورانه، یک تحول فرهنگی است و کسبوکارهای ورزشی برای حرکت به سمت تحول دیجیتال نیاز به قابلیتهای کلیدی دارند. پیشتر چارچوب استانداردی که این قابلیتها را ارائه کند وجود نداشت و در حال حاضر با ارائه این قابلیتها میتوان تصویری جامع و روشن از وضعیت فعلی کسب‌وکارها پیرامون تحول دیجیتال قرار داد. شایان ذکر است حرکت به سمت تحول دیجیتال و دستیابی به زبدگی دیجیتال در کسبوکارهای ورزشی بدون هریک از این قابلیتها، محال خواهد بود. در نتیجه به کسبوکارهای ورزشی پیشنهاد میشود خود را به قابلیتهای موصوف تجهیز کنند تا از این طریق امکان حرکت به سمت تحول دیجیتال برایشان میسر شود.
منابع
- Al-adaileh, R., Alsmairat, M., Momani, A., & Svoboda, P. (2022). Predicting the use of social media business models: The mediating role of organizational e-readiness. International Journal of Data and Network Science, 6(4), 1447-1458.
- AlNuaimi, B. K., Singh, S. K., Ren, S., Budhwar, P., & Vorobyev, D. (2022). Mastering digital transformation: The nexus between leadership, agility, and digital strategy. Journal of Business Research, 145, 636-648.
- Andersson, P., Movin, S., Mähring, M., Teigland, R., & Wennberg, K. (2018). Managing digital transformation. SSE Institute for Research, Stockholm School of Economics.
- Brennan, R., Canning, L., & McDowell, R. (2020). Business-to-business marketing. Sage.
- Chen, G., Wang, J., Liu, W., Xu, F. and Wu, Q. (2022), "Knowledge is power: toward a combined model of knowledge acquisition and knowledge application of enterprises", Nankai Business Review International, Vol. 13 No. 2, pp. 220-245.
- Cozzolino, A., Verona, G., & Rothaermel, F. T. (2018). Unpacking the disruption process: New technology, business models, and incumbent adaptation. Journal of Management Studies, 55(7), 1166-1202.
- Dudung, A., Hasanah, U., Salman, I., Priyanto, S., & Ramdhan, T. (2022). Achievement of student graduates: The role of e-readiness, e-learning and e-book. International Journal of Data and Network Science, 6(2), 375-382.
- Dwivedi, Y. K., Ismagilova, E., Rana, N. P., & Raman, R. (2021). Social media adoption, usage and impact in business-to-business (B2B) context: A state-of-the-art literature review. Information Systems Frontiers, 1-23.
- Evans, C. (2001). An e-strategy for online e-business. Information Systems Management, 18(4), 8-21.
- Haaker, T., Ly, P. T. M., Nguyen-Thanh, N., & Nguyen, H. T. H. (2021). Business model innovation through the application of the Internet-of-Things: A comparative analysis. Journal of Business Research, 126, 126-136.
- Hamidpoor, H; Ferdosi, M; Nadri, A & Esmaili, M. (2022). Designing a qualitative model of factors affecting the development of knowledge-based sports companies, 14 (73); 53-76.
- Fischer, M., Imgrund, F., Janiesch, C., & Winkelmann, A. (2020). Strategy archetypes for digital transformation: Defining Meta objectives using business process management. Information & Management, 57(5), 103262.
- Flyverbom, M., Deibert, R., & Matten, D. (2019). The governance of digital technology, big data, and the internet: New roles and responsibilities for business. Business & Society, 58(1), 3-19.
- Geng, T., & Du, Y. (2022). The business model of intelligent manufacturing with Internet of Things and machine learning. Enterprise Information Systems, 16(2), 307-325.
- Gozal Zadeh, E; Dana, A & Afshari, M. (2020). Identifying effective factors on the growth of knowledge-based companies in the field of sports, Physiology and Sports Management Research, 12 (1), 151-159.
- Hanelt, A., Bohnsack, R., Marz, D., & Antunes Marante, C. (2021). A systematic review of the literature on digital transformation: Insights and implications for strategy and organizational change. Journal of Management Studies, 58(5), 1159-1197.
- Jafari-Sadeghi, V., Garcia-Perez, A., Candelo, E., & Couturier, J. (2021). Exploring the impact of digital transformation on technology entrepreneurship and technological market expansion: The role of technology readiness, exploration and exploitation. Journal of Business Research, 124, 100-111.
- Kozarkiewicz, A. (2020). General and Specific: The Impact of Digital Transformation on Project Processes and Management Methods. Foundations of Management, 12(1), 237-248.
- Kraus, S., Durst, S., Ferreira, J. J., Veiga, P., Kailer, N., & Weinmann, A. (2022). Digital transformation in business and management research: An overview of the current status quo. International Journal of Information Management, 63, 102466.
- Kretschmer, T., & Khashabi, P. (2020). Digital transformation and organization design: An integrated approach. California Management Review, 62(4), 86-104.
- Leong, K., & Sung, A. (2018). FinTech (Financial Technology): what is it and how to use technologies to create business value in fintech way? International Journal of Innovation, Management and Technology, 9(2), 74-78.
- Li, L., Su, F., Zhang, W., & Mao, J. Y. (2018). Digital transformation by SME entrepreneurs: A capability perspective. Information Systems Journal, 28(6), 1129-1157.
- Liu, L., Lin, M., & Yu, M. (2023). Relationship of internal institutions, knowledge sharing, and technological innovation in characteristic cultural enterprises: Evidence from China. Managerial and Decision Economics, 44(1), 515-524.
- Lumpkin, G. T., & Dess, G. G. (2004). E-business strategies and internet business models:: How the internet adds value. Organizational Dynamics, 33(2), 161-173.
- Mboli, J. S., Thakker, D., & Mishra, J. L. (2022). An Internet of Things‐enabled decision support system for circular economy business model.Software: Practice and Experience, 52(3), 772-787.
- Metallo, C., Agrifoglio, R., Schiavone, F., & Mueller, J. (2018). Understanding business model in the Internet of Things industry. Technological Forecasting and Social Change, 136, 298-306.
- Muafi, M., Gusaptono, R. H., Effendi, M. I., & Novrido, C. (2021). The information technology (IT) adoption process and e-readiness to use within Yogyakarta Indonesian small medium enterprises (SME). International Journal of Information and Communication Technology Research to Use within Yogyakarta Indonesian Small Medium Enterprises (SME), 2(1), 29-37.
- Olson, E. M., Olson, K. M., Czaplewski, A. J., & Key, T. M. (2021). Business strategy and the management of digital marketing. Business horizons, 64(2), 285-293.
- Phan, D. D. (2003). E-business development for competitive advantages: a case study. Information & Management, 40(6), 581-590.
- Singh, A., & Hess, T. (2017). How chief digital officers promote the digital transformation of their companies. MIS Quarterly Executive, 16(1). 1-17.
- Sheoran, S., & Vij, S. (2022). A Review of E-Government Assessment Frameworks: E-Readiness, Adoption, Citizen Engagement and Quality: E-Readiness, Adoption, Citizen Engagement and Quality. JeDEM-eJournal of eDemocracy and Open Government, 14(2), 197-213.
- Sofi Zadeh, L; Sajadi, N; Khabiri, M & Moradi, M. (2016). Explaining the factors affecting the development of the knowledge-based economy in sports in Iran, the third national conference of the Scientific Association of Sports Management of Iran, Tehran. 1-11
- Stegmann, P., Nagel, S., & Ströbel, T. (2021). The digital transformation of value co-creation: a scoping review towards an agenda for sport marketing research. European Sport management quarterly, 1-28.
- Sun, Y., Wang, C., & Jeyaraj, A. (2020). Enterprise social media affordances as enablers of knowledge transfer and creative performance: An empirical study. Telematics and Informatics, 51, 101402.
- Sun, Y., Liu, J., & Ding, Y. (2020). Analysis of the relationship between open innovation, knowledge management capability and dual innovation. Technology Analysis & Strategic Management, 32(1), 15-28.
- Vial, G. (2019). Understanding digital transformation: A review and a research agenda. The journal of strategic information systems, 28(2), 118-144.
- Yılmaz, H. E., Sirel, A., & Esen, M. F. (2022). The impact of internet of things self-security on daily business and business continuity. In Research Anthology on Business Continuity and Navigating Times of Crisis (pp. 695-712). IGI Global.
- Yu, H., Fletcher, M., & Buck, T. (2022). Managing digital transformation during re-internationalization: Trajectories and implications for performance. Journal of International Management, 28(4), 100947.
- Zhai, H., Yang, M., & Chan, K. C. (2022). Does digital transformation enhance a firm's performance? Evidence from China. Technology in Society, 68, 101841.
)