Document Type : Original Article
Authors
1 Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Faculty of Literature and Humanities, Malayer University, Iran
2 Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Faculty of Literature and Human Sciences, Malayer University
3 Assistant Professor, Department of Statistics and Applications, Faculty of Mathematical Sciences and Statistics, Malayer University, Iran
Abstract
The current research was conducted with the aim of investigating the tendency of young people in Hamadan province to marry, with an approach to attitudinal (cognitive and intellectual maturity), value, psychological (emotional) and lifestyle bases. The statistical population of this research consisted of all people aged 18 to 35 in Hamadan province. The measuring instrument was a researcher-made questionnaire with a Likert scale. . The research findings showed: 1. 80.4% of young people have an average tendency to marry. 2. There is no significant difference between men and women in the tendency to marry. 3. From the point of view of the respondents, intellectual maturity is considered as one of the obstacles with medium to low importance, and the effect of intellectual maturity on the degree of tendency to marry is considered more important for boys than for girls. 4. From the point of view of the respondents (57% and above), the moral conditions of the society are considered to be of medium to high importance and the effect of the moral conditions of the society on the tendency to marry is considered more important for boys than for girls. 5. The youth of Hamadan province have an optimistic attitude towards marriage, and boys have more optimistic views about marriage than girls, and instead, girls are more realistic than boys in this matter. 6. As the tendency to get married increases, the belief that the promotion of the western lifestyle is a bigger obstacle increases.
Keywords
بررسی گرایش جوانان استان همدان به ازدواج با تاکید بر متغیرهای نگرش(معرفتی و بلوغ فکری)، ارزش ها، عوامل روانی(هیجانی) و سبک زندگی
حسن قراباغی[1]
سیدمرتضی هنرمند[2]
محمد آتله خانی[3]
کیومرث قیصری گودرزی[4]
تاریخ دریافت مقاله: 29/02/1402
تاریخ پذیرش مقاله: 22/05/1402
مقدمه
ازدواج به‌عنوان مبنای شکل‌گیری نهاد خانواده، مرحله گذار افراد از جوانی به بزرگ‌سالی و مهم‌ترین واقعه در زندگی فردی، همواره در افکار عمومی جامعه و در تحقیقات علمی و دانشگاهی موردتوجه قرارگرفته است.ازدواج یک‌نهاد اجتماعی و حقوقی مهم هست که از طریق فراهم کردن مجموعه خاصی از حقوق، امتیازات، تعهدات، مسئولیت‌ها و انتظارات نقشی جدید، از روابط زناشویی حمایت می‌کند و موجب بقاء و تداوم نهاد خانواده و ساختار اجتماعی می‌شود. (احمدی، براری و سید اسماعیلی،1390)هم ازنظر فرد، هم از دیدگاه زیستی و هم از منظر اجتماعی هیچ نهادی نیست که همانند ازدواج جهانی، ثابت و پایدار باشد. ازاین‌رو، هیچ نهادی نیز همانند آن تحت تأثیر دگرگونی‌های اجتماعی قرار نمی‌گیرد. از طرفی ازدواج پدیده ای مطلق و فارغ از بستر زمان و مکان نیست. در هر زمان و در هر جامعه چهره خاص دارد و با جامعه نیز دگرگون می‌شود(ساروخانی و همکاران ،1396). ازدواج یک قرارداد اجتماعی، زیستی و فرهنگی است که به دلیل نقش بنیادین آن در تشکیل خانواده، از اهمیت بسزایی برخوردار است و آرامش و امنیت در یک جامعه می تواند نتیجۀ ازدواج سالم و محیط آرامش بخش خانواده باشد.( رشوند، وجدانی ،1399)
ازدواج به عنوان مقدمه تشکیل نهادی به نام خانواده که نهاد اصلی جامعه و نهادی مقدس با بیشترین مسئولیت را در رشد و تحول، تربیت و تعالی و سعادت وجود انسان نخستین نظام نهادی و جهانی است که برای رفع نیازمندیهای حیاتی و عاطفی انسان و تعالی جامعه ضرورت تام دارد و درعین حال هم کوچکترین واحد اجتماعی و هستۀ مرکزی اجتماع است .( امیدی شهرکی،1387 :24)
در طبقه بندی های رشد و گذار اجتماعی هم اکنون جامعه در مرحله گذار از سنّت به مُدرنیته است که این گذار باعث تغییر در طرز فکر و نگرش جامعه نسبت به امر ازدواج به‌عنوان یکی از مسائل مهم اجتماعی شده است. ازجمله مختصات و تمایزات عصر مُدرنیته نسبت به عصر سنّتی، ارتقای سطح آگاهی‌های اجتماعی، افزایش سطحِ سواد عمومی و تحصیلات در مردان وزنان جامعه و به‌تبع آن، گرایش به کسب موقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی بالاتر است. گرایش به افزایش سطح آگاهی، تحصیلات و موقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی، آثار و پیامدهای مثبت و منفی بسیاری در مسیر ازدواج جوانان به همراه دارد که ازجمله می‌توان به دسترسی به شیوه‌های آگاهانه‌تر شناخت همسر در کنار بالا رفتن سنّ ازدواج و میزان ناپایداری زندگی مشترک اشاره کرد(بانکی پور فرد، کلانتری و مسعودی نیا،1390: 28).
کشور ایران نیز همچون سایر کشورها با تغییرات اجتماعی وسیعی در همه پدیده‌های اجتماعی ازجمله ازدواج و همسرگزینی روبه‌روست. تغییراتی که موجب شده تا مردان وزنان نگرش نوینی از پیوند زناشویی و ازدواج داشته باشند . در شرایط امروز بنا به آمار گرایش به ازدواج کمتر از گذشته است و ازدواج ها هم به سمت سنین بالا حرکت کرده است و آسیب های ناشی از فروپاشی نهاد خانواده هم در حال افزایش است. به گفته گیدنز، با این که نهاد خانواده و ازدواج هنوز موجودند و در زیست اجتماعی ما اهمیت دارند ولی خصوصیات آن ها بسیار تغییر کرده است.(گیدنز،1387 : 250)
دنیای جدید باعث بالا رفتن سطح آگاهی‌های اجتماعی، سواد عمومی و تحصیلات شده و به‌موازات آن سطح توقّعات و انتظارات مردان وزنان به‌مراتب بیشتر از گذشته شده است.(بحیرائی و حضرتی ،1390 :2) در ایران نیز بر اساس آمارهای ثبت احوال از سال 1389 به بعد آمار ازدواج در کشور دچار سیر نزولی بوده و در برابر آمارهای طلاق رو به فزونی دارد(مرکز آمار ایران ،1395) بنابراین مطالعه حاضر بر مبنای تحقیق میدانی به دنبال پاسخ به این سؤال است که گرایش جوانان استان همدان به ازدواج در شرایط امروز جامعه با تاکید بر مبانی نگرشی(معرفتی)، ارزشی، روانی(هیجانی) و سبک زندگی چگونه است؟ مطالعه‌ی حاضر از نمونه مطالعات توصیفی پیمایشی بوده که در سطح استانی انجام شده است. این پژوهش به لحاظ هدف، جزء پژوهش‌های کاربردی است؛ به بیان دیگر تعیین میزان اثرگذاری مسائل مربوط به مبانی نگرشی(معرفتی)، ارزشی، روانی(هیجانی) و سبک زندگی بر میزان گرایش جوانان استان همدان به ازدواج هدف این پژوهش میباشد.
.مبانی نظری و پیشینه پژوهش
فرایند تجددگرایی نیز در جوامع بشری، ارزش‌ها و هنجارهای جدیدی را از طریق ابزارها و عواملی همچون شهرنشینی، رسانه‌ها، سواد و سایر مسائل بر جوامع بشری تحمیل می‌کند و با توجّه به اینکه کارکرد هر سیستمی در صورت ورود هر عنصر جدید دچار اختلال می‌شود، باید گفت ورود جریان تجددگرایی به ساختار اجتماعی جامعه ایرانی و بالطبع ساختار اجتماعی خانواده ایرانی تغییراتی را در هنجارها و ارزش‌ها به وجود آورده است و تأثیراتی بسیار شگرف بر چگونگی ارتباطات انسانی، ازدواج بر جای گذاشته است و یکی از چالش‌های مهمی که به‌طور بسیار جدی، نهاد خانواده را در عرصه روابط اجتماعی دچار مشکل نموده تحوّل، دگرگونی و تغییراتی است که در نگرش‌ها و باورها، هنجارها، آداب‌ورسوم مربوط به ازدواج و تشکیل خانواده روی‌داده است(ساروخانی و مقربیان، 1390: 46)
به‌موازات تحولات رفتاری بسیاری که در خانواده اتّفاق افتاده است، در طول دهه‌های اخیر، هنجارها، ارزش‌ها، باورها و عقاید افراد در مورد ازدواج و خانواده نیز تغییریافته است. ازجمله می‌توان به تغییر در ذهنیت‌ها، نگرش‌ها، ایدئال‌های افراد در مورد طولانی شدن دوران تجرد، سنّ مناسب ازدواج، نحوه انتخاب همسر، همسرگزینی از میان خویشان، فرزند آوری و تربیت فرزند اشاره کرد. موضوع تغییر نگرش‌ها و ارزش‌های ایرانیان در تحقیقات اجتماعی بررسی‌شده و در این میان، جوانان بیشتر در معرض تأثیرپذیری از جریانات و فرایندهای تغییر هستند و آمادگی بیشتری برای همراه شدن نپذیرفتن هنجارها و ارزش‌ها و نگرش‌های جدید رادارند. سبک زندگی منعکس‌کننده گرایش‌ها و ارزش‌های فردی یا اجتماعی است. در حقیقت سبک زندگی هر فرد و جامعه‌ای اثرپذیر از نوع باورها (جهان‌بینی) و ارزش‌های (ایدئولوژی) حاکم بر آن فرد و جامعه است و به تعبیری دیگر، سبک زندگی هر شخصی اثرپذیر از اهداف یا هدف غایی اوست. بر این اساس سبک زندگی غربی نوعی رفتار اجتماعی است که بر اساس اهداف غایی آن منجر به تولید جهان‌بینی مادی و ارزش‌های لذت‌گرایانه و سودمحورانِ در افراد می‌گردد ؛ همان‌طور که جهان‌بینی الهی و ارزش‌های کمال‌گرایانِ و سعادتمندانه، سبک خاصی از زندگی را شکل می‌دهند.(شریفی، 1391: 33)
نظریه مدرنیزاسیون یا همگرایی خانواده[5] یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین تبیین‌های ساختاری در تبیین تحوّلات نهاد ازدواج است این نظریه که بر پایه ترکیب مدل‌های مفهومی دو نظریه جامعه‌شناختی، نظریه تکاملی قرن نوزدهم و نظریات کارکردی ساختی قرن بیستم بسط یافته است، پایه نظری بسیاری از تحقیقات درزمینه‌ی تحولات نظام خانواده و به‌ویژه الگوهای ازدواج را تشکیل می‌دهد (عسکری ندوشن، عباسی شوازی و صادقی،1388)
رویکرد نوسازی با الهام از نسخه غربی توسعه و ترقی بر مشخصه‌ها و عناصری نظیر صنعتی شدن، شهرنشینی، آموزش مدرن، بهداشت مدرن، فنّاوری، رسانه‌های ارتباطی، حمل‌ونقل و ارتباطات تأکید دارد و اینکه با ورود آنها به هر جامعه سنتی، تغییرات و دگرگونی‌های ساختاری ایجاد می‌شود. نظریه نوسازی، تغییرات نهاد ازدواج را انطباق سازمان‌یافته با تغییر در شرایط نظام اجتماعی پیرامونی در نظر می‌گیرد. بر پایه این دیدگاه، نهاد خانواده تحت تأثیر عناصر نوسازی هم به لحاظ ساختی و هم به لحاظ کارکردی دچار تغییر و دگرگونی می‌شود (نازک‌تبار، ملانیا جلودار،حسینی درونکلائی، 1394).این نظریه بر این باور است که گذار جوامع از نظم سنّتی به نظم مدرن باعث تغییراتی در سطوح مختلف کلان، میانی و خرد و در بین تمامی گروه‌ها شده که این تغییرات به‌نوبه خود موجب دگرگونی در ارزش‌ها، انتظارات، خواسته‌ها و... خواهند شد برخی از صاحب‌نظران نیز بر این باورند که نوسازی، تغییرات فناوری و توسعه و موقعیت اجتماعی، موجب بروز تغییراتی در ارزش‌ها و ترجیحات شده و این تغییرات به‌نوبه خود به تغییراتی در رفتار افراد منجر شده است مادی و اجتماعی مستقل‌تر کرده است (حبیب پور گتابی و غفاری،1390 :13)
ویلیام گود[6] در قالب این تئوری با مطرح کردن ایده انقلاب جهانی در الگوهای خانواده[7] معتقد است که فرایند جهانی نوسازی، صنعتی شدن و شهرنشینی موجب تغییر در ساختار سنتی خانواده و توسعه خانواده‌های جدید از نوع اروپایی در سراسر جهان شده است. در جریان نوسازی و نفوذ اندیشه‌های غربی، تعهدات نسبت به گروه خانوادگی در برقراری پیوندهای ازدواج اهمیت خود را از دست می‌دهد(نازک‌تبار، ملانیا جلودار،حسینی درونکلائی، 1394).
باید گفت ورود جریان تجددگرایی به ساختار اجتماعی جامعه ایرانی و بالطبع ساختار اجتماعی خانواده ایرانی تغییراتی را در هنجارها و ارزش‌ها به وجود آورده است و تأثیراتی بسیار شگرف بر چگونگی ارتباطات انسانی، ازدواج بر جای گذاشته است و یکی از چالش‌های مهمی که به‌طور بسیار جدی، نهاد خانواده را در عرصه روابط اجتماعی دچار مشکل نموده تحوّل، دگرگونی و تغییراتی است که در نگرش‌ها و باورها، هنجارها، آداب‌ورسوم مربوط به ازدواج و تشکیل خانواده روی‌داده است.(ساروخانی و مقربیان، 1390: 46)
درنتیجه خانواده ایرانی، در کشاکش فرهنگی میان الگوهای سنّتی و مُدرن قرار داشته که مهم‌ترین وضعیت آن، قرار گرفتن درروند نوسازی و برخورد با پیامدهای آن بوده است. در این کشاکش فرهنگی، ارزش‌ها و رفتارها نیز در افراد به ویژه جوانان دچار دگرگونی شده و بسیاری از رفتارهای ثابت، سنّتی و سفت‌وسخت افراد کمرنگ شده رفتارهای دیگر جای آن را گرفته‌اند. درواقع جوامع، دارای ارزش‌ها، نگرش‌ها و عادات نسبتاً پایداری هستند ولی نه ثابت و غیرقابل تغییر. نگرش‌ها و ارزش‌های افراد جامعه با توجّه به مقتضیات و شرایط در حال تغییر محیط و همچنین تجربه‌هایشان در طول فرآیند جامعه‌پذیری شکل می‌گیرد و تغییر می‌کند.( خلج آبادی فراهانی، 1395).
به‌موازات تحولات رفتاری بسیاری که در خانواده اتّفاق افتاده است، در طول دهه‌های اخیر، هنجارها، ارزش‌ها، باورها و عقاید افراد در مورد ازدواج و خانواده نیز تغییریافته است.ازجمله می‌توان به تغییر در ذهنیت‌ها، نگرش‌ها، ایدئال‌های افراد در مورد طولانی شدن دوران تجرد، سنّ مناسب ازدواج، نحوه انتخاب همسر، همسرگزینی از میان خویشان، فرزند آوری و تربیت فرزند اشاره کرد.(نازک‌تبار، ملانیا جلودار،حسینی درونکلائی، 1394).
کاهش کارکردهای پیشین جامعه به افزایش استقلال جوانان در امور فردی خود ازجمله شیوه همسرگزینی منجر می‌شود. زنان از حق انتخاب بیشتری در امر ازدواج و تصمیم‌گیری در خانواده برخوردار می‌گردند. انتخاب آزادانه همسر، توافق اولیه بین زن و شوهر و ضرورت علاقه دوجانبه بین آنها از نتایج سازگاری خانواده با شرایط زندگی مُدرن است. درنتیجه، از رواج ازدواج‌های ترتیب یافته و خویشاوندی که مشخصه فرهنگ‌های سنتی بود کاسته می‌شود(گیدنز،1394: 421).
تحولات نهاد ازدواج ، نشانه‌ها و نمادهایی از تغییرات اجتماعی محسوب می‌شود؛ زیرا تحولات اجتماعی و اقتصادی جامعه مرتبط با کاهش اقتدار سنتی و مذهبی، اشاعه و گسترش اخلاق، عقلانیت و فردگرایی، آموزش همگانی برای هر دو جنس، افزایش برابری جنسیتی و گسترش فرهنگ مصرف‌گرایی میباشد(دالوس و دراپر[8]،2010)
با توجه به مباحث فوق، تغییرات ساختاری عمدتاً از طریق نشانگرهای نوسازی یعنی رشد صنعت، شهرنشینی، آموزش، درآمد و مصرف، حمل‌ونقل، ارتباطات و اشکال متعدد فنّاوری‌های جدید تبیین می‌شوند. فرایند نوسازی در سطوح فردی و اجتماعی، جوانان را به تحت تأثیر قرار می‌دهد و دگرگونی‌های به وجود آمده منجر به دگرگونی‌های ساختاری و دگرگونی‌های ایدئولوژیکی می گردد. (شاکلیفورد،بازر،گوئتز[9] ، 2007).
بنابراین، نظریه نوسازی با تأکید بر تغییرات ساختی جوامع (گذار از اقتصاد کشاورزی به اقتصاد صنعتی)، تغییرات در جوانان را به تغییرات ساختاری در زندگی اجتماعی به‌منظور ظهور نیروهای جدید اجتماعی یعنی جریان صنعتی شدن، شهرنشینی و آموزش همگانی و ... مرتبط می‌کند و تحولات ازدواج را به‌عنوان سازگاری نظام‌مند با تغییر در شرایط نظام اجتماعی پیرامونی یا به عبارتی انطباق با شرایط اقتصادی اجتماعی تغییریافته، در نظر می‌گیرد.. با توجّه به‌شتاب و تنوع تحوّلات اقتصادی اجتماعی که در دهه‌های اخیر برخی از جوامع در حال گذار، نظیر ایران، آن را تجربه کرده‌اند،بحث در مورد ابعاد مختلفی از تغییرات خانواده به موضوعی جذاب و محوری در گفتمان‌های مختلف در سطح حوزه عمومی جامعه، مباحثات و مجادلات مطرح درزمینه ارزش‌ها و مسائل فرهنگی و همچنین محافل علمی و دانشگاهی تبدیل‌شده است(عسکری ندوشن، رسول زاده ،1390).
نتایج پژوهش های متعدد هم چون فریدون پور و همکاران(1399) در پژوهش بررسی نگرش به انتخاب همسر و ترس از ازدواج در دختران، محمودیان ،محمودیانی و شهریاری(1394) در بررسی ازدواج خویشاوندی، تفاوتهای بین نسلی و عوامل پشتیبان آن درکرمانشاه ، محمدی (1392) در پژوهشی با عنوان بررسی الگوی رابطۀ صمیمانۀ همسران با روش کیفی، سرایی و اوجاقلو (1392) در بررسی خود تحت عنوان مطالعه نسلی تغییر ارزش ازدواج در ایران ، پژوهش بحیرائی و حضرتی (1391) با عنوان عوامل اجتماعی موثر در افزایش سن ازدواج دانشجویان دختر (مورد مطالعه: دانشجویان شاغل به تحصیل سال در 1390, دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات)، شاهمرادی، فاتحی زاده و احمدی (1391) در پژوهشی با عنوان پیش‌بینی تعارض زناشویی از طریق ویژگی‌های شخصیتی، روانی و جمعیت شناختی زوج‌ها ، حسینی(1391) در پژوهش خود با عنوان تفاوتهای قومی در رفتارهای ازدواج زنان و نگرش آنها نسبت به ازدواج دختران در شهرستان ارومی،کاظمی (1390) در بررسی تأثیر آرمان‌گرایی توسعه‌ای بر شکاف بین نگرش‌های دختران و مادران آنها نسبت به ازدواج و خانواده در میان دانشجویان دانشگاه تبریز، عسکری ندوشن و رسول‌زاده(1390) در بررسی نگرش به مهریه در حفظ ثبات خانواده در شهر یزد در بررسی نگرش‌های مردان وزنان ، سلامتی هرمزی (1390) در بررسی مقایسه‌ای ادراک‌ها و نگرش‌های دختران مجرد شهر بندرعباس، پژوهش نجار پوریان، بهرامی و اعتمادی (1387) در مطالعه‌ای تأثیر آموزش تعهد پیش از ازدواج را بر بهبود ویژگی‌های تعهد در دختران دانشجو ، به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم موید یافته های این پژوهش بودند. هم چنین نتایج مطالعات مختلف کاوامورا 2011 ؛ یانگ 2013 ؛ توکی هیرو 2004 نشان داد که نگرش ها و ارزش های ازدواج عامل موثری در فرایند ازدواج و تصمیم گیری درمورد آن است . یافته های پنگ 2006 ؛ کبیر و همکاران 2001 ؛ جونز 2010 نیز تایید کننده این پژوهش هستند.
شکل 1: مدل نظری پژوهش
روش‌شناسی پژوهش
جامعه آماری
مطالعه‌ی حاضر از به لحاظ هدف، جزء پژوهش‌های کاربردی و ازلحاظ ماهیت در دسته مطالعات توصیفی است جامعه‌ی آماری این پژوهش کلیه جوانان استان همدان می‌باشند. بر اساس تصویب شورای عالی جوانان مورخه 11/9/1397 کلیه افراد 18 تا 35 سال جوان محسوب می‌شوند و بر اساس آخرین سرشماری صورت گرفته جمعیت جوان استان همدان 627442 نفر اعلام‌شده است.
حجم نمونه و روش نمونه‌گیری
گستردگی جغرافیایی کار و زمان‌بر بودن این پژوهش، استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای را در اولویت قرار می‌دهد. بر این اساس با استفاده از فرمول کوکران و جمعیت جامعه، نمونه محاسبه شد و سپس بر اساس درصد تشکیل‌دهنده جوانان هر شهرستان در جمعیت کل استان به همان نسبت نیز نمونه برای آن در نظر گرفته شد. حجم نمونه آماری موردنیاز بر اساس فرمول کوکران محاسبه و در نهایت 449 نفر به عنوان گروه نمونه که به صورت تصادفی از بین طبقات مشخص شده در هریک از شهرستان ها در نظر گرفته شدند
ابزارهای اندازه‌گیری ، روایی و پایایی آن و روش جمعآوری دادهها
در این پژوهش برای ساخت و تهیه ابزار جمعآوری اطلاعات، ابتدا مبانی نظری پژوهش موردبررسی قرار گرفت و درنهایت برای جمعآوری اطلاعات و دادهها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه محقق ساخته بر اساس نظرات و بازخوردهای ده نفر از افراد صاحب‌نظر در حوزه جوانان به دست آمد. پرسشنامه‌های تهیه‌شده به همراه توضیحات لازم به‌صورت حضوری یا الکترونیکی به صاحب‌نظران و کارشناسان ارائه شد و نظرات آنها برای بازبینی و اصلاح پرسشنامه به کار گرفته شد. در گام بعدی جهت اطمینان از کیفیت موارد اصلاح‌شده مجدداً پرسشنامه به پنج نفر از صاحب‌نظرانی که نظرات دقیق و مبسوط ارائه کرده بودند، ارسال و به تائید آنها رسید.همچنین برای به دست آوردن پایایی پرسشنامه ابتدا پرسشنامه‌ها در بین حدود 10 درصد از افراد جامعه توزیع و از آلفای کران باخ برای بررسی پایایی آن استفاده شد که درنهایت میزان پایایی آن 80/0 به دست آمد .
شیوه تحلیل دادهها
روش تجزیه‌وتحلیل داده بر اساس موضوع و روش تحقیق انتخاب می‌شود. بر این اساس با توجه به روش تحقیق مورداستفاده روش تجزیه‌وتحلیل اطلاعات این پژوهش در سطح آمار توصیفی و استنباطی است. لازم به ذکر است برحسب توزیع فراوانی‌ها، مهم‌ترین یافته‌ها به‌صورت جدول یک‌بعدی برای هر متغیر مطرح شد. برای این منظور جدولهای توزیع فراوانی و توصیفی گزارش‌شده‌اند. همچنین ، برای بررسی معنی‌داری هر یک از گویه های مربوط به وضعیت ازدواج در بین جوانان علاوه بر جدول توصیفی گزارش‌ها ، با استفاده از آزمون‌های گاما گودمن، کروسکال والیس و خیدو به سوالات پاسخ داده شد.
یافتههای پژوهش
به منظور تحلیل دادههای جمعآوری شده ابتدا داده های توصیفی گزارش‌شده‌اند و برای بررسی معنی‌داری هر یک از گویه های مربوط به وضعیت ازدواج در بین جوانان علاوه بر جدول توصیفی گزارش‌ها ، با استفاده از آزمون‌های گاما گودمن و کروسکال والیس[10] ، خی دو[11] به سؤال‌های پژوهش پاسخ داده می‌شود.توصیف اطلاعات
در این بخش نتایج تحلیل اطلاعات کلی برای 449 نفر نمونه گزارش‌شده است.
· دادههای توصیفی برای سن شرکت‌کنندگان در بین جوانان استان همدان
جدول 1: اطلاعات توصیفی برای سن شرکت‌کنندگان در بین جوانان استان همدان
|
متغیر |
کمترین |
بیشترین |
میانگین |
انحراف معیار |
|
سن |
18 |
35 |
3/24 |
37/4 |
در جدول فوق اطلاعات توصیفی شامل کمترین، بیشترین، میانگین و انحراف معیار را برای کل نمونه نشان می‌دهد. میانگین سن 3/24 سال و کمترین و بیشترین آن به ترتیب 18 و 35 سال بوده است.
· توزیع فراوانی نمونه برحسب جنسیت در بین جوانان استان همدان
جدول 2: توزیع فراوانی نمونه برحسب جنسیت در بین جوانان استان همدان
|
جنسیت |
فراوانی |
فراوانی تراکمی |
|
پسر |
215 |
9/47 |
|
دختر |
234 |
1/52 |
|
مجموع |
449 |
00/100 |
طبق اطلاعات جدول فوق از بین 449 شرکت‌کننده 215 نفر معادل 9/47 درصد پسر و 234 نفر معادل 1/52 درصد دختر بوده‌اند.
پاسخ به سؤال‌های پژوهش
· میزان گرایش به ازدواج جوانان استان همدان چقدر است؟
در پاسخ باید گفت میزان گرایش به ازدواج از حد متوسط بیشتر است. در جدول ذیل وضعیت گرایش به ازدواج در بین جوانان استان همدان مشخص‌شده است. براساس دادهها 4/80 درصد از جوانان گرایش متوسطی به ازدواج دارند درعین‌حال 5/18 درصد از این جوانان گرایش زیادی به ازدواج دارند درحالی‌که فقط 9/0 از افراد دارای گرایش کم به ازدواج هستند.
جدول 3: وضعیت گرایش به ازدواج در بین جوانان استان همدان
|
ردیف |
گویه |
فراوانی |
درصد فراوانی |
|
1 |
گرایش به ازدواج کم |
4 |
9/0 |
|
2 |
گرایش به ازدواج متوسط |
361 |
4/80 |
|
3 |
گرایش به ازدواج زیاد |
83 |
5/18 |
|
4 |
گرایش به ازدواج خیلی زیاد |
1 |
2/0 |
|
|
مجموع |
449 |
1 |
· میزان گرایش جوانان استان همدان به ازدواج به تفکیک جنسیت چگونه است؟
جدول 4: وضعیت گرایش به ازدواج در بین جوانان استان همدان
|
میزان گرایش به ازدواج |
مردان |
زنان |
|
گرایش به ازدواج کم |
9/0 |
8/0 |
|
گرایش به ازدواج متوسط |
53/79 |
19/81 |
|
گرایش به ازدواج زیاد |
19 |
18 |
|
گرایش به ازدواج خیلی زیاد |
46/0 |
0 |
در پاسخ باید گفت میزان گرایش به ازدواج هم در بین پسران با 53/79 درصد و هم در بین دختران با 19/81 درصد در حد متوسط است. در جدول 3-14 وضعیت گرایش به ازدواج در بین جوانان استان همدان مشخص‌شده است. بر اساس دادهها 0/19 درصد از پسران جوان گرایش زیادی به ازدواج دارند درعین‌حال 0/18 درصد از پسران جوان گرایش زیادی به ازدواج دارند درحالی‌که فقط 9/0 در پسران و 8/0از دختران دارای گرایش کم به ازدواج هستند. میانگین گرایش به ازدواج به تفکیک جنسیت در جدول ذیل آمده است:
جدول 5: میانگین گرایش به ازدواج به تفکیک جنسیت در بین جوانان استان همدان
|
جنسیت |
میزان گرایش به ازدواج |
|
مرد |
19/3 |
|
زن |
17/3 |
با توجه به دادههای جدول فوق که در آن میانگین گرایش به ازدواج به تفکیک جنسیت در بین جوانان استان همدان به نمایش درآمده است باید گفت پسران جوان گرایش بیشتری به ازدواج دارند.
· ارتباط بین جنسیت و گرایش به ازدواج در جوانان چیست؟ آیا این ارتباط معنادار است؟
با توجه به آماره کی دو در جدول آزمون فرضیه‌ها که در جدول ذیل به نمایش درآمده است ، بین مردان وزنان در گرایش به ازدواج تفاوت معناداری وجود ندارد. چون 05/0 < 667/0 میباشد. یعنی بین زنان و مردان در گرایش به ازدواج تفاوت وجود دارد اما این تفاوت به مقداری نیست که بگوییم رابطه معناداری وجود دارد.
جدول 6: ارتباط بین جنسیت و گرایش به ازدواج
|
ارتباط بین جنسیت و گرایش به ازدواج |
|||
|
آزمون کی دو |
معناداری |
آماره |
درجه آزادی |
|
667/0 |
185/0 |
1 |
|
· ارتباط بین ترویج سبک زندگی غربی و گرایش به ازدواج در جوانان چیست؟ آیا این ارتباط معنادار است؟
جدول 7: ارتباط بین ترویج سبک زندگی غربی و گرایش به ازدواج
|
ارتباط بین ترویج سبک زندگی و گرایش به ازدواج |
||
|
گاما گودمن و کروسکال |
معناداری |
آماره |
|
001/0 |
326/0 |
|
مقدار آماره بدست آمده برابر با 326/0 است. یعنی هر چه گرایش به ازدواج افزایش می یابد اعتقاد بر این که ترویج سبک زندگی غربی عامل مهمی بر کاهش گرایش جوانان به ازدواج است افزایش می یابد. از طرفی چون 05/0>001/0 است لذا این ارتباط کاملا معناداراست.
· ارتباط بین مبانی نگرشی(معرفتی و بلوغ عقلی) و گرایش به ازدواج در جوانان چیست؟ آیا این ارتباط معنادار است؟
در جدول ذیل تأثیر بلوغ فکری بر میزان گرایش به ازدواج ازنظر جوانان به نمایش درآمده است . همانگونه که مشاهده می‌شود 5/42 درصد از جوانان بیان کرده اند که که اعتقاد به تأثیر بلوغ فکری بر میزان گرایش به ازدواج به عنوان یک عامل در سطح متوسط است و البته 8/40 درصد از جوانان نیز اعتقاد دارند که تأثیر این عامل بر میزان گرایش به ازدواج کم می باشد بنابراین باید گفت از نظر جوانان رسیدن به بلوغ فکری برای ازدواج متغیری با اهمیت متوسط به پایین است.
جدول 8: تأثیر بلوغ فکری بر میزان گرایش به ازدواج در بین جوانان استان همدان
|
بلوغ فکری |
فراوانی |
درصد فراوانی |
|
خیلی کم |
17 |
8/3 |
|
کم |
183 |
8/40 |
|
متوسط |
191 |
5/42 |
|
زیاد |
55 |
5/12 |
|
خیلی زیاد |
3 |
7/0 |
|
مجموع |
449 |
100 |
در جدول فوق میانگین و میانه اثر بلوغ فکری بر میزان گرایش به ازدواج به نمایش درآمده است. بنا به نتایج باید گفت که از نظر پرسش شوندگان بلوغ فکری از متغیرهای با اهمیت متوسط به پایین در میزان گرایش جوانان به ازدواج محسوب می شود.
جدول 9: میانگین و میانه تأثیر بلوغ فکری بر میزان گرایش به ازدواج در بین جوانان استان همدان
|
گویه |
میانگین |
میانه |
|
بلوغ فکری |
83/2 |
0/3 |
هم چنین باید گفت اعتقاد به تأثیر بلوغ فکری بر میزان گرایش به ازدواج برای پسران با اهمیت تر از دختران محسوب می گردد. که این مطلب در جدول ذیل به نمایش درآمده است.
جدول 10: میانگین و میانه اثر بلوغ فکری بر میزان گرایش به ازدواج به تفکیک جنسیت
|
میانه |
میانگین |
بلوغ فکری |
|
3 |
97/2 |
از نظر پسران |
|
5/2 |
8/2 |
از نظر دختران |
· ارتباط بین مبانی ارزشی(اخلاقی) گرایش به ازدواج در جوانان چیست؟ آیا این ارتباط معنادار است؟
در جدول شماره 11 تأثیر شرایط اخلاقی جامعه بر میزان گرایش به ازدواج ازنظر جوانان به نمایش درآمده است . همانگونه که مشاهده می‌شود 0/57 درصد از جوانان اعتقاددارند که اعتقاد به تأثیر شرایط اخلاقی جامعه بر میزان گرایش به ازدواج به عنوان یک عامل در سطح متوسط به بالا است و البته 2/21 درصد از جوانان نیز اعتقاد دارند که تأثیر این عامل بر میزان گرایش به ازدواج خیلی زیاد می باشد بنابراین باید گفت از نظر جوانان شرایط اخلاقی جامعه عاملی با اهمیت متوسط به بالا است.
جدول 11: تأثیر شرایط اخلاقی جامعه بر میزان گرایش به ازدواج در بین جوانان استان همدان
|
شرایط اخلاقی جامعه |
فراوانی |
درصد فراوانی |
|
خیلی کم |
7 |
6/1 |
|
کم |
91 |
3/20 |
|
متوسط |
256 |
0/57 |
|
زیاد |
66 |
7/14 |
|
خیلی زیاد |
29 |
5/6 |
|
مجموع |
449 |
100 |
در جدول 12 میانگین و میانه اثر شرایط اخلاقی جامعه بر میزان گرایش به ازدواج به نمایش در آمده است. بنا به نتایج باید گفت که از نظر پرسش شوندگان شرایط اخلاقی جامعه از عوامل با با اهمیت متوسط به بالا محسوب می شود.
جدول 12: میانگین و میانه تأثیر شرایط اخلاقی جامعه بر میزان گرایش به ازدواج در بین جوانان استان همدان
|
گویه |
میانگین |
میانه |
|
شرایط اخلاقی جامعه |
28/3 |
5/3 |
هم چنین باید گفت تأثیر شرایط اخلاقی جامعه بر میزان گرایش به ازدواج برای پسران با اهمیت تر از دختران محسوب می گردد. که این مطلب در جدول شماره 13 به نمایش درآمده است.
جدول 13: میانگین و میانه اثر شرایط اخلاقی جامعه بر میزان گرایش به ازدواج به تفکیک جنسیت
|
میانه |
میانگین |
بلوغ فکری |
|
5/3 |
31/3 |
از نظر پسران |
|
0/3 |
26/3 |
از نظر دختران |
ارتباط بین مبانی و نگرش روانی و گرایش به ازدواج در جوانان چیست؟ آیا این ارتباط معنادار است؟
جدول 14: نگرش جوانان استان همدان به ازدواج در بین جوانان استان همدان
|
نوع نگرش |
میانگین |
انحراف معیار |
|
نگرش بد بینانه |
2/3 |
52/0 |
|
نگرش خوش بینانه |
42/3 |
57/0 |
|
نگرش واقع گرایانه |
1/3 |
51/0 |
|
نگرش ایده ال گرایانه |
24/3 |
67/0 |
همانگونه که در جدول شماره 14 مشاهده می گردد با توجه به نتایج به دست آمده از مشاهدات میزان نگرش بدبینانه به ازدواج در بین جوانان استان همدان در 2/3 می باشد.میزان نگرش خوش بینانه به ازدواج در بین جوانان استان همدان 42/3 بوده و از نگرش بد بینانه قوی تر است. از طرفی میزان نگرش واقع گرایانه به ازدواج در بین جوانان استان همدان 1/3 بوده و کمتر از نگرش ایده ال گرایانه که 24/3 است، می باشد. و البته میزان نگرش ایده ال به ازدواج در حد متوسط به بالا می باشد. بنابراین باید گفت که جوانان استان همدان نسبت به ازدواج داری نگرش خوش بینانه هستند.
جدول 15: نگرش جوانان استان همدان به ازدواج به تفکیک جنسیت
|
نوع نگرش |
پسران |
دختران |
||
|
میانگین |
میانه |
میانگین |
میانه |
|
|
نگرش بد بینانه |
2/3 |
14/3 |
21/3 |
14/3 |
|
نگرش خوش بینانه |
43/3 |
5/3 |
41/3 |
4/3 |
|
نگرش واقع گرایانه |
08/3 |
0/3 |
12/3 |
2/3 |
|
نگرش ایده ال گرایانه |
29/3 |
2/3 |
2/3 |
2/3 |
در جدول 15 میزان نگرش جوانان استان همدان در رابطه با ازدواج به تفکیک جنیست نمایش داده شده است. با توجه به نتایج به دست آمده از مشاهدات ،میزان نگرش بدبینانه به ازدواج در بین پسران جوان استان همدان در 2/3 می باشد.میزان نگرش خوش بینانه به ازدواج در بین پسران جوان استان همدان 43/3 بوده است. هم چنین با توجه به نتایج به دست آمده از مشاهدات میزان نگرش بدبینانه به ازدواج در بین دختران جوان استان همدان در 21/3 می باشد.میزان نگرش خوش بینانه به ازدواج در بین دختران جوان استان همدان 41/3 بوده و از نگرش بد بینانه قوی تر است. بنابراین باید گفت پسران نسبت به دختران در ازدواج نگاه خوش بینانه تر بیشتری دارند و در عوض دختران در این قضیه ار پسران واقع گرایانه تر هستند.
.بحث و نتیجهگیری
مطالعه حاضر بر مبنای تحقیق میدانی به دنبال پاسخ به این سؤال بود که گرایش جوانان استان همدان به ازدواج در شرایط امروز جامعه با تاکید بر مبانی نگرشی(معرفتی)، ارزشی، روانی(هیجانی) و سبک زندگی چگونه بوده و میزان اثرگذاری مسائل مربوط به مبانی نگرشی(معرفتی)، ارزشی، روانی(هیجانی) و سبک زندگی بر میزان گرایش جوانان استان همدان به ازدواج چه میزان خواهد بود.یافته ها نشان داد که:
- درخصوص میزان گرایش به ازدواج در بین جوانان استان همدان باید گفت میزان گرایش به ازدواج از حد متوسط بیشتر است. براساس دادهها 4/80 درصد از جوانان گرایش متوسطی به ازدواج دارند درعین‌حال 5/18 درصد از این جوانان گرایش زیادی به ازدواج دارند. این یافته ها با نتایج پژوهش بحیرائی و حضرتی (1391) با عنوان عوامل اجتماعی موثر در افزایش سن ازدواج دانشجویان دختر (مورد مطالعه: دانشجویان شاغل به تحصیل سال در 1390, دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات) که نشان داد در با وجود مسائل مختلف بیکن تمایل به ازدواج در بین دانشجویان از شرایط خوبی برخوردار است. همچنین یافته های آقاسی و فلاح (1394) با عنوان نگرش جوانان ایرانی به ازدواج, انتخاب همسر و تشکیل خانواده نیز موید یافته های این پژوهش است. در همین راستا براساس نظر اینگلهارت[12](1389) تحت عنوان دگرگونی های ارزشی در بخش فرض های جامعه پذیری بر این مفهوم تاکید دارد.
- یافته های این پژوهش نشان می دهد میزان گرایش به ازدواج هم بین پسران بیشتر از دختران است. بر اساس دادهها 0/19 درصد از پسران جوان گرایش زیادی به ازدواج دارند درعین‌حال 0/18 درصد از دختران جوان گرایش زیادی به ازدواج دارند. این یافته با نتایج پژوهش های دیگر از جمله آقاسی و فلاح (1394) و یافته های هنرور و محمدپور(1399) در خصوص مطالعه نگرش جوانان به ازدواج و ارتباط آن با ترجیحات ارزشی، دین داری و شیوه‌های فرزندپروری در بخش گرایش کمتر دختران به ازدواج برابر است. یافته های فریدون پور و همکاران(1399) در پژوهش بررسی نگرش به انتخاب همسر و ترس از ازدواج در دختران و هم چنین نتایج پژوهش صباغچی، عسکری ندوش ، و ترابی (1396) در بررسی نگرش زنان شهر یزد به ابعاد مختلف ازدواج و تشکیل خانواده، برحسب متغیرهای زمینه ای با نتیجه این پژوهش در یک راستا است. با توجه به نگرش مثبت به ازدواج، ضروری است سیاستگذاران فرهنگی و اجتمـاعی بـه ایـن مهم توجه ویژه داشته باشند و بستر مناسب را برای ازدواج فراهم کنند. ایـن یافتـه خـلاف آنچه تصور می شود، که جوانان به ازدواج تمایـل ندارنـد، اسـت و توجـه بـه ایـن امـر را دوچندان ضروری می کند.
- در خصوص متغیر ترویج سبک زندگی غربی و گرایش به ازدواج در بین جوانان استان همدان نتایج نشان می دهد هر چه گرایش به ازدواج افزایش می یابد اعتقاد بر این که ترویج سبک زندگی غربی مانع بزرگتری است افزایش می یابد. باید گفت که سبک زندگی غربی یکی از اساسی ترین مشکلات پیش رو در حیطه ازدواج است. یافته های پژوهش های دانش، امیدوار و زاهدی(1399) با عنوان بررسی عوامل مؤثر بر گرایش به زندگی مشترک بدون ازدواج در بین جوانان شهر تهران ، مهدیه و سیدان(1394) با عنوان تحلیل جنسیتی روابط هم خانگی مشترک در زنان و مردان ایرانی ، آزاد ارمکی و همکاران(1391) با عنوان هم خانگی، پیدایش شکل های جدید خانواده در ایران، گل محمدی(1383) با عنوان تأثیر زندگی مشترک پیش از ازدواج بر فروپاشی ازدواج ازدواج همگی موید یافته های این پژوهش هستند . در همین راستا از نظر اینگلهارت فرآیند غیر دینی شدن، پایبندی به هنجارهای فرهنگی سنتی را سست و مردم را نسبت به دگرگونی فرهنگی به طور کلی شکیباتر می سازند. (اینگلهارت، 1389 :317)از نظر دورکیم[13] صنعت یشدن موجب شده است که احساسات و هیجان های انسانی از قید و بند خارج شوند. جوامع مدرن صنعتی در نتیجه ی افزایش پیچیدگی و تقسیم کار، مردم را از یکدیگر جدا و پیوندهای اجتماعی شان را سست کردند. (دیلینی،1387 :154)
- در مورد ارتباط بین مبانی نگرشی(معرفتی و بلوغ عقلی) و گرایش به ازدواج در جوانان نتایج نشان می دهد اعتقاد به تأثیر عدم رسیدن به بلوغ فکری بر میزان گرایش به ازدواج به عنوان یک مانع در سطح متوسط است و حتی از نظر جوانان رسیدن به بلوغ فکری برای ازدواج مشکلی با اهمیت متوسط به پایین است. یافته های پژوهش بحیرائی و حضرتی (1391) با عنوان عوامل اجتماعی موثر در افزایش سن ازدواج دانشجویان دختر (مورد مطالعه: دانشجویان شاغل به تحصیل سال در 1390, دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات) کاظمی (1390) در بررسی تأثیر آرمان‌گرایی توسعه‌ای بر شکاف بین نگرش‌های دختران و مادران آنها نسبت به ازدواج و خانواده در میان دانشجویان دانشگاه تبریز، نجار پوریان، بهرامی و اعتمادی (1387) در مطالعه‌ای تأثیر آموزش تعهد پیش از ازدواج را بر بهبود ویژگی‌های تعهد در دختران دانشجو ، موید یافته های این پژوهش بودند.
- یافته های پژوهش در مورد تأثیر شرایط اخلاقی جامعه بر میزان گرایش به ازدواج ازنظر جوانان نشان می دهد جوانان اعتقاد دارند که تأثیر شرایط اخلاقی جامعه بر میزان گرایش به ازدواج به عنوان یک مانع ازدواج محسوب می شود. بنابراین باید گفت از نظر جوانان شرایط اخلاقی جامعه مشکلی با اهمیت است. هم چنین باید گفت تأثیر شرایط اخلاقی جامعه بر میزان گرایش به ازدواج برای پسران با اهمیت تر از دختران محسوب می گردد. در این راستا پژوهش قنبری برزیان سلمانوندی و فاطمی. (1397) نشان داد روابط جنسی پیش از ازدواج، سبب کاهش گرایش به ازدواج جوانان دانشجو و نگرش منفی آنها نسبت به ازدواج و تشکیل خانواده و بی‌اعتمادی به جنس مخالف می‌شود. یافته های هدایت مقدم و همکاران(2015) وکیلیان و همکاران(2014) خلج آبادی فراهانی(1394) و ولز و تونگ(2005) نیز موید این مطلب هستند.
- نتایج به دست آمده از مشاهدات در خصوص ارتباط بین مبانی و نگرش روانی و گرایش به ازدواج در جوانان استان همدان نشان می دهد میزان نگرش ایده ال گرایانه به ازدواج در بین جوانان استان همدان در حد متوسط به بالا می باشد. بنابراین باید گفت که جوانان استان همدان نسبت به ازدواج داری نگرش خوش بینانه هستند. لیکن بر اساس نتایج باید گفت پسران نسبت به دختران در ازدواج نگاه خوش بینانه تر بیشتری دارند و در عوض دختران در این قضیه ار پسران واقع گرایانه تر هستند. یافته های سلامتی هرمزی (1390) در بررسی مقایسه‌ای ادراک‌ها و نگرش‌های دختران مجرد شهر بندرعباس، کاوامورا 2011 ؛ یانگ 2013 ؛ توکی هیرو 2004 در خصوص نگرش ها و ارزش های ازدواج ، فریدون پور و همکاران(1399) در پژوهش بررسی نگرش به انتخاب همسر و ترس از ازدواج در دختران محمدی (1392) در پژوهشی با عنوان بررسی الگوی رابطۀ صمیمانۀ همسران با روش کیفی، سرایی و اوجاقلو (1392) در بررسی خود تحت عنوان مطالعه نسلی تغییر ارزش ازدواج در ایران ، موید این یافته هستند.
منابع
- آزادارمکی، تقی، شریفی ساعی، محمدحسین، ایثاری، مریم، و طالبی، سحر. (1391). هم خانگی؛ پیدایش شکل های جدید خانواده در تهران. جامعه پژوهی فرهنگی، 3(1)، 43-77.
- آقاسی، محمد، و فلاح مین باشی، فاطمه. (1394). نگرش جوانان ایرانی به ازدواج, انتخاب همسر و تشکیل خانواده. پژوهشنامه زنان، 6(1 (ویژه نامه))، 1-21.
- احمدی خدابخش، براری مصطفی، سید اسماعیلی فتح الله(1390). نگرش مردم به ازدواج موقت. فصلنامه رفاه اجتماعی ۱۱ (۴۳) :۱۵۶-۱۳۵.
- امیدی شهرکی، مجید(1387). نگاهی نو به ازدواج: به موقع، آگاهانه ، آسان و پایدار، تهران: سازمان ملی جوانان.
- اینگلهارت، رونالد و ولزل، کریستین ( 1389 )نوسازی، تغییر فرهنگی و دموکراسی،ترجمه ی یعقوب احمدی، تهران: کویر.
- بانکیپورفرد امیرحسین، مهدی کلانتری زهرا مسعودی نیا (1390). درآمدی بر آمار ازدواج جوانان در ایران، دانشگاه اسلامی سال پانزدهم، ش48، ص26-47.
- بحیرائی الهام،حضرتی صومعه زهرا(1390). عوامل اجتماعی موثر در افزایش سن ازدواج دانشجویان دختر (مورد مطالعه: دانشجویان شاغل به تحصیل سال در 1390، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات)، مطالعات جامعه شناختی ایران، ش 4، ص137-150.
- حبیبپور گتابی، کرم، قادری صلاحالدین ، امیری زهرا(1398). زمینه ها و پیامدهای دوستی با جنس مخالف:مطالعه ای پدیدارشناسانه در بین دانشجویان دانشگاه خوارزمی. فصلنامة علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال نوزدهم، ، شماره 72.
- حسینی، حاتم. (1391). تفاوت های قومی در رفتارهای ازدواج زنان و نگرش آنها نسبت به ازدواج دختران در شهرستان ارومیه. نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، 5(9)، 7-28.
- خلج آبادی فراهانی، فریده. (1395). فراتحلیل روابط با جنس مخالف قبل از ازدواج در بین جوانان در 15 سال گذشته (1394-1380) در ایران. خانواده پژوهی، 12(47)، 339-367.
- دانش پروانه، امیدوار ،پوران و زاهدی محمد جواد (1399).بررسی عوامل مؤثر بر گرایش به زندگی مشترک بدون ازدواج در بین جوانان شهر تهران. فصلنامه ی مطالعات توسعه ی اجتماعی- فرهنگی، دوره ی هفتم، شماره ی 3- : 31-9
- دیلینی، تیم(1387) .نظریه های کلاسیک جامعه شناسی، چاپ چهارم، ترجمه ی بهرنگ صدیقی، وحید طلوعی، تهران: نی.
- رشوند، مرجان. وجدانی، فاطمه. (1399). مطالعۀ رابطۀ فردگرایی و برابری جنسیتی با ارزش ازدواج(مورد مطالعه: دختران ازدواج‌نکردۀ 20 تا 34 سالۀ شهر تهران). علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد, 17(2), 161-125.
- ساروخانی باقر، مقربیان مریم (1390).تجددگرایی و همسرگزینی تحقیقی مقایسه ای در بین زنان مناطق1 و 11 شهر تهران. مطالعات فرهنگ - ارتباطات (نامه پژوهش فرهنگی سابق) سال دوازدهم پاییز 1390 شماره 15
- ساروخانی باقر، فهیمه نظری، منصور وثوقی(1396). بررسی جامعه شناختی رابطه ی اعتماد اجتماعی و ارتباطات انسانی با تأکید بر خانواده های شهر تهران در سال 1395 -1393، مطالعات جامعه شناختی شهری سال هفتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۳، ص251-270.
- سرایی، حسن، اوجاقلو، سجاد. (1392). مطالعه نسلی تغییر ارزش ازدواج در ایران (مطالعه موردی: زنان شهر زنجان). مطالعات توسعه اجتماعی ایران, 5(4), 19-42.
- سلامتی هرمزی ،شکوفه (1390) بررسی مقایسه ای ادراک ها و نگرش های دختران مجرد شهر بندرعباس نسبت به ازدواج و پیامدهای تجرد. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه هرمزگان
- شاه مرادی، سمیه، فاتحی زاده، مریم السادات، و احمدی، سیداحمد. (1390). پیش بینی تعارض زناشویی از طریق ویژگی های شخصیتی, روانی و جمعیت شناختی زوج ها. دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 12(1 (پیاپی 43))، 33-44.
- شریفی، احمدحسین، (1391)، «سبک زندگی به‌عنوان شاخصی برای ارزیابی سطح ایمان»، فصلنامه علمی پژوهشی معرفت فرهنگی اجتماعی، سال سوم، شماره سوم، تابستان 91، ص 62 ـ 49.
- صباغچی، مرجان، عسکری ندوشن، عباس، و ترابی، فاطمه. (1396). عوامل تعیین کننده نگرش به ازدواج و تشکیل خانواده در شهر یزد. مطالعات جمعیتی، 3(1 )، 131-162.
- عسکری ندوشنعباس ، محمدجلال عباسی شوازی، مریم پیری محمدی(1395). سن ایده آل ازدواج و عوامل تعیین کننده ی آن در شهر یزد، مطالعات راهبردی زنان سال نوزدهم، شماره ۷۳، ص35-63.
- فریدون پور، زینب، کلهری، صفورا، محسنی، فاطمه، و نامجو، فرهاد. (1399). مقایسه اثربخشی آموزش طرحواره درمانی و ایماگوتراپی بر ترس از ازدواج و نگرش به انتخاب همسر در دختران مجرد. خانواده درمانی کاربردی، 1(1 )، 100-124.
- قنبری برزیان، علی، سلمانوندی، شاپور،فاطمی، نرگس السادات. (1397). تأملی بر تأثیر روابط جنسی پیش از ازدواج بر گرایش به ازدواج مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه اصفهان. پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران, 7(3), 33-54
- کاظمی، زهرا. (1389). بررسی تاثیر آرمان گرایی توسعه ای بر شکاف بین نگرش های دختران و مادران آن ها نسبت به ازدواج و خانواده. خانواده پژوهی، 6(23)، 299-312.
- گل محمدی، علی(1383). تأثیر زندگی مشترک پیش از ازدواج بر فروپاشی ازدواج. فصلنامه مطالعات راهبردی زنان 1383 شماره 25
- گیدنز، آنتونی (1394). تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه: ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.
- محمدی، سیدبیوک. (1392). بررسی الگوی رابطۀ صمیمانة همسران. پژوهشنامه زنان, 4(7), 163-187.
- محمودیان حسین،محمودیانی سراج الدین و شهریاری سهیلا(1394) در بررسی ازدواج خویشاوندی، تفاوتهای بین نسلی و عوامل پشتیبان آن درکرمانشاه. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دورة 4 .شماره 1 بهار1394
- مهدیه، مهسا ، سیدان ،فریبا(1394) تحلیل جنسیتی روابط همخانگی مشترک در زنان و مردان ایرانی. اولین همایش بین المللی نوآوری و تحقیق در هنر و علوم انسانی
- نازک‌تبار، حسین، ملانیا جلودار، شهرام, حسینی درونکلائی، سیده زهرا. (1394). تحلیلی بر نوسازی و کارکرد خانواده در استان مازندران. مطالعات زن و خانواده, 3(2), 121-149
- نجارپوریان، سمانه، بهرامی، فاطمه، و اعتمادی، عذرا. (1387). تاثیر آموزش تعهد پیش از ازدواج بر بهبود ویژگی های تعهد در دختران دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا. خانواده پژوهی، 4(13)، 77-86.
- هنرور، حسین، محمدپور، ابراهیم. (1399). مطالعه نگرش جوانان به ازدواج و ارتباط آن با ترجیحات ارزشی، دین داری و شیوه‌های فرزندپروری (مورد مطالعه: جوانان استان آذربایجان‌غربی). علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 17(1).
- Dalos R, Draper A.(2010).An Introduction to Family Therapy: systemic theory and practice. New York: Open University Press.
- Jones, G. W. (2010), “Changing Marriage Patterns in Asia”, Working Paper Series No.131, Asian Research Institute and Department of Sociology, National University of Singapore.
- Hedayati Moghaddam, M. R. Eftekharzadeh Mashhadi, I. Fathimoghadam, F. & Pourafzali, S. J. (2015) “Sexual and Reproductive Behaviors among Undergraduate University Students in Mashahd; a City in Northeast of Iran.” Journal of Reproduction and Infertility, 16 (1): 43-48.
- Kabir, Ahmad; Gulshana Jahan and Rukhshana Jahan (2001). Female Age at Marriage as a Determinant of Fertility; Journal of Medical Sciences, 1(6): 372-376.
- Kawamura, Sayaka. (2011). “Marriage in Japan: attitudes, intentions, and perceived barriers”. Doctor of Philosophy (Ph.D.), Bowling Green State University, Sociology.
- kilian, K. Mousavi, S. A. & Keramat, A. (2014) Estimation of Sexual Behavior in the 18-24 Years Old Iranian Youth based on a Crosswise Model Study.” BMC Research Note, 14: 7-28.
- Larson, H; Lamont, C. (2005).The relationship of childhood sexual abuse to the marital attitudes and readiness for marriage of single young adult women.Journal of Family Issues, 26: 415432.
- Peng, T. N. (2006). “Trends and correlates of delayed marriage in Malaysia, and implications for development”, Paper presented at the International Conference on Population and Development in Asia: Critical Issues for a Sustainable Future, 20-22 March, Phuket, Thailand.
- Thompson, J. M. (2005). Differences in marital atthtudes and readiness among nevermarried AfricanAmerican men by childhood family structure.M. A.Thesis. Roosevelt University.
- Tokuhiro, Yoko. (2004). “Delayed marriage in contemporary Japan: a qualitative study”. The University of Hong Kong (Pokfulam, Hong Kong)
- Shachelford, T. K., Besser, A, Goetz, A. T. (2007). Personality, marital satisfaction, and marital infidelity. Individual Differences Research. 6(1). 13-25.
- Wells, B. E. & Twenge, J. M. (2005) “Changes in Young People’s Sexual Behavior and Attitudes, 1943–1999: A Cross-Temporal Meta-Analysis.” Review of Genera Psychology, 9: 249-261.
- Yang, M. T. (2013). Romance, Dating and Marriage in Singapore: Youth Attitudes, Ideals, and the “Checklist Syndrome”, A Thesis Presented to the Faculty of the Graduate School of Cornell University In Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Science.
)