Document Type : Original Article
Authors
1 Sports Management, Faculty of Physical Education, Guilan University, Rasht, Iran
2 Department of Sports Management, Faculty of Physical Education, Guilan University, Rasht, Iran.
3 Associate Professor, Department of Management, Faculty of Literature and Humanities, Guilan University, Rasht, Iran.
Abstract
The purpose of the current research was to investigate the factors affecting alliances and strategic agreements in the development of public sports, and for this purpose, three main institutions in charge of sports and health (Ministry of Sports and Youth, Ministry of Education, and Organization of Municipalities) were investigated and analyzed. The research method of the current research is qualitative and based on the data theory of the foundation, and the analyzes were done based on Glaseri's method. The statistical population of the research included 315 documents and 16 people were experts in the field of public sports working in the above organizations and professors of sports management, the results included 50 conceptual categories and models of the strategic alliance for the development of public sports including drivers: 1- motivational/psychological including: encouragement and reward and motivation 2- management of volunteers including the presence of volunteers 3- infrastructure and facilities including the development of infrastructure, budget and facilities and processes: 1- Inter-organizational relations including: inter-organizational coordination, partnership of organizational resources and inter-organizational communication 2- Public relations including: media and publicity and information; Also, the result of the conceptual model of the strategic alliance for the development of public sports includes the management alliance, the structural alliance, the operational alliance, the policy alliance, and the financial and facilities alliance. The results showed that in order to achieve the development of public sports, all the institutions involved in this field should be united. act to witness an increase in the physical activity of people in the community through the development of public sports; Therefore, it is suggested that effective organizations in the development of sports cooperate with each other with full coordination in financial affairs, management to create infrastructure and public information to promote public sports.
Keywords
بررسی عوامل موثر بر اتحادهای استراتژیک در توسعه ورزش همگانی بر اساس نظریه داده بنیاد
بهنام عاشقی[1]
مهرعلی همتی نژاد[2]
رحیم رمضانی نژاد[3]
اسماعیل ملک خلاق[4]
تاریخ دریافت مقاله: 03/05/1403
تاریخ پذیرش مقاله: 15/07/1403
مقدمه
توسعه ورزش یکی از ابعاد توسعه کشورها محسوب میشود که با ابعاد مهم دیگری مانند توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرتبط است. توسعه ورزش فرایندی است که به موجب آن فرصتها، فرایندها، سیستمها و ساختارها به گونهای باید ایجاد شود تا افراد جامعه بتوانند در همه گروهها در ورزش و تفریحات شرکت کنند و یا عملکرد خود را به سطح مورد نظرشان ارتقاء بخشند (رمضانی‌نژاد و همکاران، 1394). در این میان، ورزش همگانی به سبب اثرات مطلوب و مساعدی که در ارضای نیازهای روانی و جسمانی افراد، مخصوصا نسل جوان دارد، بسیار حائز اهمیت است (التیامینیا و عزیزآبادی، 1394).
اولین مشخصۀ ایران 1404 که در سند چشمانداز بیست سالۀ کشور بر آن تأکید شده است، توسعه تربیت بدنی و ورزش نیز به عنوان زمینه‌ساز تأمین و تربیت نیروی انسانی سالم و تندرست، بخشی از برنامههای توسعۀ ملی به شمار می‌آید (وقار کردآبادی، 1398). با وجود اینکه، طرحها و برنامههای مختلفی جهت گسترش فعالیتهای ورزشی در اقشار مختلف انجام گردیده است اما شواهد نشان می‌دهد که بسیاری از برنامهها باموفقیت چندانی همراه نبوده است و حضور کمتر از 12 درصد از اقشار مختلف کشور در ورزش همگانی و تفریحی حتی در بهترین شرایط، موید این مطلب است (به نقل از شاهرضایی و شیرزادی، 1395).
یکی‌از مهمترین موضوعاتی که برای رسیدن به توسعه ورزش همگانی باید به آن توجه کرد برنامهریزی و سیاستگذاری بلند مدت میباشد. استراتژی بزرگترین کار سازمان است و نمیتوان بررسی آن را نادیده گرفت (سانتزو[5]، 1401). به نظر میرسد بررسی سیاستهای اعمال شده در حیطه ورزش همگانی و همچنین استراتژیها و روشهای بکار رفته در توسعه ورزش همگانی با افزایش مشارکت در اقشار مختلف همراه نبوده است تا جایی که اخیرا برای دستیابی به راهکارهای مناسب به سیاستهای گسترش این ورزش در کشورهای پیشرو در این عرصه روی آوردهاند (استینچر[6] و همکاران، 2023)، یکی‌از این سیاستها، پیمانها و اتحادهای استراتژیک است. اتحاد استراتژیک رابطهای قراردادی، بلندمدت و اختیاری میان دو یا چند سازمان مستقل است که برای بدست آوردن اهداف فردی یا سازمانی از طریق به اشتراکگذاری یا ایجاد منابع طرحریزی میشود (آرینو[7] و همکاران، 2004). این تعریف انواع روابط بینسازمانی مانند سرمایهگذاری مشترک، همکاری در تحقیق و توسعه، ساخت، اتحادهای چندجانبه و شراکتهای بخش خصوصی و دولتی را در بر میگیرد (گروسی‌مختارزاده و همکاران، 1398). در حقیقت استراتژی پیمان ترجمه چشمانداز ماموریت به زبان اقدامات و اهداف است در طول سالهای گذشته دیدگاه مربوط به توسعه استراتژی برای پیمانهای استراتژیک جای خود را به تمرکز روی پیشنهادهای ارزشی یک پیمان داده است که به معنی مجموعه نیازهایی است که یک پیمان میتواند برای اعضا و یا مشتریان که همان استفادهکنندهگان از نتایج پیمان هستند میباشد (پورتر و کرامر[8]، 2006). اتحاد و همکاریهای استراتژی به سازمانها در انجام و برگزاری رویدادها به منظور گسترش صنعت ورزش کمک می‌کند (موکانووا[9] و همکاران، 2024).
در عصر حاضر، سازمانها دیگر قادر نیستند که به صورت انفرادی و با تکیه بر منابع خود به اهداف استراتژیک مورد نظر دست پیدا کنند از اینرو ناچارند که به همکاریهای مشترک با سایر سازمانها بپردازند و با پیمانها و همکاریهای مشترک و یا به عبارتی اتحادهای استراتژیک به اهداف کلان خود برسند (عاشقی و همتینژاد، 1401). پیمانها یا اتحادهای استراتژیک به همکاریها، سرمایهگذاری، روابط و مشارکت میان سازمانها گفته میشود که یک نوع استراتژی رشد و توسعه است. اتحادهای استراتژیک معمولا در سه سطح صورت میگیرد 1- سطح درون سازمانی 2- سطح برون سازمانی 3- سطح بینالمللی و معمولا این پیمانها میان دو کشور، سازمان یا شرکت برای بهرهگیری از فرصتهای محیطی یا مقابله با تحولات محیطی شکل میگیرد. پیمان استراتژیک چیزی فراتر از مشارکت و همکاری است، چون اساس این پیمانها، یادگیری سازمانی[10] است (چایلد[11] و همکاران، 1397). از اینرو، سازمانهای مجری و اشاعه کننده ورزش همگانی به مانند وزارت ورزش و جوانان، وزارت آموزش و پرورش و سازمان شهرداریها میبایست با همکاری و اتحاد با یکدیگر بر اساس یادگیری سازمانی و به اشتراک گذاری مواد فنی و افراد متخصص همچنین تخصیص منابع مالی به توسعه ورزش همگانی بپردازند.
تحلیل فرایندهایی که تا بحال در حوزه ورزش همگانی کشور با سیاستهای مختلف در سالیان گذشته به اجرا درآمده است، فرصت مناسبی جهت بررسی عوامل و محدودیتهای مربوط به این فرایندها میباشد که احتمالا به توسعه ورزش همگانی کمک خواهد کرد (پزشکی و نیکویی، 1395).
تحقیقات در حوزه اتحاد و روابط بین سازمانی برای توسعه ورزش همگانی بسیار نادر است. در همین راستا: جوادیپور و همکاران (1398) با بررسی عوامل موثر بر فرایند سیاستگذاری نظام ورزش همگانی ایران به این نتیجه رسیدند که عوامل موثر در فرایند سیاستگذاری ورزش همگانی شامل سیاستهای جاری، توصیه بزرگان، ادارات و سازمانهای ذیربط و مسئول، فرهنگ عمومی جامعه و رسانهها و مسائل مالی میباشد.
شهریاری و همکاران (1400) در تدوین مدل معادلات ساختاری رابطه علی اتحاد استراتژیک، انعطافپذیری منابع انسانی و منابع تعارض سازمانی با مزیت‌های رقابتی در صنعت تولیدات ورزشی نشان دادند که اتحاد استراتژیک اثر مستقیم بر انعطافپذیری منابع انسانی دارد و به مدیران شرکتهای تولید کننده لوازم ورزشی پیشنهاد گردید که برای ارتقای مزیت رقابتی به اتحادهای استراتژیک وارد شوند تا بتوانند مزیت رقابتی موقتی را به یک مزیت رقابتی پایدار تبدیل نمایند، میباشد. همچنین، عاشقی و همتینژاد (1401) با نگاهی به اتحادهای استراتژی برای ارتقاء مدیریت اوقات فراغت نشان دادند که سازمانها گردشگری، وزارت ورزش و جوانان و وزارت آموزش و پرورش با همکاریهای استراتژیک میتوانند در بهینه شدن اوقات فراغت جوانان کوشا باشند.
مامهدیو و همکاران[12] (2019) نشان دادند که اتحاد استراتژیک میتواند پیکربندی مجدد منابع و قابلیتهای موجود را تشویق کند. این پیکربندی‌های مجدد میتواند سبب سازگاری‌های تکاملی در این شرکت‌ها شود و رابطه‌های جدیدی را ایجاد می‌کنند، رن و لیو[13] (2021) در پژوهشی با ارزیابی کارایی ورزش همگانی چین نشان دادند که نقش جمعیت در افزایش کارایی ورزش همگانی تاثیرگذار است و برای حل مشکل نیز باید به زیرساختها توجه و آنها را با توجه به زمان بهروزرسانی کرد. لی و همکاران[14] (2021) نیز توسعه نظام خدمات ورزش همگانی را در مناطق مرکزی و غربی (کشور چین) از منظر راهبرد ملی سلامت بررسی کردند نشان دادند که نیاز است تخصیص منطقی مالی و زیرساختی در همه مناطق کشور چین به صورت منطقی و عادلانه صورت گیرد تا در برنامهریزی برای توسعه ورزش همگانی خللی وارد نشود. شومورودوویچ[15] (2021) ویژگیهای نظری و عملی توسعه ورزش همگانی دانشآموزان و جوانان را مورد بررسی قرار داد و دریافت که برای توسعه ورزش همگانی باید به برنامهریزی در آموزش پایهای توسط افراد متخصص ایجاد ساختارهای مناسب و ساخت برنامههای آموزشی مناسب از طریق رسانهها میبایست توجه ویژه نمود. چادویک و همکاران[16] (2023) در پژوهشی در مورد «شبکهها، استراتژی و ورزش: مورد گروه فوتبال شهر» نشان دادند در صورت همکاری استراتژیک و با نگاه به آینده میتوانند تیمهای فوتبال شهری را توسعه داده و به نتایج دلخواه برسند.
در رابطه با تحقیقات استراتژیک در ایران، عاشقی و همکاران (1403) با تحلیل محتوای کلیه مقالات چاپ شده در حوزه استراتژیک و ورزش، نشان دادند از مجموع 275 مقاله چاپ شده در حوزه مدیریت استراتژیک در ورزش (تا زمان نگارش این پژوهش) فقط تعداد 21 مقاله در مورد ورزش همگانی بود که از این تعداد 16 مورد در سطح ملی و تعداد 5 مورد در سطح استانی و منطقهای میباشد، همینطور بررسی مقالات مرتبط با حوزه مدیریت استراتژیک در ورزش نشان داد که پژوهشگران کمتر به موضوع پیمانهای استراتژیک و همکاریهای استراتژیک پرداخته‌اند که این موضوع با توجه به رشد انواع پیمانها و همکاریهای استراتژیک در سالهای اخیر نیازمند بررسی بیشتری است. تنها پژوهش صورت گرقته در این زمینه، پژوهش شهریاری و همکاران (1394) با شناسایی اتحادهای استراتژیک در توسعه گردشگری ورزشی استانهای شمالی ایران نشان دادند اتحاد در مدیریت دانش، سرمایهگذاری، پژوهش و توسعه اتحاد در مدیریت و ساختار بالاترین درجه اهمیت را برای توسعه گردشگری ورزشی استانهای شمالی کشور است.
آنچه مشهود است سازمانهای بسیاری در زمینه ورزش همگانی در کشور مشغول فعالیت هستند اما متاسفانه طبق آمار جهانی تمایل افراد به ورزش همگانی در کشور کمتر از حد متوسط جهانی بوده و میبایست برای رفع این مشکل سازمانهای موثر در توسعه ورزش همگانی با همکاری با یکدیگر به گسترش و اعتلای ورزش همگانی و در نتیجه آن افزایش سلامت عمومی جامعه شکل گیرد؛ از اینرو پژوهشگران با بررسی عوامل موثر اتحادهای استراتژیک در توسعه ورزش همگانی مرتبط با وزارت ورزش و جوانان، وزارت آموزش و پرورش و سازمان شهرداریها سعی در یافتن مولفه‌های اصلی پیمانهای استراتژیک به منظور توسعه ورزش همگانی کشور میباشند.
روش‌شناسی پژوهش
روش پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش جمع‌آوری دادهها میدانی و در زمره تحقیقات کیفی میباشد، این پژوهش بر اساس تئوری زمینهای و روش گلیزری[17] به شکل مصاحبههای نیمه ساختار یافته شکل گرفت و جامعه آماری متناسب با هدف و چارچوب پژوهش برای فاز کیفی انتخاب شد. به طور مشخص جامعه آماری شامل دو جامعه انسانی (مدیران و معاونین وزارت ورزش و جوانان و وزارت علوم، اساتید مدیریت و مدیریت ورزشی کشور که تجربه پژوهش و یا کار اجرایی در ورزش همگانی را داشتند شهرداران یا معاونین آنها و اعضای شورای شهر که تجربه کار در ورزش همگانی را داشتهاند) و جامعه اطلاعاتی (منابع علمی، اسنادی و کتابخانهای) بود، نمونه آماری به تعداد قابل کفایت بر مبنای اشباع نظری (16 نفر و 315 سند) به روش هدفمند و در دسترس انتخاب و نظرخواهی گردید (جدول1). به همین علت در ابتدا از طریق مطالعه اسناد به چارچوب اولیه مصاحبه دست پیدا کرده و سپس نمونه آماری دعوت شده به مصاحبه بر اساس معیارهایی مانند سابقه حرفهای و تخصص متناسب گزینش و تا رسیدن به اشباع نظری، مورد نظرخواهی قرار گرفتند.
جدول 1. جامعه آماری
Table 1. Statistical community
|
نوع جامعه |
گروه مطالعه |
روش نمونهگیری |
نمونه |
|
|
جامعه انسانی |
اساتید مدیریت ورزشی |
هدفمند و در دسترس |
6 نفر |
16 نفر |
|
شهردار و معاونین شهردار و اعضای شورای شهر |
هدفمند و در دسترس |
3 نفر |
||
|
مدیران و معاونین وزارت ورزش و جوانان |
هدفمند و در دسترس |
3 نفر |
||
|
مدیران و معاونین وزارت آموزش و پرورش |
هدفمند و در دسترس |
4 نفر |
||
|
جامعه اطلاعاتی |
مقاله علمی‌پژوهشی |
نظری از نوع قضاوتی و هدفمند |
295 نسخه |
315 نسخه |
|
اسناد کتابخانهای (کتاب، پایاننامه، طرح پژوهشی) |
نظری از نوع قضاوتی و هدفمند |
20 نسخه |
||
در بخش میدانی با استفاده از مصاحبه اکتشافی نیمه هدایت شده (از متخصصان). به بررسی عوامل موثر اتحادهای استراتژیک در توسعه ورزش همگانی پرداخته شد؛ به‌طوری‌که محققان پس از هر مصاحبه به جمعبندی لازم رسیده و اقدام به مصاحبه بعدی نمودهاند. جهت تحلیل یافتهها از سه مرحله کدگذاری (کدگذاری باز، گزینشی و موضوعی) برای دستهبندی مؤلفه‌های شناسایی شده استفاده گردید (به نقل از نظریان و همکاران، 1399). کدگذاری با استفاده از مطالعات قبلی و نظر متخصصان انجام شد. مدل پژوهش نیز بر اساس روابط شناسایی شده به‌صورت یک چارچوب سیستمی مفهومی ترسیم گردید. تحلیل یافتهها از طریق روشهای چارچوببندی و کدگذاری مفهومی بر مبنای تحلیل سیستماتیک صورت گرفت.
شکل 1. مراحل کدگذاری (داناییفرد و اسلامی، 1389)
Figure 1. Coding steps (Danaei Fard and Eslami, 2010)
لازم به ذکر است به جهت جنبه نو بودن تحقیق و محدودیت احتمالی دادهها، از رویکرد مثلث‌سازی استفاده شده است، مثلث‌سازی به فرایند استفاده از رویکردها و منابع گوناگون جهت جمع‌آوری اطلاعات در تحقیق اطلاق میشود (اسکینر[18] و همکاران، 2014). با توجه به استفاده از شیوه مثلث‌سازی (استفاده از منابع چندگانه شامل منابع کتابخانهای، گروه کانونی با کارشناسان و مصاحبه با متخصصان) در این تحقیق از موارد منابع متنوع به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات استفاده شد و علاوه بر این، در پژوهش حاضر جهت سنجش روایی از معیارهای اسکینر، ادواردز و کوربت (2014) استفاده شده است (جدول 2).
جدول 2. روشهای اطمینان از روایی
Table 2. Validity verification methods
|
روش‌ها |
نحوه اجرا در این پژوهش |
|
درگیری طولانی‌مدت |
افزایش حساسیت نظری، مشارکت عملی و ارتباط با مشارکت‌کنندگان برای ارزیابی برداشت‌های محقق |
|
مشاهده پایدار |
مشارکت عملی محقق و حضور در محیط مشارکت و اکتشاف جزئیات تجارب مشارکت‌کنندگان |
|
بازرسی مجدد مسیر کسب اطلاعات |
انجام بازرسی ادواری اطلاعات و کدهای به‌دست‌آمده به جهت پیشگیری از سوگیری و اطمینان از صحت، توسط محقق و یک همکار پژوهشی (محقق پسا دکتری مدیریت ورزشی) |
|
چک کردن |
بررسی اطلاعات به‌دست‌آمده به کمک گروه تحقیق و نظرسنجی از مصاحبه شوندگان در خصوص نتایج |
|
مثلث سازی |
استفاده از منابع متعدد برای جمع‌آوری دادهها |
|
مقایسه مستمر |
مقایسه داده‌های به‌دست‌آمده از منابع مورد بررسی با سایر منابع به‌صورت مستمر در تمام طول تحقیق |
برای محاسبه پایایی با روش توافق درون موضوعی دو کدگذار، از یک متخصص مدیریت ورزشی که در مراحل انجام پژوهش حضور داشته و از آگاهی مناسبی در خصوص این پژوهش برخوردار بود، درخواست شد تا به‌عنوان همکار در کدگذاری تحقیق شرکت کند. سپس محققان به همراه همکار، به‌عنوان نمونه 3 مورد از مصاحبه‌ها را کدگذاری کرده و درصد توافق درون موضوعی محاسبه شد. تعداد کل کدهای که به ثبت رسیده است معادل 51 کد، تعداد کل توافقات بین کدها معادل 21 میباشد. همچنین، پایایی بین کدگذاران برای مصاحبههای انجام‌گرفته در این پژوهش معادل 82 درصد است؛ لذا، با توجه به این که میزان پایایی بیشتر از 60 درصد میباشد، قابلیت اعتماد کدگذاریها مورد تأیید بود و میتوان گفت که میزان پایایی تحلیل مصاحبۀ کنونی مناسب میباشد( جدول 3).
شایان ذکر است میزان پایایی کدگذاری از فرمول زیر بدست می‌آید.
جدول 3. محاسبه پایایی یافتهها
Table 3. Reliability calculation of findings
|
ردیف |
شماره مصاحبه |
تعداد کل کدها |
کدهای مورد توافق |
|
عدم توافق |
پایایی |
|
1 |
1 |
18 |
8 |
|
3 |
89/0 |
|
2 |
8 |
14 |
6 |
|
2 |
86/0 |
|
3 |
16 |
19 |
7 |
|
3 |
74/0 |
|
جمع |
51 |
21 |
|
8 |
82/0 |
|
نتایج پژوهش
پس از شروع جمع‌آوری مصاحبه‌ها، بلافاصله بعد از پایان هر مصاحبه (هر مصاحبه حدود 60 الی 90 دقیقه)، موارد گفته شده مورد تجزیه وتحلیل (کدگذاری مفهومی یا اولیه) قرار داده و با اخذ بازخورد از هر مصاحبه، محور مصاحبههای بعدی اصلاح شد؛ به عبارت دیگر، مسیر اجرای تحقیق بازطراحی گردید. در نهایت پس از انجام 14 مصاحبه عمیق ، اشباع نظری حاصل گشت و به‌منظور بالا بردن اعتماد به نتایج پژوهش، تعداد 2 مصاحبه دیگر نیز صورت گرفت و در این مرحله اشباع نظری در بعد مقوله‌های به‌دست آمده از کدهای مفهومی نیز حاصل گردید. مؤلفه‌های شناسایی شده در مطالعه کتابخانهای و مصاحبه‌ها پس از غربال در چند مرحله، نهایتاً شامل 86 مورد بود که در نهایت پس از انجام مراحل کد گذاری به 50 مقوله دستهبندی شد (جدول 4).
جدول 4. نتایج کدگذاری
Table 4. Coding results
|
کدگذاری باز |
محوری |
گزینشی |
|
v تهیه جوایز و پاداش‌های مادی و مالی v استفاده رایگان از فضاهای ورزشی، برای مشارکت حداکثر افراد در ورزش همگانی |
تشویق و پاداش |
انگیزشی /روان شناختی |
|
v ایجاد شرایط و بسترهای لازم برای مشارکت در ورزش v ایجاد انگیزه برای شرکت در فعالیت ورزشی در مدارس توسط اداره آموزش و پرورش هر منطقه v ایجاد شرایط انگیزشی در میان دانشآموزان توسط تمامی ارگان‌های متولی ورزش |
انگیزه |
|
|
v ایجاد شورای ورزش و سلامتی از طرف دولت برای توسعه ورزش v ایجاد شرایط و بسترهای لازم برای مشارکت در ورزش توسط شهرداریها v انجام کارهای آموزشی و پرورشی توسط آموزش و پرورش v مدیریت و برنامهریزی توسط وزارت ورزش |
هماهنگی بین سازمانی |
روابط بین سازمانی |
|
v ایجاد بسترهای لازم برای آموزش افراد در آموزش و پرورش v هماهنگی با اداره ورزش برای استفاده از نیروهای متخصص آن اداره v هماهنگی بین سازمانی برای استفاده از نیروهای متخصص فعال در اداره ورزش v ایجاد شرایط مناسب برای هماهنگی بین ادارات برای جلوگیری از موازی کاری v هماهنگی بین سازمانی و استفاده از نیروهای متخصص در زمینه ساخت اماکن مختص به ورزش همگانی |
شراکت منابع سازمانی |
|
|
v کمکهای بین سازمانی از طریق انتقال دانش افراد متخصص v هماهنگی بین سازمانی برای استفاده از نیروهای متخصص فعال در اداره ورزش v قانونگذاری برای همکاری بین سازمانی توسط نهادهای حاکمیتی v استفاده مشترک از امکانات و زیرساختهای ادارات مختلف جهت توسعه ورزشی |
ارتباط بین سازمانی |
|
|
v ایجاد شراط و بسترهای لازم برای مشارکت در ورزش v ایجاد شراط و بسترهای لازم برای حضور خانوادهها به عنوان تماشاگر v استفاده مشترک از امکانات و زیرساختهای ادارات مختلف جهت توسعه ورزشی v در اختیار قرار دادن تجهیزات به سایر سازمانها به منظور ساخت ساختارهای مورد نیاز ورزش همگانی v ایجاد فضای ورزشی در پارکها و فضای سبز توسط شهرداریها |
توسعه زیرساختها |
زیرساخت و امکانات |
|
v تخصیص بودجه لازم جهت ایجاد ساختارهای مورد نیاز ورزش همگانی توسط دولت و استانداریها v اجرای عملیات ساخت و ساز ساختارهای مورد نیاز ورزش همگانی توسط شهرداریها v در اختیار قرار دادن تجهیزات به سایر سازمانها به منظور ساخت ساختارهای مورد نیاز ورزش همگانی v تخصیص اماکن ورزشی به سازمانهای دیگر به صورت رایگان برای برگزاری رویدادهای ورزشی |
بودجه و امکانات |
|
|
v ایجاد بسترهای لازم برای برگزاری جشنوارههای ورزشی همگانی با استفاده از داوطلبان v ایجاد شرایط لازم برای حضور داوطلبان ورزشی برای برگزاری رویدادهای همگانی v ایجاد بسترهای لازم برای استفاده و حضور رایگان داوطلبان ورزشی در آن |
حضور داوطلبان |
مدیریت داوطلبان |
|
v برنامهسازی توسط رسانه برای جذب افراد به ورزش همگانی v ایجاد بستری برای نشان دادن رویدادها در رسانه v توجه به نقش رسانه |
رسانه |
روابط عمومی |
|
v تبلیغ و تشویق جامعه به مشارکت در ورزش همگانی توسط وزارت آموزش و پرورش v تبلیغ و تشویق جامعه به مشارکت در ورزش همگانی توسط شهرداریها |
تبلیغ و اطلاعرسانی |
|
|
v اتحاد رسانه‌ای v اتحاد برای اطلاعرسانی رویدادها v اتحاد برای برگزاری رویدادها |
اتحاد مدیریت |
اتحاد استراتژیک توسعه ورزش همگانی |
|
v استفاده مشترک از امکانات v ساخت اماکن به صورت مشترک v ساخت ایستگاههای سلامت و ورزش |
اتحاد ساختار |
|
|
v برگزاری مسابقات محله محور v برگزاری جشنوارههای پیاده‌روی v برگزاری کلاس‌های آموزشی |
اتحاد عملیاتی |
|
|
v اتحاد برای ایجاد قوانین مشترک v تسهیم دانش v ایجاد شورای ورزش و سلامتی |
اتحاد سیاستگذاری |
|
|
v اتحاد مالی جهت تهیه پاداش‌ها v اتحاد جهت تامین بودجه برگزاری همایش‌ها v تخصیص بودجه برای ایجاد ساختارهای مورد نیاز |
اتحاد مالی و امکاناتی |
با توجه به کدگذاری‌های صورت گرفته، مدل مفهومی اتحاد استراتژیک توسعه ورزش همگانی به روش داده بنیاد (شیوه گلیزری) به شرح زیر میباشد.
شکل 2. مدل مفهومی اتحاد استراتژیک توسعه ورزش همگانی
Figure 2. Conceptual model of the strategic alliance for the development of public sports
بحث و نتیجه‌گیری
این پژوهش با هدف شناسایی چارچوب مفهومی اتحاد استراتژیک به منظور توسعه ورزش همگانی با مطالعه بر روی دستگاه‌های اجرایی مرتبط (وزارت ورزش و جوانان به عنوان متولی اصلی ورزش افراد جامعه، وزارت آموزش و پرورش به عنوان متولی آموزش افراد از سنین کودکی و سازمان شهرداریها به عنوان ساختارساز) انجام شد، هدف از این مدل پژوهشی پیشنهاد ائتلاف راهبردی بین سازمان شهرداریها، وزارت آموزش و پرورش و وزارت ورزش و جوانان برای ارتقای توسعه ورزش همگانی میباشد و به دنبال شناسایی عوامل کلیدی برای همکاری موفق و ترسیم چارچوبی برای اجرای موثر، که با ایجاد یک چارچوب جامع برای اتحاد استراتژیک و همکاریهای متعاقب آن، تلاش‌های همه سازمانهای درگیر را همسو می‌کند و با ایجاد یک اتحاد راهبردی بین سازمان شهرداریها، وزارت آموزش و پرورش و وزارت ورزش و جوانان، با هدف تقویت همکاری و هماهنگی به دنبال توسعه ورزش همگانی در کشور میباشد.
مدل مفهومی اتحاد استراتژیک توسعه ورزش همگانی شامل پیشران‌ها که متشکل از سه مولفه اصلی: 1- انگیزشی/ روانشناختی شامل: تشویق و پاداش و انگیزه 2- مدیریت داوطلبان شامل حضور داوطلبان 3- زیرساخت و امکانات شامل توسعه زیرساختها و بودجه و امکانات میباشد. در طرف دیگر، فرایندها که متشکل از دو مولفه اصلی: 1- روابط بین سازمانی شامل: هماهنگی بینسازمانی، شراکت منابع سازمانی و ارتباط بین سازمانی 2- روابط عمومی شامل: رسانه و تبلیغ و اطلاعرسانی و همچنین پیامد مدل مفهومی اتحاد استراتژیک توسعه ورزش همگانی شامل اتحاد مدیریت، اتحاد ساختار، اتحاد عملیاتی، اتحاد سیاستگذاری و اتحاد مالی و امکاناتی میباشد.
در پیشران‌ها تشویق و پاداش، نشان‌گر این میباشد که برای ترغیب افراد به فعالیتهای بدنی و ورزشهای همگانی میبایست از تشویق‌ها و پاداش‌ها استفاده کرد و این مسئله با برگزاری جشنوارههای ورزش محلی، پیاده‌روی خانوادگی، ورزشهای بومی محلی و موارد مختلف دیگر و جوایزی که در این جشنوارهها به افراد شرکت کننده داده میشود میسر میباشد. این بخش از پژوهش با پژوهشهای (پارساجو و همکاران، 1397؛ حسینی و همکاران، 1397؛ نظری و قوامی، 1399؛ دای و منهاس[19]، 2020؛ اُزدمیر[20]، 2021؛ جاریونو و شوبکتی[21]، 2021) هم‌راستا میباشند. در مورد مولفه انگیزه میتوان به انگیزه‌های سلامتی، زیبایی و تناسب اندام، کاهش وزن و تعاملات اجتماعی نام برد که با پژوهشهای )حسینی و همکاران، 1397؛ پارساجو و همکاران، 1400؛ اُکتم و چینگُز[22]، 2023؛ پارکر[23] و همکاران، 2024). هم‌راستا میباشد. با توجه به مطالعات انجام شده عامل انگیزه یکی از پیشران‌های مهم در ترغیب و ترفیع افراد به انجام ورزش همگانی بوده و سازمانها با ایجاد و افزایش انگیزه افراد میتوانند موجب توسعه ورزش همگانی شوند.
پیشران دوم مدیریت داوطلبان است و با توجه به اینکه ورزشهای همگانی که از بودجه کمی برای توسعه برخوردار میباشند، سازمانهای مرتبط با ورزش همگانی میبایست با بکارگیری و مدیریت داوطلبان ورزشی با توجه به همکاریهای سازمانی و به منظور برگزاری رویدادهای ورزش همگانی به ترغیب و تشویق افراد به فعالیت بدنی و ورزش همگانی پرداخته شود. نتایج این بخش با پژوهشهای (میرصفیان و همکاران، 1397؛ خلیلزاده کوچمشکی و همکاران، 1400؛ هایدزیر[24] و همکاران، 2021؛ تکسیرا[25] و همکاران، 2023؛ میلر[26] و همکاران، 2024) هم‌راستا میباشند. با توجه به مطالعات گذشته داوطلبان بخش مهمی از ورزشهای همگانی و تربیتی را تشکیل می‌دهند و به همین دلیل توجه به آنها باعث بوجود آمدن حس همکاری سازمان با افراد جامعه و ترغیب آنها به ورزش همگانی میشود.
پیشران سوم، زیرساخت و امکانات میباشد که از عوامل اصلی توسعه در هر بخش میباشد، تقریبا همه پژوهشهای انجام شده به اهمیت زیرساختها به جهت توسعه ورزش اذعان داشتهاند، متاسفانه ورزش همگانی در مبحث زیرساختها با اینکه نیاز چندانی به اماکن تخصصی ندارد، بسیار محجور مانده، ایستگاههای سلامتی که در پارکها توسط شهرداریها در فضاهای سبز شهری تهیه شده اغلب غیر استاندارد و دارای مشکلات اساسی هستند، مسیرهای مختص دوچرخه در شهرها یا وجود ندارد و یا دچار اشکال میباشند به نظر میرسد برای احیای زیرساخت مرتبط با ورزش همگانی نیازمند عزم جدی سازمانهای درگیر با امر ورزش میباشد. اما در مولفه دوم که بیانگر بودجه و امکانات هستند همان‌طور گفته شد میبایست با همکاری همه سازمانهای درگیر و حمایت نهادهای حاکمیتی بودجه مورد نظر جهت توسعه ورزش همگانی و ترغیب افراد جامعه به انجام فعالیتهای بدنی تامین شود. طبق نظر اکثر پژوهش‌ها، انجام و ایجاد زیرساختها با نهادهای حاکمیتی بوده و آنها میبایست برای ترویج و توسعه ورزش همگانی توجه ویژه‌ای به ترمیم و ایجاد زیرساختهای استاندارد برای این منظور کنند.
در مولفه هماهنگی بین سازمانی در پژوهش جاری آنچه که طبق نظر مصاحبه شوندگان میتوان از هماهنگی بین سازمانی استنباط کرد این است که متولی اصلی ورزش (وزارت ورزش و جوانان) با همکاری وزارت آموزش و پرورش به آموزش سبک زندگی سلامت، توجه به ترکیب بدنی و سلامت عمومی جامعه با مشارکت ورزش زنان و مادران پرداخته و سازمان شهرداریها با ایجاد فضاها و جشنوارهها سعی در ترغیب جامعه به فعالیتهای بدنی و ورزش همگانی داشته باشند که این نتایج با پژوهشهای (حسننژادی و همکاران؛ عاشقی و همکاران، 1403؛ اکبری و همکاران، 2023؛ ویلیس و بارنس[27]، 2024) هم‌راستا میباشد.
در مورد مولفه شراکت منابع انسانی، سازمانهای مورد مطالعه میبایست در خصوص اشتراک گذاری نیروهای متخصص خود با سایر سازمانها به منظور توسعه ورزش همگانی همکاری نمایند، اشتراک گذاشتن مربیان و داوران در زمان اجرای رویدادهای ورزش همگانی از جانب وزارت ورزش یکی از راههای شراکت منابع انسانی میباشد. سازمان شهرداریها و وزارت ورزش نیز با کادر اجرایی میتوانند به این امر کمک کنند. مولفه شراکت منابع انسانی در سازمانها با نتایج پژوهشهای (عمادی و همکاران، 1399؛ دیزانی مکتبی و همکاران، 1400؛ پیزو[28] و همکاران، 2022) هم‌راستا میباشد.
در مورد مولفه ارتباط بینسازمانی میتوان بیان کرد که ارتباطات بینسازمانی به موضوعاتی نظیر اشتراکگذاری اطلاعات، شهرت، همکاری، ایجاد ائتلاف قدرت توجه می‌کند. این همکاریها میبایست با کمک نهادهای حاکمیتی و زیر نظر آنها به توسعه مواردی که موجب ترغیب افراد جامعه به فعالیت بدنی و ورزش همگانی شود بیانجامد که با پژوهشهای (آذری و همکاران، 1396؛ کیسینگ و متئو[29]، 2016) هم‌راستا میباشد. در فرایند روابط عمومی میتوان اذعان داشت که رسانه در ترغیب، تبلیغ، آموزش و اطلاعرسانی افراد به انجام فعالیت بدنی نقش بسزایی داشته و توجه به آن از طرف سازمانهای متولی ورزش میتواند موجب رشد و شکوفایی ورزش همگانی شود. نتایج این بخش با نتایج پژوهشهای (مرادی و همکاران، 1400؛ عاشقی و همکاران، 1401؛ مشتاقی و همکاران، 1401؛ کیم[30] و همکاران، 2022) هم‌راستا میباشد.
در بخش پیامدها که در واقع هدف نهایی پژوهش است، وظیفه اصلی مدیریت اتحاد استراتژیک، ایجاد هماهنگی و نظارت بر فعالیتهای اتحاد با هدف خلق ارزش که همان توسعه ورزش همگانی است و این اتحاد مدیریت شامل: روال‌ها، سیستمها و رویه‌های سازمانی و بینسازمانی به منظور ایجاد وضعیت بهینه برای توسعه ورزش همگانی است و برای این منظور به نظارت و ارزیابی نهادهای حاکمیتی نیاز میباشد. نتایج این بخش با پژوهشهای (آقاجانی و همکاران، 1393؛ اسدپناه، 1400) هم‌راستا میباشد.
در مولفه اتحاد ساختار سازمانهای متولی میبایست با همکاری یکدیگر به ایجاد زیرساختها و تجهیز اماکن مورد استفاده عموم افراد جامعه اهتمام ورزند ایستگاههای و پارکها و فضای سبز توسط سازمان‌شهرداری‌ها، اماکن و سالن‌های ورزش دانش‌آموزی و همچنین سالن‌های ورزشی احداث شده توسط وزارت ورزش و جوانان همگی مواردی هستند که میتوانند به توسعه ورزش همگانی منجر شوند نتایج این بخش با پژوهشهای (جلالی و همکاران، 1397؛ آلبرز[31] و همکاران، 2016) هم‌راستا میباشد.
در مولفه اتحاد عملیاتی که منظور اصلی اتحاد عملیاتی در واقع شرکت و همکاری نهادهای مرتبط در اجرا و انجام فرایندهای مختلف توسعه ورزش همگانی میباشد به عنوان مثال اجرای رویدادها، آموزش پرسنل و موارد مختلف دیگر که همگی در فاز اجرا قرار می‌گیرند. نتایج این بخش با پژوهشهای (میری اصل و طالبی، 1397؛ آکپوتو[32]، 2016) هم‌راستا میباشد. در مولفه اتحاد سیاستگذاری سازمانهای درگیر میبایست با هماهنگی همدیگر به تدوین برنامههای مختلف برای توسعه ورزش همگانی میباشد و این سازمانها با هماهنگی نهاد حاکمیتی به برنامهریزی و سیاستگذاری در جهت توسعه ورزش همگانی گام بردارند. مولفه اتحاد سیاستگذاری با پژوهش (عاشقی و همتینژاد، 1401؛ لین و دارنال[33]، 2015) هم‌راستا میباشد.
در مولفه اتحاد مالی و امکاناتی در واقع موضوع در اختیار قراردادن اماکن و تجهیزات تخصصی هر نهاد به نهاد دیگر به منظور توسعه ورزش همگانی بوده و در نظر دارد سازمانها در زمان برگزاری جشنوارهها و رویدادهای مرتبط با ورزش همگانی امکانات، تجهیزات و منابع مالی خود را در اختیار سایر سازمانها قرار داده تا به اهداف اصلی این پژوهش که توسعه ورزش همگانی است کمک شود که این بخش از پژوهش با پژوهش (اسدپناه، 1400؛ عاشقی و همتینژاد، 1401؛ پیت[34] و همکاران، 2011) هم‌راستا میباشد.
بخشد.
در پایان پیشنهاد میشود نهادهای حاکمیتی با سیاست‌گذاری‌های مجدد با توجه به ماهیت ورزش همگانی که موجب سلامتی افراد جامعه میباشد و با جلوگیری از موازی کاری‌های سازمانهای مسئول با صدور احکام حکومتی این سازمانها را به همکاری با یکدیگر به منظور توسعه ورزش همگانی سوق داده و سازمانهای موثر در توسعه ورزش همگانی با برنامهریزی راهبردی به همکاری با یکدیگر پرداخته تا موجب افزایش مشارکت در ورزش همگانی و به طبع آن سلامت عمومی جامعه شوند.
)