Document Type : Original Article
Authors
1 1. Assistant Professor of Sport Management, Sport Sciences Research Institute, Tehran, Iran*
2 Assistant Professor of Sport Management, Sport Sciences Research Institute, Tehran, Iran
3 Ph.D. in sport marketing. Tarbiat Modarres University. Tehran. Iran
Abstract
The purpose of this research was to investigate and identify the methods of providing financial resources for sports organizations (Case study: Sport boards of Tehran province). The research method was descriptive and survey. The statistical population included members of the board of directors of sports committees, managers and experts of the General Directorate of Sports and Youth in Tehran (N=150). Sampling was done in a stratified random manner (N=112). The data was collected using a researcher-made questionnaire whose validity was confirmed. To analyze the data, after determining the normality of the data, exploratory and confirmatory factor analysis tests, structural equations and chi-square with SPSS and PLS software were used.
The results showed the adequacy of the samples to perform exploratory factor analysis and the six factors of sponsores, public, fans and stakeholders, advertise and media, facility, product and services and sports events as methods of attracting resources. In terms of the current situation, the methods of using sponsors and receiving credits from the General Directorate of Sports and Youth (public) were the most frequent. Currently, sports teams are using different methods to provide financial resources based on the conditions of their sports fields, and familiarization with the new methods proposed in the research is suggested.
Keywords
شناسایی حوزه های تامین منابع مالی در سازمان های ورزشی
محسن اسمعیلی[1]
مهدی رسولی[2]
طهماسب شیروانی[3]
مصطفی افشاری[4]
10.22034/ssys.2023.2869.3093
تاریخ دریافت مقاله: 26/03/1402
تاریخ پذیرش مقاله: 22/08/1402
مقدمه
به لحاظ نظری همه اقتصاد دانان منابع مالی را به عنوان نیرو محرکه رشد و توسعه اقتصادی جوامع تلقی می کنند و همه مدل ها و الگوهای توسعه اقتصادی، بر پایه همین اندیشه طراحی می شود. در لغتنامة تخصصی انوستوپدیا به عمل فراهم کردن اعتبارها برای فعالیتهای کسب وکار، خرید یا سرمایهگذاری، تأمین مالی گفته میشود (عزیزی و ملایجردی، 1396). به عبارتی، تأمین مالی به عمل تهیه منابع مالی برای فعالیتهای تجاری، انجام خریدها یا سرمایه گذاری گفته میشود (طالقانی و طالقانی، 1396). امروزه استفاده از تأمین مالی در هر نظـام اقتصـادی ضـروری است؛ زیرا این امکان را برای کسب وکارها و شرکتها فراهم میکند تا فعالیتهای آنها با سرعت و سازوکار آسان تری انجام شود. بی شک پایین بودن سرمایه و قدرت مالی یک سازمان باعث میشود تا خطر تصمیم گیری برای این شرکت بسیار بیشتر از سایرین باشد به گونه ای که یک تصمیم نادرست ممکن است به راحتی منجر به نابودی آن شود، لذا در دنیای واقعی تأمین مالی میبایست با حساسیت بیشتر نسبت به شرایط عدم قطعیت محیط پیرامون صورت پذیرد (مشهدی، رفیعی و میری، 1392). تأمین مالی یکی از موضوعات مهم در حوزه مدیریت مالی است. در طول سالیان متمادی روشهای مختلفی در این زمینه توسعه یافته است که وجود ابزارهای مالی متنوع می‌تواند باعث افزایش کارایی بازار و تخصیص بهینه منابع شود (درودز[5]، 2021). درآمد مطمئن و پایدار می‌تواند امکانات لازم را برای رویارویی با هزینه‌ها و مخارج سازمانها فراهم کند (کومار و رینارتز[6]، 2018). از سویی ضرورت تحقق اهداف اقتصادی هر سازمانی در گرو فراهم بودن سرمایه کافی به منظور تأمین منابع مالی مورد نیاز آن سازمان است. عاملی که اقتصاددانان آن را موتور تولید، رشد و توسعه اقتصادی می دانند (مرادی و همکارن، 1395). بی شک، دستیابی به اهداف اقتصادی و کسب منابع مالی هرچه بیشتر جزء اهداف اساسی هر سازمانی از جمله سازمانهای ورزشی شناخته میشوند. از اینروی، این شاخص از دیرباز مورد توجه برنامه ریزان سازمانها بوده است. با وجود منابع کافی در ورزش میزان اشتغال مستقیم و غیر مستقیم افزایش می یابد و در کنار آن امکان جذب درآمد از طریق برگزاری مسابقات بین المللی، جذب گردشگران و در نهایت سطح سلامت و بهداشت جسمی و روانی جامعه افزایش می یابد (خسروی زاده، بهرامی و حقدادی، 1393). در عصر حاضر سازمانهای غیرانتفاعی ورزشی به حمایت مالی از جانب دولت و مؤسسات خصوصی نیاز دارند، اما ترجیح می‌دهند به صورت مستقل فعالیتهای ورزشی را سازماندهی کنند (رویسا[7] و همکاران،2019). هر سازمان ورزشی برای پیشبرد برنامه‌ها و پروژه‌های خود نیاز به حمایت مالی دارد. این حمایت‌ها باعث میشود سازمان ورزش به اهداف خود برسد )(سولنتسف[8]،2021). وابستگی بیش از اندازه ورزش در کشورهای درحال توسعه به منابع دولتی باعث شده است، نه تنها سطح مشارکت افراد جامعه در ورزش پایین بیاید بلکه مشارکت بخش خصوصی نیز به حداقل میزان خود برسد و توان اقتصادی کافی برای تأمین هزینه های بالای توسعه ورزش فراهم نگردد، درصورتیکه در بسیاری کشورهای توسعه یافته باشگاههای ورزشی در رشته های مختلف، به صورت یک بنگاه اقتصادی عمل میکنند و حداکثر کردن سود، مهمترین هدف میباشد و برای تحقق این مهم برای جذب بیشتر و بهتر طرفداران و حامیان مالی برنامه ریزی و اقدام میکنند (تسلیمی و همکاران،1398). در ایران با توجه به سهم بزرگ دولت در اقتصاد، افزایش تحریمهای اقتصادی و دشوار شدن انتقال ارز حاصل از صادرات به داخل کشور و چالشهای ساختاری و مدیریتی بسیار، بودجه فعلی ورزش با توجه به تورم موجود در جامعه پاسخگوی نیاز سازمان های ورزشی نیست و سازمان های ورزشی نیز به واسطه افزایش قیمت بازیکنان و خدمات مورد نیاز با چالشهای جدی در حوزه تأمین مالی مواجه شده اند. این در حالی است که با نگاهی به بودجه مجموعه سازمانهای ورزشی دولت اعم از وزارت ورزش و جوانان، کمیته ملی المپیک، کمیته پاراالمپیک و شرکت تجهیز و توسعه ورزش متوجه خواهیم شد که در سال 1402 بودجه کلی بخش ورزش 95/15 درصد نسبت به سال 1401 کاهش داشته که با درنظر گرفتن تورم و افزایش هزینه ها فشار مالی بیشتری به سازمان های ورزشی وارد خواهد شد (بودجه ورزش، وزارت ورزش و جوانان، 1402). فلذا باشگاههای ورزشی و حتی دولتها درصدد پیدا کردن راهها و منابع تأمین مالی هستند تا علاوه بر پوشش هزینه ها بتوانند به هدف اصلی خود که کسب سود و منفعت است دست پیدا کنند. بنابراین در این رویکرد مفاهیمی همچون تأمین مالی، ابزارهای نوین تأمین مالی و منابع درآمدی اهمیت پیدا میکند (غفوری و همکاران، 1400). براساس بررسیهای سازمان اقتصادی دلویتی (2018) مهمترین منابع درآمدی در فوتبال شامل امور تجاری، حامیان مالی و سرمایه گذاران، درآمدهای حاصل از برگزاری بازی و حق پخش است. براساس این گزارش در فصل ٢٠١٨ -٢٠١٧ لیگهای اروپایی جمعًا ٤٧٨٠ میلیون پوند درآمد داشتند که ٥٩ درصد آن حق پخش، ٢٨ درصد آن فعالیتهای تجاری واسپانسرشیپ و ١٣ درصد آن درآمدهای روز بازی بوده است (بارنارد[9]، 2018). بنابراین همانطور که اشاره شد به تبع برخورداری از چنین بسترهای درآمدزایی در ورزش حرفه ای و امکان سودآوری، پتانسیل بهره برداری از روشهای تأمین مالی در ورزش حرفه ای به ویژه در کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه ای که زیرساختهای لازم برای بهره مندی از این روشها را فراهم کردند، وجود دارد. البته با توجه به محدودیت استفاده از منابع حق پخش در ایران به نظر میرسد استفاده از روشهای مالی فعالیتهای تجاری، اسپانسرشیپ و درآمدهای روز مسابقه نیازمند توجه بیشتر است. لوکینویک و همکاران (2022) به واگذاری حق پخش به عنوان منبع تأمین مالی فعالیتهای ورزشی اشاره کردند (لوکینوویچ[10]، 2022). پخش رویدادهای ورزشی نه تنها باعث ایجاد درآمد مستقیم میشود، بلکه قید و بندهای موانع فضایی قبلی را نیز از بین می‌برد و در نتیجه به محبوبیت ورزش، ورزشکاران و باشگاههای آنها کمک میکند. در دنیای کنونی ورزش، سازمان های ورزشی همچون هیاٌت های ورزشی باید مانند شرکت های تجاری عمل کنند (میسنر و دوهرتی[11]، 2014). بدین ترتیب ادامة کار برای هیاٌتهای ورزشی بدون در اختیار داشتن انواع منابع مشکل خواهد بود. برخی محققین بیان کردند فدراسیونها و هیاٌتهای ورزشی میتوانند در راستای افزایش درآمدزایی از تبلیغات، حامیان مالی، گردشگری ورزشی و رسانه های گروهی، به ویژه تلویزیون برای تبدیل ورزش به علامتی تجاری استفاده کنند (احسانی،1387). باشگاه های حرفه ای در سراسر جهان نیز برای تأمین منابع و هزینه های خود از روش های مختلفی همچون جذب حامیان جهت تبلیغ کالاهای تجاری، فروش بازیکن، فروش بلیت و محصولات ورزشی و ارائه خدمات جانبی استفاده می کنند (رجبی، 1391؛ دیسبوردز[12]، 2012، کاکس[13]، 2012). تحقیقات بیانگر آن است که در بسیاری از فدراسیون ها و به تبع آن در هیئت ها بودجه تخصیصی وزارت ورزش، جوابگوی برنامه های فدراسیون و هیئت ها نیست و از سویی دیگر برخی فدراسیون ها در سیاست گذاری وزارت ورزش، به درآمدزایی و خودکفایی در تامین منابع مالی ملزم شده اند (هنرور، 1382). برگانتیوس و مورنوترنرو [14] (2020) بیان نمودند برای سازمان های ورزشی، پخش تلویزیونی و حق رسانه ای رایج ترین و بزرگترین منبع درآمد و جذب سرمایه است. گیل آلانا، فیگردو و وانکی[15] (2019) به رویدادهای ورزشی به عنوان یکی از شیوه های جذب منابع مالی از طریق جذب گردشگر برای کشور اشاره داشتند. لیو، دوان و ماهاجان[16] (2020) نقش برندسازی تیمی در جذب شرکای چند میلیارد دلاری در ورزش دانشگاهی را مطرح نمودند. برند کردن یک رویداد و استفاده از آن برای جذب چندین حامی به عنوان روش جذب منابع مالی در ورزش دانشگاهی آمریکا به شمار می رود. رضایی صوفی (1392) اشاره داشت نقش رسانه های جمعی در تامین منابع مالی، شیوه بازاریابی و رشد صنعت ورزش در رتبه های میانی قرار دارد و تامین منابع مالی توسط رسانه های گروهی و اصلاحات قانون حق پخش تلویزیونی ضروری بنظر می رسد. دولتی بودن باشگاه ها، عدم شفافیت صورت های مالی، امتناع صدا و سیما از پرداخت حق پخش آگهی، عدم آگاهی مدیران باشگاه ها از روش های نوین تأمین مالی، استفاده محدود از مدیران خلاق و با تخصص های تجاری و مالی در سطوح مختلف از جمله موانع مهم تأمین مالی ذکر شده است.
در برخی تحقیقات دیگر عوامل موثر بر تامین مالی و درآمد مثل توجه به تماشاچیان به عنوان یک روش غیرمستقیم افزایش سرمایه (سیلوریا[17] و همکاران، 2018)، توجه به انتظارات سرمایه گذاران از سرمایه گذاری در ورزش و اصل انتظار (هودا[18]، 2001)، وجود ساختار رقابتی در اقتصاد کشورها (موررو[19]،2004)، اصلاحات ساختاری و مدیریتی و میزان کارایی باشگاه های ورزشی (باروس[20] و همکاران، 2014)، توسعه فعالیت های اقتصادی در رقابت های ورزشی (کاسیماتی و داوسون[21]،2009)، دریافت هدایای ورزشی (ویکر، بروئر و هنینگ[22]، 2012)، برقراری ارتباط مناسب با سایر سازمان های ورزشی (وارموس، کوبینا و سوویر[23]، 2015) ، نقش منابع انسانی و توجه به رویدادهای بزرگ ورزشی (گیل آلانا و همکاران، 2019) مطرح شده اند. شاواندیا و کوالنکو[24] (2021) به بررسی بهبود تجزیه و تحلیل منابع مالی سازمانهای ورزشی در اشکال مختلف سازمانی و قانونی در روسیه پرداخت. مطالعات نشان داده اند بهینه سازی ترکیب و ساختار منابع مالی برای مؤسسات ورزشی، تیم مدیریتی را قادر می سازد شکل سازمانی و قانونی موجود را در راستای تغییرات مناسب تغییر دهند. به طور کلی، هنگامی که سازمانهای ورزشی با نوسان درآمدی مواجه باشند، به ویژه وقتی نوسان قابل پیش بینی نباشد، به احتمال زیاد نمی توانند در بسیاری از مواقع هزینه ها را تامین مالی نمایند و این موضوع تهدیدات پیش روی سازمان را افزایش می دهد طوریکه می تواند منجر به ورشکستگی و انحلال سازمان شود. منابع مالی می تواند روی نوسان های بوجود آمده تاثیر داشته باشد. هر چقدر منابع مالی به شکل پایدار و با ثبات باشند سازمان ورزشی نوسانات کمتری خواهد داشت. ویکر و همکاران (2012) بیان نمودند که یکی از چالش های اصلی که باشگاه های ورزشی در سرتاسر اروپا با آن مواجه هستند نوسانات مالی می باشد. این مسائل و گسترش رویکرد صنعتی ورزش در برخی رشته ها در سطح دنیا، زمینه در اولویت قرارگرفتن جذب منابع مالی در فدراسیون ها و هیئت های ورزشی و بسیاری از نهادهای ورزشی را فراهم نموده است. در تحقیقی که در اتریش در ارتباط با تأمین مالی پایدار توسعه ورزشکاران نخبه انجام شد کیفیت مدیریت خدمات دولتی و خصوصی در این بخش باید با تاکید ویژه بر بهبود کارایی همکاری بین بخشی در سیستم سازمانهای دولتی ملی، ارگان‌های دولتی محلی و دفاتر گزارش دهی آنها بهبود یابد (ویکر و فریک[25]، 2020). شناسایی و ارزیابی راهکارهای تأمین مالی پایدار سازمان ورزش شهرداری تهران نیز از جمله تحقیقات داخلی است که استفاده از ابزارهایی همچون مالکیت زمانی و برگزاری کمپین‌های پیش فروش خدمات ورزشی، کسب درآمد از همه عرصه ها مانند بازارها و اماکن تجاری در کنار اماکن ورزشی و رفاهی، استفاده از ابزارهای مالی اسلامی در بستر بازار سرمایه انتشار اوراق مشارکت و انواع صکوک، عرضه نمادهای بورسی در بازار سرمایه، تأسیس و فعالیت صندوق‌های سرمایه گذاری مختلف، فعالیت در زیست بوم دانش بنیانی از جمله صندوق‌های جسورانه و اختصاصی و پژوهش و فناوری، استفاده از ظرفیتهای صندوق پروژه و شرکت سهامی عام پروژه برای ورود پروژه‌ها به بورس و ... برای رسیدن به درآمد پایدار مالی مورد استفاده قرار گرفته است و مشابه با آن نیز می‌تواند در مورد سازمان ورزش شهرداری تهران با توجه به نوع دارایی‌ها و شرایط موجود بر اساس ویژگیهای اعلام شده صورت پذیرد (احمدی، 1402). راه اندازی و سرمایه گذاری در استادیوم‌ها و فعالیت در برخی رشته های ورزشی انتخابی از جمله روشهای کسب درآمد بیشتر عنوان شده است (مندوکا[26]، 2022). جزویاک[27] (2021) نقش مهارتهای مدیر و شناخت وی از بازار را در تامین منابع مالی موثر دانسته و ترابی (1394) بر حمایت های مادی دولتی در ایران به سازمانهای ورزشی به عنوان یک تفاوت مهم با کشورهای پیشرفته ورزش اشاره نموده است.
باید به این نکته توجه داشت که در تحقیقاتی که در گذشته در حوزه تامین منابع مالی انجام شده بیشتر به باشگاه های ورزشی توجه شده است. با توجه به اینکه ماهیت هیات های های ورزشی در کشور ایران تا حدود زیادی دولتی است و بخش مهمی از منابع مالی از این بخش تامین می شود، بررسی منابع درآمدی هیات های ورزشی جای بررسی ویژه خود را دارد. البته ماهیت هیات ها نیز با یکدیگر متفاوت است. تعداد ورزشکاران، برند هیات، نگرش مردم و دولت به رشته ورزشی، منابع و امکانات مادی و مالی و عوامل مختلفی می توانند بر کسب منابع مالی تاثیرگذار باشند. هم اکنون در شهر تهران تعداد 50 هیات ورزشی مشغول به فعالیت هستند و با جامعه هدف بزرگ بیش از ده میلیون نفری در استان تهران مواجه هستند. این بافت جمعیتی و تنوع بسیار زیاد نیازها و خواسته ها خود باعث ایجاد تفاوت و نیاز به خلاقیت در تامین منابع مالی می شود. از اینرو با توجه به مطالب ذکر شده و با توجه به نقش پراهمیت تامین منابع مالی ورزشی در زمینه های سلامتی، بهداشتی، اجتماعی و فرهنگی امروز، محققان این پژوهش قصد دارند شیوه های تامین مالی در هیاٌتهای ورزشی استان تهران را مورد بررسی قرار دهند. در این تحقیق سعی شد به روزترین روشهای تامین منابع مالی بر اساس زیست بوم ورزش استان تهران پیشنهاد و وضعیت موجود هیات های ورزشی در استفاده از انواع روش ها بررسی شود که از جمله نوآوریهای تحقیق می باشد. محققان امیدوار هستند که نتایج این تحقیق به برنامه ریزان و مدیران ادارات کل ورزش و جوانان استانها به طور عام و به ویژه استان تهران با توجه به داشتن شرایط خاص جمعیتی و موقعیتی کمک کند تا با جلب و جذب هر چه بیشتر منابع مالی به توسعة پایدار مدیریتی و ورزشی و رشد در تمامی ابعاد دست یابند. بنابراین تحقیق به دنیال پاسخ به این سئوال است که حوزه های تامین منابع مالی در هیاتهای ورزشی استان تهران کدامند؟
روش شناسی تحقیق
این تحقیق از نظر هدف انجام تحقیق، کاربردی و از نظر روش توصیفی پیمایشی بود. جامعه آماری شامل روسا، دبیران و نواب رئیس هیئتهای ورزشی استان تهران (150 نفر) و کارشناسان ورزشی اداره کل ورزش و جوانان استان تهران (40 نفر) بودند. نمونهگیری بر اساس جدول تعداد نمونه کرجسی و مورگان[28] تعداد 123 نفر و به شکل تصادفی طبقه ای در نظرگرفته شد. ابزار گردآوری دادهها در این پژوهش پرسشنامه محقق ساختهای بود که بخش اول شامل ویژگیهای دموگرافیکی (سن، جنسیت، سابقه خدمت یا مدیریت، تحصیل) و بخش دوم شامل شیوههای تامین مالی در انواع مختلف آن (نقدی، غیرنقدی) در هیئتهای ورزشی استان تهران بود. این پرسشنامه دربرگیرنده 50 گویه معرف روشهای تامین مالی بود که در پی مطالعه مبانی نظری و مصاحبه با 8 نفر از اساتید بازاریابی ورزشی و مدیران اجرایی در اداره کل ورزش و جوانان حاصل شد. این افراد یا دارای تالیفاتی همچون کتاب و مقالات علمی در حوزه بازاریابی بوده یا به لحاظ اجرایی در حوزه بازاریابی فعالیت کرده و با چالش های آن آشنا بودند. در واقع پرسشنامه بر مبنای یک بخش کیفی که مرحله اول این تحقیق پژوهشی را تشکیل می داد تدوین شد و کدها با استفاده از روش تحلیل مظمون استخراج شدند و پس از بررسی لازم توسط تیم تحقیق به صورت جملات پرسشی و سئوال نگارش شدند. روایی محتوایی پرسشنامه توسط ده نفر از اساتید مدیریت بازاریابی ورزشی و اهالی متخصص ورزشی که دربرگیرنده افراد مصاحبه شونده هم بود مورد تایید قرار گرفت طوریکه ضریب هر یک از گویه ها بیشتر از عدد معرفی شده در جدول لاوشه (62/0) بود. به منظور اندازه گیری نسبت روایی محتوایی گویه‌های ابزار در قالب یک جدول طراحی شدند و همراه با بیان اهداف تحقیق به‌صورت جداگانه در اختیار متخصصین قرار داده شد. برای هر گویه یکی از سه طیف “۱. گویه ضروری است ۲. مفید است اما ضروری نیست و ۳. ضرورتی ندارد ” در نظر گرفته شد و متخصصین نظرات خودشان را دربارة تک‌تک گویه‌ها در جدول ثبت نمودند. در مرحله بعدی جهت توزیع پرسشنامه های نهایی از کارشناسان واحد پژوهش اداره کل ورزش و جوانان استان تهران درخواست همکاری شد و پرسشنامه ها به شکل فیزیکی توزیع شد. در نهایت تعداد 112 پرسشنامه تکمیل شده قابل تحلیل (نرخ بازگشت 91 درصد) بدست آمد.
جهت تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی (فراوانی‌ها، میانگین‌ها، درصدها، انحراف استانداردها و رسم نمودارها و جداول) به منظور سازمان دادن، خلاصه کردن، طبقه‌بندی نمرات خام و توصیف اندازه‌های نمونه استفاده شد. در بخش آمار استنباطی در ابتدا برای تحلیل پرسشنامه از آزمون تحلیل عاملی اکتشافی و پیش فرض آن از جمله آزمون کرویت بارتلت از طریق نرم افزار اس پی اس اس نسخه 24 انجام شد. برای تعیین نرمال بودن داده ها از آزمون کولموگراف اسمیرنف که با توجه به عدد بدست آمده (05/0 ≥ α) داده ها غیرنرمال بود. در ادامه با توجه به تعداد نمونه ها (112) نفر و به منظور تعیین روایی همگرا و واگرا و پایایی آزمون از روش معادلات ساختاری واریانس محور که حساسیت کمتری به تعداد نمونه ها در مقایسه با روشهای کوواریانس محور دارد استفاده شد. بدین منظور از نرم افزار PLS نسخه 3 استفاده شد. در ادامه نتایج بدست آمده نمایش داده شده است.
نتایج
نتایج نشان داد میانگین سنی نمونه ها 43 سال بوده است. وضعیت تحصیلات نمونه ها 2/40 درصد (45 نفر) کارشناسی وپایین تر، 9/33 درصد (38 نفر) کارشناسی ارشد و 3/22 درصد (25 نفر) دکتری و دانشجوی دکتری و 6/3 درصد (4 نفر) بی پاسخ بود. میانگین سابقه ورزشی 21 سال و میانگین سابقه مدیریتی 10 سال عنوان شده بود.
در بخش آمار استنباطی با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی با چرخش متعامد[29]، متغیرهای تبیینکننده تامین منابع مالی در ورزش مشخص گردید؛ در این روش گویه های مختلف در عاملهای مرتبط گروهبندی شدند. از آماره آزمونهای کایسر[30] و بارتلت به عنوان پیش زمینه تحلیل عاملی اکتشافی که نشان از کفایت نمونه و مناسب بودن انجام تحلیل عاملی برای متغیرهای پژوهش دارد استفاده شد. آماره آزمون کایزر بین صفر و یک متغیر بوده و مقادیر بیشتر از 7/0 بهعنوان سطح قابل قبول و بین 5/0 تا 7/0 با احتیاط قابل قبول است و نشاندهنده تناسب دادهها برای انجام تحلیل عاملی اکتشافی است. مقدار آماره کایسر مایر اولکین برای این مطالعه برابر با 711/0 بود. همچنین معنادار بودن آزمون بارتلت در سطح 05/0 (001/0=α) نیز نشانی دیگر برای مناسب بودن دادهها در انجام تحلیل عاملی اکتشافی است.
جدول 1. آزمون کرویت باتلت
|
کایزر مایر اولکین |
711/0 |
|
آزمون کرویت بارتلت |
018/10094 |
|
درجه آزادی |
1225 |
|
سطح معنی داری |
001/0 |
در تحلیل عاملی اکتشافی تعداد 50 گویه مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق ارزش مطلق برای هر گویه 4/0 در نظر گرفته شد. همانطور که از نتایج جدول 3 مشخص می باشد بار عاملی هیچ گویه ای کمتر از 4/0 نبوده است و بنابراین هیچ گویه ای از میان سئوالات پرسشنامه حذف نشد. نتایج حکایت از مشخص نمودن 6 عامل در این پرسشنامه داشتند که با توجه به قرار گرفتن برخی گویه ها در دو یا چند عامل با بررسی تیم تحقیق نامگذاری شد. بدین شکل عوامل حامیان و سرمایه مشترک، هواداران و ذینفعان، ظرفیت های تبلیغی و رسانه ای، رویدادهای ورزشی، ظرفیتهای مبتنی بر اماکن، محصولات و خدمات و درآمدهای اعتباری به عنوان مولفه های مربوط به تامین منابع مالی در سازمانهای ورزشی در نظر گرفته شد.
جدول 2. آزمون تحلیل عاملی اکتشافی
|
مولفه
گویه ها |
1 حامیان و سرمایه گذاری |
2 هواداران و ذینفعان |
3 ظرفیت های تبلیغی و رسانه ای |
4 رویدادهای ورزشی |
5 اماکن، محصولات و خدمات |
6 درآمدهای اعتباری |
|
A1 |
516/0 |
|
|
|
|
|
|
A27 |
492/0 |
|
|
|
|
|
|
A31 |
777/0 |
|
|
|
|
|
|
A38 |
563/0 |
|
|
|
|
|
|
A39 |
410/0 |
|
|
|
|
|
|
A41 |
694/0 |
|
|
|
|
|
|
A42 |
785/0 |
|
|
|
|
|
|
A49 |
542/0 |
|
|
|
|
|
|
A12 |
579/0 |
|
|
|
|
|
|
A15 |
|
774/0 |
|
|
|
|
|
A37 |
|
776/0 |
|
|
|
|
|
A40 |
|
570/0 |
|
|
|
|
|
A47 |
|
401/0 |
|
|
|
|
|
A5 |
|
|
585/0 |
|
|
|
|
A46 |
|
|
566/0 |
|
|
|
|
A48 |
|
|
754/0 |
|
|
|
|
A36 |
|
|
483/0 |
|
|
|
|
A3 |
|
|
782/0 |
|
|
|
|
A9 |
|
|
499/0 |
|
|
|
|
A30 |
|
|
538/0 |
|
|
|
|
A33 |
|
|
530/0 |
|
|
|
|
A34 |
|
|
494/0 |
|
|
|
|
A2 |
|
|
|
454/0 |
|
|
|
A4 |
|
|
|
711/0 |
|
|
|
A6 |
|
|
|
416/0 |
|
|
|
A7 |
|
|
|
525/0 |
|
|
|
A10 |
|
|
|
603/0 |
|
|
|
A25 |
|
|
|
766/0 |
|
|
|
A43 |
|
|
|
551/0 |
|
|
|
A45 |
|
|
|
632/0 |
|
|
|
A24 |
|
|
|
763/0 |
|
|
|
A8 |
|
|
|
|
523/0 |
|
|
A11 |
|
|
|
|
600/0 |
|
|
A13 |
|
|
|
|
558/0 |
|
|
A14 |
|
|
|
|
493/0 |
|
|
A16 |
|
|
|
|
502/0 |
|
|
A17 |
|
|
|
|
545/0 |
|
|
A18 |
|
|
|
|
559/0 |
|
|
A19 |
|
|
|
|
761/0 |
|
|
A26 |
|
|
|
|
712/0 |
|
|
A28 |
|
|
|
|
538/0 |
|
|
A29 |
|
|
|
|
881/0 |
|
|
A35 |
|
|
|
|
731/0 |
|
|
A44 |
|
|
|
|
870/0 |
|
|
A50 |
|
|
|
|
680/0 |
|
|
A20 |
|
|
|
|
|
745/0 |
|
A21 |
|
|
|
|
|
616/0 |
|
A22 |
|
|
|
|
|
588/0 |
|
A23 |
|
|
|
|
|
470/0 |
|
A32 |
|
|
|
|
|
490/0 |
با توجه به عوامل استخراج شده و نوع ارتباط آنها با مقوله اصلی تامین منابع مالی در ورزش مدلی مفهومی ترسیم شد که عامل تامین منابع مالی در مرکز مدل قرار گرفت و تاثیر سایر عوامل پنهان بر آن مشخص شد. بدین صورت، برازش مدل در دو بخش مدل اندازه‌گیری و مدل ساختاری مورد بررسی قرار گرفت.
ارزیابی مدل اندازه گیری
پایایی درونی مدل با استفاده از حد مطلوب 5/0 برای بار عاملی و حد مطلوب 7/0 برای آزمون آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی[31](CR) بررسی شد. بدین منظور از نرم افزار پی ال اس استفاده شد که در نهایت سه گویه به دلیل داشتن بار عاملی کمتر از 5/0 از تحلیل حذف و سایر گویه ها مورد بررسی قرار گرفت. روایی همگرا[32] با استفاده از شاخص متوسط واریانس استخراجی[33] (AVE) ارزیابی شد. بدین ترتیب شاخص هایی که مساوی یا بیشتر از 5/0 بودند مورد تایید قرار گرفتند. جدول 1 داده های مربوط به بارعاملی، آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی و متوسط واریانس استخراج شده را در بخش مدل اندازه گیری نشان میدهد.
جدول 3. ضرایب پایایی ترکیبی، آلفای کرونباخ و متوسط واریانس استخراج شده
|
AVE |
rho |
CR |
CA |
|
|
520/0 |
887/0 |
907/0 |
884/0 |
حامیان و سرمایه گذاری |
|
593/0 |
783/0 |
853/0 |
771/0 |
هواداران و ذینفعان |
|
539/0 |
841/0 |
857/0 |
839/0 |
ظرفیت های تبلیغی و رسانه ای |
|
583/0 |
859/0 |
878/0 |
837/0 |
رویدادهای ورزشی |
|
531/0 |
885/0 |
900/0 |
878/0 |
اماکن، محصولات و خدمات |
|
579/0 |
859/0 |
870/0 |
814/0 |
درآمدهای اعتباری |
|
Note: CA= cronbach’s alphas, AVE= average variance extracted, CR=Composite Reliability *=significant (p<0.05) |
||||
همانطور که از نتایج جدول شماره 3 مشاهده می شود روایی همگرای تحقیق مورد تایید واقع شد. به منظور برآورد روایی واگرا از شاخص HTMT استفاده شد که شاخص بهبود یافته کورنل لارکر می باشد.
Heterotrait-Monotrait Ratio (HTMT) جدول شماره 4. روایی یک گانه-دو گانه
|
|
حامیان و سرمایه گذاری |
هواداران و ذینفعان |
ظرفیت های تبلیغی و رسانه ای |
رویدادهای ورزشی |
اماکن، محصولات و خدمات |
درآمدهای اعتباری |
|
حامیان و سرمایه گذاری |
820/0 |
|
|
|
|
|
|
هواداران و ذینفعان |
348/0
|
853/0 |
|
|
|
|
|
ظرفیت های تبلیغی و رسانه ای |
270/0
|
295/0
|
746/0 |
|
|
|
|
رویدادهای ورزشی |
192/0
|
303/0
|
424/0
|
755/0 |
|
|
|
اماکن، محصولات و خدمات |
369/0
|
334/0
|
377/0
|
386/0
|
681/0 |
|
|
درآمدهای اعتباری |
436/0
|
384/0
|
544/0
|
345/0
|
423/0
|
726/0 |
همانطور که از نتایج جدول شماره 4 مشاهده می شود اعداد مربوط به قطر جدول از تمامی اعداد هر ستون بزرگتر هستند که معیار مناسبی برای روایی واگرا می باشد.
ارزیابی مدل ساختاری
برازش مدل ساختاری از طریق بررسی ضرایب معناداری مسیرها، عدد T جهت معناداری مسیرها و میزانR2 و Q2 وF2 مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین شاخص برازش کلی مدل SRMR و NIF نیز مورد بررسی قرار گرفت که در جدول شماره 5 نشان داده شد.
جدول شماره 5 شاخص ضریب مسیر، ضریب T، معنی داری، R2، Q2، F2
|
|
ضریب مسیر |
ضریب T |
معنی داری |
|
حامیان و سرمایه گذاری تامین منابع مالی |
192/0 |
643/10 |
001/0** |
|
هواداران و ذینفعان تامین منابع مالی |
150/0 |
851/12 |
001/0** |
|
ظرفیت های تبلیغی و رسانه ای تامین منابع مالی |
173/0 |
315/9 |
001/0** |
|
رویدادهای ورزشی تامین منابع مالی |
184/0 |
825/13 |
001/0** |
|
اماکن، محصولات و خدمات تامین منابع مالی |
209/0 |
792/9 |
001/0** |
|
درآمدهای اعتباری تامین منابع مالی |
181/0 |
431/14 |
001/0** |
|
|
|
Q2 |
F2 |
|
حامیان و سرمایه گذاری |
|
254/0 |
258/0 |
|
هواداران و ذینفعان |
|
225/0 |
226/0 |
|
ظرفیت های تبلیغی و رسانه ای |
|
158/0 |
215/0 |
|
رویدادهای ورزشی |
|
141/0 |
179/0 |
|
اماکن، محصولات و خدمات |
|
136/0 |
164/0 |
|
درآمدهای اعتباری |
|
104/0 |
158/0 |
|
نکته: 0551/0 = SRMR |
NFI=895/0 |
**P<05/0 |
R2=997/0 |
بررسی شاخص های مطرح شده نشان می دهد اعداد حاصل در دامنه مطلوب و قابل قبول قرار دارند. برخی منابع میزان قابل قبول شاخص SRMR را کوچکتر از 05/0 و شاخص NFI را 9/0 بیان کرده اند (حبیبی و عدن ور، 1396). در ادامه مدل ترسیمی متغیرهای تاثیرگذار بر تامین منابع مالی طراحی شد.
شکل شماره 1. مدل ترسیمی بر اساس ضریب مسیر
شکل شماره 2. مدل ترسیمی بر اساس مقدار Tvalue
یکی از سئوالات این تحقیق در مورد وضعیت موجود استفاده از روش های مختلف تامین منابع مالی در هیاتهای ورزشی بود که می توانست اطلاعات مفید و کاربردی از میزان بکارگیری و تحلیل در جهت تقویت یا بررسی این روش ها ارائه نماید. بدین منظور نمونه ها به گویه های پرسشنامه در قسمت خاصی که طراحی شده بود پاسخ بلی یا خیر دادند. فراوانی و درصد پاسخ ها و معنی داری تفاوت استفاده یا عدم استفاده از هر یک از روش ها در جدول شماره 6 نشان داده شده است.
جدول شماره 6. فراوانی، درصد و معنی داری استفاده یا عدم استفاده از روش های تامین منابع مالی
|
ردیف |
گویه |
بلی |
خیر |
خی دو |
sig |
||
|
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
||||
|
1 |
استفاده از ظرفیت حامیان ورزشی و اسپانسرها |
84 |
75 |
28 |
25 |
000/28 |
000/0 |
|
2 |
دریافت ورودیه از باشگاه ها و ورزشکاران برای ورود به مسابقات |
83 |
1/74 |
29 |
9/25 |
036/26 |
000/0 |
|
3 |
استفاده از ظرفیت حق تبلیغات در اماکن ورزشی و اداری هیات در مسابقات |
62 |
4/55 |
50 |
6/44 |
286/1 |
257/0 |
|
4 |
استفاده از ظرفیت فروش مواد غذایی یا سایر محصولات از طرف هیات در زمان مسابقات |
71 |
4/63 |
41 |
6/36 |
036/8 |
005/0 |
|
5 |
استفاده از ظرفیت حق پخش تلویزیونی مسابقات |
52 |
4/46 |
60 |
6/53 |
571/0 |
450/0 |
|
6 |
بلیط فروشی روز مسابقه |
58 |
8/51 |
54 |
2/48 |
143/0 |
705/0 |
|
7 |
استفاده از ظرفیت درآمد حاصل از جرائم (کمیته انظباطی) |
47 |
42 |
65 |
58 |
893/2 |
089/0 |
|
8 |
استفاده از پتانسیل تورهای گردشگری ورزشی |
27 |
1/24 |
85 |
9/75 |
036/30 |
000/0 |
|
9 |
امتیاز واگذاری برند هیات برای درج روی کالاها و فروش محصولات ورزشی و غیرورزشی |
29 |
9/25 |
83 |
1/74 |
036/26 |
000/0 |
|
10 |
استفاده از پتانسیل قرعه کشی و بخت آزمایی بلیط مسابقات |
23 |
5/20 |
89 |
5/79 |
893/38 |
000/0 |
|
11 |
استفاده از پتانسیل فروشگاه اینترنتی محصولات، تجهیزات و خدمات |
32 |
6/28 |
80 |
4/71 |
571/20 |
000/0 |
|
12 |
استفاده از پتانسیل ورود به عرصه های اقتصادی غیر مرتبط با رشته ورزشی هیات مثل فروش تجهیزات، فعالیتهای بازرگانی و ... |
29 |
9/25 |
83 |
1/74 |
036/20 |
000/0 |
|
13 |
راه اندازی دفاتر مشاور ورزشی و خدمات حرفه ای |
31 |
7/27 |
81 |
3/72 |
321/22 |
000/0 |
|
14 |
راه اندازی مجلات، روزنامه، هفته نامه و کتب تخصصی |
44 |
3/39 |
68 |
7/60 |
143/5 |
023/0 |
|
15 |
استفاده از پتانسیل ایجاد باشگاه مشتریان و کانون های هواداری |
50 |
6/44 |
62 |
4/55 |
286/1 |
257/0 |
|
16 |
اجاره اماکن و سالن های ورزشی و واگذاری به بخش خصوصی |
45 |
2/40 |
67 |
8/59 |
321/4 |
038/0 |
|
17 |
برگزاری همایش های علمی ورزشی |
57 |
9/50 |
55 |
1/49 |
036/0 |
850/0 |
|
18 |
استفاده از پتانسیل فروش نام سالن ها و اماکن |
15 |
4/13 |
97 |
6/86 |
036/60 |
000/0 |
|
19 |
ایجاد واحدهای تولیدی یا توزیعی مرتبط با تجهیزات رشته ورزشی |
73 |
2/65 |
39 |
8/34 |
321/10 |
001/0 |
|
20 |
دریافت اعتبارات از اداره کل ورزش و جوانان |
89 |
5/79 |
23 |
5/20 |
893/38 |
000/0 |
|
21 |
دریافت اعتبارات از فدراسیون های ورزشی مربوطه |
68 |
7/60 |
44 |
3/39 |
143/5 |
023/0 |
|
22 |
دریافت اعتبارات از دفاتر نمایندگان مجلس |
45 |
2/40 |
67 |
8/59 |
321/4 |
038/0 |
|
23 |
دریافت اعتبارات از استانداری، فرمانداری و سایر نهادها |
77 |
8/68 |
35 |
3/31 |
750/15 |
000/0 |
|
24 |
استفاده از پتانسیل شهریه ورودی کلاسهای داوری و مربیگری |
90 |
4/80 |
22 |
6/19 |
286/41 |
000/0 |
|
25 |
دریافت شهریه از ورزشکاران در کلاسهای آموزشی |
54 |
2/48 |
58 |
8/51 |
143/0 |
705/0 |
|
26 |
اجاره کالاها و تجهیزات ورزشی |
40 |
7/35 |
69 |
6/61 |
625/58 |
000/0 |
|
27 |
همکاری با دیگر هیات ها و سازمانهای ورزشی جهت انجام فعالیتهای مشترک |
44 |
3/39 |
68 |
7/60 |
143/5 |
023/0 |
|
28 |
استفاده از پتانسیل صدور مربی و بازیکن |
50 |
6/44 |
62 |
4/55 |
128/1 |
257/0 |
|
29 |
تاسیس فضاهای ورزشی جدید |
55 |
1/49 |
57 |
9/50 |
036/0 |
850/0 |
|
30 |
استفاده از پتانسیل شرط بندی های مجاز |
20 |
9/17 |
92 |
1/82 |
286/46 |
000/0 |
|
31 |
جذب منابع از خیرین |
42 |
5/37 |
70 |
5/62 |
000/7 |
008/0 |
|
32 |
اخذ وام از بانک ها و موسسات مالی |
47 |
42 |
65 |
58 |
893/2 |
089/0 |
|
33 |
استفاده از پتانسیل حق میزبانی بازی های ملی و منطقه ای |
49 |
8/43 |
63 |
3/56 |
750/1 |
186/0 |
|
34 |
راه اندازی لیگ مجازی و استفاده از بازیهای رایانه ای |
9 |
8 |
103 |
92 |
893/78 |
000/0 |
|
35 |
تاسیس باشگاه یا شرکت های وابسته و فروش سهام |
45 |
2/40 |
67 |
8/59 |
321/4 |
038/0 |
|
36 |
حضور پررنگ در رسانه ها و استفاده از این پتانسیل |
47 |
42 |
65 |
58 |
893/2 |
089/0 |
|
37 |
حضور در مجامع، مراسمات و حضور بین آحاد مختلف جامعه |
66 |
9/58 |
46 |
1/41 |
571/3 |
059/0 |
|
38 |
همکاری با سازمانهای مختلف بخش خصوصی |
41 |
6/36 |
71 |
4/63 |
036/8 |
005/0 |
|
39 |
سرمایه گذاری مشترک و مشارکت با دیگر نهادهای ورزشی و غیر ورزشی |
31 |
7/27 |
81 |
3/72 |
321/22 |
000/0 |
|
40 |
استفاده از توان مالی ایرانیان خارج از کشور |
29 |
9/25 |
83 |
1/74 |
036/26 |
000/0 |
|
41 |
استفاده از ظرفیت شرکتهای سرمایه گذاری و هولدینگ ها |
41 |
6/36 |
71 |
4/63 |
036/8 |
005/0 |
|
42 |
استفاده از ظرفیت شرکتهای بیمه برای سرمایه گذاری |
72 |
3/64 |
40 |
7/35 |
143/9 |
002/0 |
|
43 |
برگزاری برنامه های استعدادیابی برای شناخت و جذب ورزشکاران مستعد |
38 |
9/33 |
74 |
1/66 |
571/11 |
001/0 |
|
44 |
استفاده از ظرفیت بانک داده ها و اطلاعات مشتریان |
55 |
1/49 |
57 |
9/50 |
036/0 |
850/0 |
|
45 |
تامین اسکان و خدمات میزبانی |
33 |
5/29 |
79 |
5/70 |
893/18 |
000/0 |
|
46 |
استفاده از ظرفیت های پخش اینترنتی ورزش |
34 |
4/30 |
78 |
6/69 |
286/17 |
000/0 |
|
47 |
استفاده از ظرفیت های هواداران (صدور کارت هواداری، حق عضویت و ...) |
38 |
9/33 |
74 |
1/66 |
571/11 |
001/0 |
|
48 |
بهره برداری تجاری از وب سایت هیات (فروش، جذب آگهی و...) |
50 |
6/44 |
62 |
4/55 |
286/1 |
257/0 |
|
49 |
ایجاد صندوق اعتبارات مالی |
29 |
9/25 |
83 |
1/74 |
036/26 |
000/0 |
|
50 |
ارائه خدمات آموزشی مجازی (مانند فیلم های آموزشی و ...) |
47 |
42 |
65 |
58 |
893/2 |
089/0 |
همانطور که از نتایج مشاهده می شود در برخی از گویه ها تفاوت معنی داری بین کسانی که پاسخ بلی و خیر داده بودند وجود داشت و تفاوت معنی دار بوده است (05/0>p).
بحث و نتیجه گیری
نتایج نشان داد میانگین سنی نمونه ها 43 سال بوده است. معمولا در هیاتهای ورزشی از همه طبقات سنی حضور دارند و نتایج هم موید همین مطلب است، طوریکه از حداقل سن 23 سال تا سن 62 سال در میان نمونه ها حضور داشته اند. این حضور رده های سنی مختلف در نمونه ها خود باعث بهره مندی از نظرات گروه های مختلف سنی با عقاید مختلف خواهد بود. نمونه ها دارای تحصیلات قابل قبولی بوده اند طوریکه 42 درصد تحصیلات کارشناسی، 38 درصد تحصیلات کارشناسی ارشد و 25 درصد دکتری یا دانشجوی دکتری بودند. این یافته ها بیانگر آن است که دیگر نمی توان برچسب بی سوادی و بی اطلاعی و عدم وجود افراد علمی را در هیاتهای ورزشی استان تهران زد. بسیاری از اعضای هیات رییسه در هیاتهای ورزشی از اعضای هیات علمی دانشگاه ها می باشد که با اساس مطالعه و تحقیق آشنا می باشند. می توان اینگونه انتظار داشت که ارتقاء تحصیلات می تواند منجر به توسعه علم و دانش در حوزه ورزش شود. میانگین تعداد سالهای مدیریت نمونه ها در ورزش بیش از ده سال بوده است که نشان دهنده سطح مطلوبی از تجارب مدیریتی در ورزش بین نمونه ها است. همچنین میانگین سابقه ورزشی 21 سال نشان از آشنایی زیاد نمونه ها با رشته های ورزشی دارد. این موضوع حکایت از آن دارد که به احتمال زیاد اکثر مدیران ورزشی و اعضای هیات رییسه در هیاتهای ورزشی تهران، خود ورزشکار بوده و از بدنه ورزش می باشند.
با بررسی نتایج و مدل مستخرج از این تحقیق می توان مشاهده نمود که تامین منابع مالی هیاتهای ورزشی تهران دارای شش بعد مختلف می باشد. در این میان بعد اماکن، محصولات و خدمات بیشترین ضریب مسیر تامین منابع مالی را تشکیل می داد. امروزه حوزه خدمات در ورزش نقش بسیار مهمی دارد و بستر بسیاری از فعالیتها را تشکیل می دهد. گردشگری ورزشی یکی از نمونه های آن می باشد که برخی از رشته های ورزشی همچون پیاده روی در طبیعت، گلگشت ها، اسکی، قایقرانی و ... بسته به ماهیت آنها امکان فعالیت های گردشگری بیشتری دارد. فروشگاه های اینترنتی و فروشگاه های فیزیکی جهت ارائه محصولات ورزشی از دیگر ظرفیت های خدمات در حوزه ورزش میباشد. هیاتهای ورزشی تهران می توانند محصولاتی که لازمه انجام آن ورزش است را به شکل مستقیم تولید کنند و یا با استفاده از برند خود محصولات تولیدی شرکت های دیگر را به فروش برسانند. هیات هایی که هواداران بیشتری دارند و ورزشکاران بیشتری را پوشش می‌دهند می توانند از این روش استفاده بیشتری نمایند. راه اندازی مجله یا هفته نامه و امثال آن و همچنین دفاتر مشاوره ورزشی می تواند از دیگر خدمات هیاتها باشد. البته شاید انتشار مجازی و اینترنتی این مجلات در وضعیت کنونی به صرفه تر و با مخاطب بیشتری باشد. وبگاه آماری استاتیستا[34] درآمد حاصل از مجلات ورزشی کشور انگلستان در سال 2018 را بالغ بر 15.2 میلیون دلار برشمرده که با توجه به کاهش علاقه مندی مردم به انتشارات چاپی افت 24 میلیون دلاری را نسبت به سال 2011 نشان می دهد ("https://www.statista.com/statistics/322564/sports-magazines--print-sales-revenue-uk/," 2023). برگزاری سمینارهای سخنرانی و یا همایش های علمی ورزشی و دادن گواهینامه حضور و مشارکت به شرکت کنندگان از دیگر راهکارهای قابل استفاده می باشد. برگزاری کلاسهای داوری و مربیگری و دریافت ورودی دوره ها، شهریه ورودی در کلاس های آموزشی، صدور مربی و بازیکن نیز از خدمات هیات می باشد. در این بخش تخصص نیروی انسانی به عنوان محصول قلمداد می شود. در تحقیقی که در باشگاه های غیرانتفاعی کشور آلمان و با نظرسنجی از 10013 نفر از ورزشکاران باشگاه های ورزشی صورت گرفت شهریه دریافت شده از مصرف کنندگان رشته های ورزشی به عنوان راهی برای جبران هزینه های رو به افزایش رشته های ورزشی ارائه شده که البته بستگی به ماهیت هر رشته می تواند متفاوت باشد. ویکر در این مقاله از مفهومی با عنوان اشتیاق به پرداخت یاد نموده که در صورت برنامه ریزی مناسب می تواند قابلیت درآمدزایی بیشتری به سازمان ورزشی بدهد (ویکر، 2011). که با نتایج این تحقیق همراستا می باشد. محرم زاده (1385) به برخی نمونه های جذب درآمد مبتنی بر محصول اشاره داشته اند و ویکر (2012) به حق خدمات در باشگاه های ورزشی غیرانتفاعی کشور آلمان اشاره نموده است (ویکر، بروئر و هنینگز، 2012). داشتن سالن یا اماکن ورزشی و محصولات خاص از ظرفیت های مناسب برای هیات های ورزشی است و داشتن سایت اینترنتی یکی از پیش فرض های جذب سرمایه در شرایط کنونی ورزش است. شاید یکی از ساده ترین روش های تامین منابع مالی برای یک هیات ورزشی اجاره سالن ورزشی به سایر هیاتها و تیمهای ورزشی می باشد. در این روش برخی هیات های ورزشی به عنوان پیمانکار در مزایده های سالنهای ورزشی شرکت نموده و یا با ترک تشریفات سالنهای چند منظوره را اجاره می نمایند و این امکان را دارند که در ساعات اضافه بر نیاز مکان ورزشی را جهت درآمدزایی در اختیار رشته های دیگر، باشگاه ها یا هیاتهای ورزشی دیگر قرار دهند. به همین منظور رقابت زیادی در موضوع اجاره سالن های ورزشی دولتی بین هیات های ورزشی وجود دارد. با توجه به گستردگی و شیوع روزافزون روشهای اینترنتی و مجازی، هنوز هیات های ورزشی رغبتی جهت جذب سرمایه یا درآمد از این طریق ندارند. از دیگر بخش های این مولفه اجاره کالاها و تجهیزات بخصوص در رشته های دارای تجهیزات گران قیمت و استفاده از مدل های تهاتری جهت جذب سرمایه های نقدی و غیر نقدی است. ورود به عرصه های تجاری مثل رستوران ورزشی، باشگاه ورزشی و ... نیز جزو سایر خدمات هیات می تواند قرار بگیرد. نتایج بیانگر آن بود که در این بخش هم هیاتها بسیار ضعیف بوده اند و علی رغم نگاه در حد میانه ای که نسبت به اهمیت این گونه فعالیتها دارند اقدام های خاصی در این زمینه انجام نداده اند. البته در اقدامات مختلف باید اساسنامه هیاتهای ورزشی و موضوع فعالیت مورد توجه قرار گیرد. نتایج کلی تحقیق با یافته های مرادی چالشتری (1395) همخوانی داشت. ویکر (2011) در تحقیق خود به درآمدهای حاصل از اخذ حق خدمات اشاره نموده است دودز (2021) تنوع روشهای درآمدزایی را یکی از عوامل موفقیت در این حوزه میداند. خسروی زاده (2014) بر حوزه گردشگری تاکید نموده و احمدی (2022) بر برخی روشهای این تحقیق اشاره نموده است. به هیاتهای ورزشی استان تهران پیشنهاد می شود با توجه به اعتماد مخاطبان به هیاتهای ورزشی از برند خود برای ارائه محصولات و خدمات استفاده کنند و تنوع در روشهای مطرح شده در این مولفه را در برنامه های درآمدزایی مد نظر قرار دهند.
مولفه حامیان مالی و سرمایه گذاری از نظر نمونه ها نقش مهمی در تامین مالی هیاتهای ورزشی استان تهران داشت. استان تهران به عنوان یکی از استانهای صنعتی ظرفیت های زیادی در ورزش کشور دارد. نتایج نشان داد 75 درصد هیات ها به روشهای مختلفی از کمکهای مالی حامیان استفاده کرده اند. اهمیت این روش در تحقیقات مختلفی همچون ترابی (1394) و دتز[35] (2013) اشاره شده است. در برخی منابع نیز اشاره شده که به طور کلی در حدود 40 درصد از منابع مالی سازمان های ورزشی از طریق حامیان مالی کسب شده است (نوسیر[36]، 2020). همکاری با دیگر هیئت ها و سازمان های ورزشی و انجام فعالیتهای مشترک (وارموس و کوبینا، 2015) و استفاده از پتانسیل سایر هیئت ها و سازمان ها و توجه به خیرین به عنوان یکی از بخش های حامیان ورزشی مورد توجه قرار گرفته است. استفاده از ظرفیت های بخش خصوصی برای توسعه همکاریهای مشترک در هیئت های ورزشی نیز توصیه شده است. ترابی (۱۳۹۴) به نقش سازمان های خصوصی ورزش انگلستان اشاره نموده است که با یافته‌های این تحقیق همخوان می باشد. در واقع اگرچه 75 درصد هیات ها از منابع حامیان مالی استفاده کرده بودند اما بخش بزرگی از این منابع از نظر ارزش محدود بوده است و بخصوص منابع دریافت شده از بخش خصوصی کمتر از میزان مورد نیاز بوده است. توجه و شناسایی شرکت های سرمایهگذاری و هلدینگ ها و تعریف طرح های برد-برد و همچنین توجه به شرکتهای بیمه با هدف کاهش هزینه ها و توسعه ورزش همگانی، می تواند در جذب منابع مالی و حامیان جدید نقش داشته باشد. فراهانی (۱۳۹۷) در تحقیق خود بیان نمود صنعت بیمه کشور نیازمند بازنگری در در حوزه ورزش می باشد. ایجاد صندوق اعتبارات مالی برای سرمایه گذاری و درآمدزایی با عنایت به ظرفیت هواداران و ورزشکاران از زیرمجموعه های عامل حامیان بوده است. باید به این موضوع توجه کرد که به جذب حامیان مالی و سرمایه گذاری در ورزش به عنوان یک علم نگاه کرد که دربرگیرنده آموزش و اطلاعات مناسب برای مدیران هیئت های ورزشی و کسانی است که در امر ورزش مشغول به فعالیت هستند. بارنارد (2018)، کاکس (2012) بر نقش حامیان مالی تاکید داشته و ویکر و فریک (2020) وجود ارتباط مناسب برای بهره گیری از حامیان را مورد توجه قرار داده است. به هیاتهای ورزشی استان تهران پیشنهاد می شود در انجام فعالیتهای بازاریابی ورزشی از جمله جذب حامیان و سرمایه گذاری صرفاً با روش های سنتی و بدون مشاوره و اخذ اطلاعات جدید نمی توان موفق بود و هیئت های ورزشی تهران باید با شناسایی درست حامیانی که احتمال همکاری بیشتری دارند و برقراری ارتباط به این مسئله مهم توجه داشته باشند.
سومین عامل تامین کننده منابع مالی در هیاتهای ورزشی استان تهران که البته از وظایف اصلی هیات های ورزشی هم محسوب می شود برگزاری رویدادهای ورزشی است. این مسابقات در سطوح مختلف شهرستانی یا استانی و یا حتی میزبانی مسابقات کشوری یا لیگ یکی از روشهای تامین منابع نقدی و غیرنقدی می باشد. این روش به ویژه در هیاتهای ورزشی در شهرهای کوچک که ممکن است سایر روشهای درآمدزایی کمتر مورد استفاده قرار گیرد شیوع بیشتری دارد. درآمدهای روز مسابقه شامل بلیط فروشی و فروش کالاهای ورزشی از جمله فعالیتهای معمول روز مسابقه می باشد. حدود نیمی از هیاتها از روش بلیط فروشی استفاده کرده اند. سطح رقابت ورزشی و میزان هواداران آن رشته می تواند تعیین کننده این باشد که آیا امکان فروش بلیط وجود دارد یا خیر. حق میزبانی نیز می تواند به عنوان منبع مالی لحاظ شود. معمولا فدراسیون ها به هیات استانی که میزبانی مسابقات را قبول می کنند کمک های مالی یا تجهیزاتی خواهند داشت. همچنین ممکن است هیات ورزشی، برنامه ریزی و اجرای مسابقات ارگان ها و نهادهای مختلف را به عهده گیرد و مبالغی را دریافت نماید. شایعترین روش مرتبط با رویدادهای ورزشی دریافت ورودیه از ورزشکاران یا تیم های شرکت کننده در مسابقات است که 74 درصد هیاتها از آن استفاده می کنند و در عین حال بین هیاتهای ورزشی در این روش تفاوت معنی داری وجود دارد. اجاره غرفه های بخش های تجاری و بازرگانی یکی از روشهای معمول در روزهای مسابقه می باشد که 63 درصد از هیاتها نیز به انجام چنین روشهایی اشاره نموده اند و البته تفاوت معنی داری بین هیاتهای ورزشی وجود داشته است. احکام صادره کمیته انضباطی، داشتن امکانات میزبانی همچون خوابگاه یا سالن از پتانسیل های این عامل است. یافته های دیسبوردز (2011)، کاسیماتی و داوسون (2009)، اوستربرک[37] و همکاران (2010) بر این روش درآمدزایی اشاره داشته اند. بارنارد (2018)، گیل آلانا (2019) هم بر توانایی رویدادهای ورزشی برای درآمدزایی توجه نموده اند که با نتایج تحقیق همخوانی داشتند. به هیاتهای ورزشی استان تهران پیشنهاد میشود با در نظر گرفتن جوایزی انگیزشی و برنامه ریزی جهت برگزاری رویدادهای ورزشی در سطوح شهرستانی و سپس استانی با اخذ ورودیه مسابقات و سایر روشهایی که جنبه حاشیه ای در رویدادهای ورزشی دارند بخشی از نیازهای مالی خود را تامین کنند. برندسازی یک رویداد ورزشی خاص هم می تواند در این روش موثر باشد.
درآمدهای اعتباری نیز از روشهای معمول و شایع تامین منابع در هیئت های ورزشی تهران است. با توجه به اساسنامه، هیات های ورزشی نهادهای غیر دولتی محسوب می شوند ولی در واقع بخش عمده بودجه آنها از طریق ادارات کل ورزش و جوانان و فدراسیون های ورزشی و سایر نهادهای دولتی تامین می شود. این روش وابسته به ارتباطات می باشد و بدین علت بسیاری از هیئت های ورزشی تمایل دارند افراد دارای نفوذ و دارای روابط سیاسی را به عنوان اعضای هیئت رئیسه و یا مدیران هیئت قرار دهند تا بتوانند از ارتباطات آنها در جهت کسب منابع مالی استفاده کنند. نتایج مربوط به این مولفه نشان داد که حدود ۸۰ درصد از هیئت های ورزشی از اعتبارات اداره کل ورزش و جوانان استفاده کرده بودند و بخش عمده ای از درآمدها از این روش بود. همچنین حدود ۷۰ درصد از هیئت های ورزشی از اعتبارات استانداری ها و فرمانداری ها استفاده کرده بودند و بخش کمتری مربوط به اعتبارات فدراسیون ها و دفاتر نمایندگان مجلس و سایر نهادهای مرتبط بوده است. برخی از هیئت های ورزشی از وام های بانکی استفاده کرده بودند. البته دریافت تسهیلات با سودهای بالا باعث می شود که هیاتها چندان رغبتی برای استفاده از وام های بانکی نداشته باشند. مگر اینکه سودآوری فعالیتهای هیات ضمانتی برای دریافت تسهیلات بانکی باشد. تمایل کم موسسات مالی و بانکها احتمالا بخاطر سود کمتر فعالیتهای ورزشی به نسبت سایر فعالیتهای تجاری می باشد. سیدعامری (1388) به عدم پرداخت تسهیلات در ارتباط با فعالیتهای ورزشی سازمانهای ورزشی اشاره نموده است. نتایج این بخش با یافته های ترابی (1394) و روهام (2014) همخوان بود که هر یک به شکلی به حمایت های دولتی برای اخذ درآمد و اعتبارات در سازمانهای ورزشی اشاره نمودند. سولنتسف (2021) در بخشی از تحقیق خود به این موضوع اشاره نموده است. جزویاک (2021) مهارتهای مدیر مجموعه را در جذب منابع این روش موثر می داند. به هیاتهای ورزشی استان تهران پیشنهاد می شود با ارائه برنامه های راهبردی و عملیاتی به مجموعه های بالادستی به شکل هدفمند در جذب منابع دولتی فعالیت نمایند طوریکه جذب این منابع صرفا منوط به روابط شخصی نباشد.
ظرفیت های تبلیغی و رسانه ای مثل حق پخش تلویزیونی و رسانه‌ای از جمله مهمترین روش های کسب سرمایه هستند که البته در کشور ما با مشکلات متعددی روبرو می باشد و تاکنون سازمان های ورزشی نتوانسته اند به شکل مناسبی از آن بهره برند. یافته های این بخش با نتایج (ترابی، 1394؛ رضایی صوفی، 1393) همخوانی داشته و با یافته های (دیسبوردز، 2011 و سیلوریا و کاردوسو، 2018) مغایرت داشته است. این ناهمخوانی با توجه به ساختار صحیح ورزش کشورهای پیشرفته و صاحب ورزش در ارتباط با رابطه سازمانهای ورزشی و رسانه ها می باشد. حدود 45 درصد هیئت های ورزشی تهران اشاره کردند که وب سایت دارند و از این طریق جهت تبلیغ فعالیت های خود استفاده می کنند اگرچه این ظرفیتی است که می‌تواند جهت تبلیغات حامیان نیز استفاده شود. سالن ها و اماکن ورزشی هیات ها به عنوان یک ظرفیت تبلیغی محسوب می شود. هیئت های ورزشی تهران می توانند از طریق حامیان مبالغی را جهت نصب تبلیغات آنها در این گونه فضاها کسب نمایند، موضوعی که به لحاظ آماری حدود نیمی از هیئت های ورزشی به استفاده از آن اذعان داشتند. هایدوک و والکر[38] (2018) بیان نمود تبلیغات از طریق ورزش می تواند تاثیر ماندگارتری از تبلیغات از طریق تلویزیون و تبلیغات آنلاین داشته باشد. کوکس (2012) به موضوع استفاده از تبلیغات به عنوان یک راه کسب درآمد و سرمایه در ورزش اشاره داشته است. برگانتیوس و مورنتو (2020) حق رسانه ای را از مهمترین منابع درآمدی سازمانهای ورزشی بر شمرده اند. احمدی (2022) نیز برگزاری کمپین های فروش در ورزش را راهی برای درآمدزایی می داند. لوکینویک (2022) حق پخش را از منبع درآمدی اصلی باشگاه ها فرض کرده است که البته با واقعیت های موجود در هیاتهای ورزشی استان تهران ناهمسو می باشد. علت ناهمسویی وجود مساله جهت پرداخت حق پخش در سطح کلان تر و فدراسیون های ورزشی مختلف از طرف رسانه ها عنوان می شود. به هیاتهای ورزشی استان تهران پیشنهاد می شود با توجه به استقبال مخاطبین از فضای مجازی از ظرفیت های شبکه های مجازی مخاطب پسند حداکثر استفاده را برده و سعی در معرفی محصولات و خدمات خود داشته باشند. همچنین راه اندازی سایت برای همه هیاتها به عنوان یک زیرساخت درآمدزا توصیه می شود.
آخرین مولفه از نظر میزان اهمیت ضریب مسیر در مدل مستخرج تحقیق هواداران و ذینفعان بود. امروزه در بسیاری از سازمان های تولیدی و خدماتی شاهد آن هستیم که باشگاه مشتریان تشکیل شده و ارتباط مناسبی با مشتری شکل گرفته است. هیئت های ورزشی هم از این قاعده مستثنا نیستند و می توانند با تشکیل باشگاه مشتریان و کانون های هواداری و در نظر گرفتن شرایط آن ها به کسب درآمد بپردازند. نتایج وضع موجود حکایت از آن داشت که حدود ۴۵ درصد هیئت های ورزشی اقداماتی در این زمینه انجام داده بودند ولی تفاوت معنی داری بین هیئت ها در این زمینه وجود نداشت یعنی این تفاوت چندان چشمگیر نبوده است. برگزاری مراسمات مختلف، ایجاد روابط اجتماعی با هواداران به عنوان یکی از زمینه های تامین منابع مالی محسوب می شود.
هنگامی که هواداران احساس کنند که مدیران هیئتهای ورزشی در استان تهران همراه با آنها می باشند جهت مشارکت بیشتر با برنامه های هیئت احساس وظیفه بیشتری خواهند کرد. حدود ۵۹ درصد هیئت ها بیان نمودند که این ارتباط با هوادار را انجام می دهند. صدور کارت‌های هواداری و حق عضویت از هواداران از فعالیت های رایج در این حوزه است. وی کر و همکاران (۲۰۱۲)، نتایجی همخوان ارائه داده اند. گارنر[39] (۲۰۱۶) به هواداران به عنوان بخشی از منابع انسانی هیئت های ورزشی سازمانهای ورزشی توجه نموده که در واقع همگی مهر تاییدی بر اهمیت بخش هواداران و ذینفعان است. سیلوریا (2018) اهمیت توجه به تماشاچیان و ذینفعان را در تحقیق خود بیان نموده و جزویاک (2021) به نقش منابع انسانی به عنوان یک محور در برقراری ارتباط با ذینفعان اشاره نموده است. به هیاتهای ورزشی استان تهران پیشنهاد می شود با تشکیل کمیته هواداران و ذینفعان در هیات های ورزشی برنامه ریزی های مناسب بسته به شرایط هر بخش از ذینفعان صورت گیرد.
در نهایت باید به این موضوع توجه نمود که راهکارهای جذب سرمایه بسیار متنوع و مختلف می باشد و هر هیات ورزشی بسته به شرایطی که با آن روبرو است باید روشهای مناسب را انتخاب و بر اساس آن اقدام نماید. بهره گیری از مشاوره افراد متخصص بازاریابی، تدوین برنامه های بلند مدت و کوتاه مدت، تقسیم بازار هدف، استفاده مناسب از اطلاعات مرتبط با مشتریان، ایجاد کمیته بازاریابی، برون سپاری تمام یا بخشی از فعالیتهای بازاریابی به شرکتها یا افراد و آموزش مدیران در این حوزه از پیشنهادات مبتنی بر نتایج این تحقیق است، هرچند در قسمتهای مختلف مقاله هم سعی شد پیشنهاداتی مبتنی بر کاربرد ارائه شود. هر یک از عوامل مطرح شده در این تحقیق می تواند مبنایی برای تحقیقات بیشتر از سوی سایر محققین باشد. این مقاله برگرفته از طرحی است که به سفارش اداره کل ورزش و جوانان استان تهران به انجام رسید و مورد حمایت مالی و معنوی قرار گرفت که جای تشکر و تقدیر دارد.
)